د زرغون بهیر مشر د امربالمعروف وزارت په اړه د یوناما د راپور په غبرګون ویلي، چې د دې ادارې چوپتیا د دې په پرتله ښه وو، چې د چاپلوسۍ په نطق سره د ملګرو ملتونو حیثیت ته نه جبرانېدونکی تاوان ورسوي.
امرالله صالح په خپل اېکس کې د یوې لیکنې په ترڅ کې له یوناما څخه پوښتنه کړې: «ایا پوهیږی چې د طالبانو اکثریت پرېکړې د قبیلوي تعصب پر بنسټ کیږي؟»
ښاغلي صالح یوناما ته ویلي، چې افغانستان اوسمهال اساسي قانون، لوایح او مقررات نه لري.نوموړي د ملګرو ملتونو دغې ادارې ته ویلي: «له مونږ سره اړیکه ونیسی چې تاسو ته ثبوت وړاندې کړو، چې دوه کسان په یوه قضیه کې یو په دوه کاله او بل یې په دولس کاله بند محکوم شوي دي.»د زرغون بهیر مشر په تُنده لهجه یوناما ته په خطاب کې لیکلي: «د قومي او ډلییزو مجازاتو یادونه مو نه ده کړې، ولې له دې ستر ناورین څخه سترګې پټوی، ولې تاسو دا وحشیانه چلند د طالبانو له نظره د شریعت په اساس ګڼی.»که څه هم امرالله صالح د یوناما د راپور لوستل د وخت ضایع کېدل بللی، خو همداراز یې بیا زیاته کړې ده، چې یوناما په سازمان شوي توګه هڅه کړې څو د افغانستان خونړۍ او څو بُعدي ناورین کوچنی وښيي.د صالح په خبره، یوناما د افغانستان د خلکو ترمنځ خپل اخلاقي، مسلکي او حقوقي اعتبار له لاسه ورکړی دی.د زرغون بهیر مشر د یوناما وروستي راپور ته په اشارې سره ویلي، چې په دې راپور کې پر یو شمېر مواردو سترګې پټې شوې دي، چې مونږ یې په دې راپور کې مهمې برخې را اخلو.لومړی: افغانستان پلازمېنه نه لري، ځکه یو شمېر اسیرې کورنۍ د طالبانو په بندخونو کې د خپلو کورنیو د غړو د لیدو لپاره د یوې عادي عریضې لپاره کابل او کندهار ته تګ و راتګ کوي.دویم: افغانستان اساسي قانون، لوایح او مقررات نه لري: «له مونږ سره اړیکه ونیسی چې ثبوت یې وړاندې کړو.»دریم: طالبان هر څه په شریعت پورې تړي، د طالبانو د هرې ډلګۍ مشر په یوه وخت کې قاضي، څارنوال او پولیس دی په داسې حال کې چې خپله یې لوستی هم نه دی.څلورم: د قضا په شورا کې یو شیعه وګړی، یو کس چې د پاکستان لوستی نه وي او یا هم د حقوقو له پوهنځي څخه فارغ وي، نه شته.پنځم: د یوناما په راپور کې د ښځو د شخصي ژوند په برخه کې د طالبانو د محدودیتونو او غیر انساني چلند په اړه یادونه شوې، خو ښاغلي صالح پوښتنه کړې، چې ایا د هېواد نارینه عادي ژوند لري.؟د زرغون بهیر مشر امرالله صالح دغه څرګندونې په داسې حال کې کړي، چې یوناما نن په خپل راپور کې ویلي، چې د طالبانو د امربالمعروف وزارت د بشري حقونو او د وګړو د اساسي ازادیو سرغړونکی وزارت دی.یوناما ټینګار کړی، چې دا وزارت د خپلو فرمانونو د پلې کولو لپاره له بېلابېلو لارو کار اخلي، چې په کې لفظي ګواښونه، نیول، بندي کول، ناوړه چلند او د خلکو په وړاندې کسان په دورو وهل شامل دي.دا په داسې حال کې ده، چې د طالبانو ویاند د دغې ډلې د امربالمعروف وزارت په اړه د یوناما د وروستي راپور په غبرګون د امربالمعروف د پروسیجر په اړه د دغې ادارې نیوکې بې ځایه وبللې.ذبیح الله مجاهد پر خپلې اېکس پاڼې لیکلي: «هغه احکام چې ددې وزارت له خوا توصیه کیږي، اسلامي معلوم او معروف احکام دي.»
په کندهار کې د هغو کسانو شمېر زيات شوی، چې د بې روزګارۍ له امله ورته رواني ستونزي پېدا شوي.
افغانستان انټرنشنل ـ پښتو له یو شمېر هغو کسانو سره خبري کړي، چې له څه مودې راهيسې بې روزګاره دي او د کار په لټه شپې سبا کوي.
د کندهار د ۶ حوزې اوسېدونکی ۳۲ کلن عبدالرحمان وايي، چې له تېرو دوو کلونو راهیسي بې روزګاره دی او په دې موده کې یې یوازې څو ورځې په يوه ساختماني شرکت کې د کارګر په حیث کار کړی.
هغه زياتوي: «اکثره وخت خوب نه لرم او د ډېرو فکرونو له امله سودايي شوی یم، چې په څه ډول د کور اقتصادي ستونزي حل کړم.»
د کريم الله په نوم یو بل کس چې له تېرو درېیو کلونو څخه يې يوازي دوې مياشتې کار کړی زياتوي: « غواړم په لږو پیسو کار وکړم خو نه پېدا کیږي.»
د هغه په وینا؛ د کورنۍ د ۱۱ کسانو سرپرستي یې پر غاړه او اکثره وخت د بې روزګارۍ له امله د غلا او نورو ناوړه کارونو په اړه فکر ورته پېدا کیږي او دې کار له رواني ستونزو سره مخ کړی.
دغه ځوانان وايي، چې د کار د نشتوالي له امله ډېری کسان بې روزګاره دي او په ډېرو شخصي شرکتونو او ادارو کې هغوی خپل خپلوان ځای پر ځای کړي دي.
په کندهار کې د بې روزګارۍ له امله د جنایي پېښو په خاص ډول د غلاو ګراف هم لوړ شوی او طالب مسولين نږدې هره ورځ د غلا په تور د يو شمېر کسانو د نيولو خبر ورکوي.
د دې پېښو لامل هم بې روزګاري بلل شوې.
د دې سره هم مهاله په تېرو درېيو کلنو کې په کندهار کې د ځوانانو د ځانوژنې پېښې هم زياتې شوی دي.
په تېرو ۹ مياشتو کې شاوخوا ۸ کسانو په کندهار کې ځان وژنې کړي.
طالبان هم د ځانوژنو د پېښو لامل کورنۍ، رواني او نورې ستونزې یادوي.
د کندهار اوسېدونکی کل احمد وایي، چې شاوخوا پنځه میاشتې مخکې يې له دوستانو څخه یوه ځوان له دې امله ځانوژنه وکړه، چې پلار یې ورته ویلي وو باید کار وکړې.
د هغه په خبره:«دغه ځوان د بې روزګارۍ او کورنۍ د خبرو له امله له رواني ستونزو سره مخ شوی وو، چې بالاخره د ډېر فشار له امله ځانوژنې ته ورسېد.»
عبدالله یو هغه ځوان دی، چې د کندهار پوهنتون د تعليم او تربيې په برخه کې يې لوړې زده کړې کړي خو وایي، له تېر یو نیم کال راهیسي بې روزګاره دی.
د هغه په خبره؛ د کورنۍ له خوا د ده پر تعلیم ډېري پيسې مصرف شوي؛ خو اوس د تعلیم سره سره بې روزګاره دی.
نوموړی وايي: «ډېر ځوریږم او ان په سل افغانۍ هم د ورځې کار نه شم موندلای.»
په کندهار کې د يوه شخصي روغتون ډاکټر فیضي محمد وايي، چې د روانې ناروغانو شمېر زيات شوی.
نوموړی يې لامل کورني او اقتصادي ستونزي يادوي.
هغه زياتوي: « اوس زموږ مراجعین زیات شوي دي، پخوا به په اونۍ کې کلینک ته دوه یا درې تنه راتلل اوس تر لس هم ډېر کسان مراجعه کوي، چي ځیني يې ډېر او ځيني بیا لږ رواني تکلیف لري.»
په دې اړه مو هڅه وکړه، چې په کندهار کې د طالبانو د کار، ټولنیزو چارو، شهیدانو او معلولینو ادارې او اړوند طالب ویاندويانو نظر هم واخلو؛ خو هغوی د خبرو کولو ډډه کول.
پر طالبانو نيوکه کيږي، چې په ډېرو دولتي ادارو کې خپلو جنګياليو ته دندې ورکوي او په ډېرو برخو کې يې «جنګ او ديني زده کړې» د دندو ترلاسه کولو معيار ټاکلی دی.
ډېر کارپوهان په دې بارو دي؛ که د طالبانو حکومت په افغانستان کې د بې روزګارۍ ستونزه حل نه کړي او ځوانانو ته کاري فرصتونه برابر نه کړي، ډيري «ترهګري او جنایتکاري ډلې لکه داعش» په ډېرې اسانۍ سره به دغه ځوانان خپلو لیکو ته جذب کړي.
