د طالبانو د دفاع وزیر، عبدالبصیر صابري شاوخوا لس ورځې وروسته له هغه له دندې ګوښه کړ چې له روسیې یې د پوځي تجهیزاتو د اخیستلو غوښتنه وکړه. افغانستان انټرنشنل د صابري د ګوښه کېدو مکتوب چې ملا یعقوب لاسلیک کړی، ترلاسه کړی دی.
صابري د روسیې له ټاس خبري اژانس سره په مرکه کې ویلي، طالبان د «هوايي دفاع او هوايي حریم د مهارولو لپاره وسایلو» ته اړتیا لري او په راتلونکي کې غواړي د خپلو هوايي دفاعي وړتیاوو د پیاوړي کولو لپاره د روسیې جوړ شوي تجهیزات وپیري.
له دغو څرګندونو وروسته ملا یعقوب مجاهد د دفاع وزارت پخوانی مشر عبدالقیوم الیاس د لوژیستیک د سرپرست په توګه وټاکه.
تر دې مخکې عبدالبصیر صابري د طالبانو د دفاع وزارت د لوژیستیک ریاست مشر و.
د صابري له خبرو وروسته د طالبانو د دفاع وزارت له روسي چارواکو سره د هوايي دفاعي سیستم د پېرلو په اړه شوې خبرې رد کړې.
د دغه وزارت ویاند عنايت الله خوارزمي په خپله ایکس پاڼه ليکلي و، چې له روسي چارواکو سره د الوتکو ضد وسلو د پېرلو په اړه خبرې نه دي شوي او د عبدالبصير صابري څرګندونې «ناسمې» اخیستل شوې.
د طالبانو ستره محکمه وايي، چې په میدان وردګ ولایت کې یې پر یوه کس د «لواطت» له امله تعزیري سزا پلې کړه. د طالبانو داسې کړنې په نړېواله کچه غندل کېږي؛ خو طالبان وایي دوی د «اسلامي شریعت» په اډانه کې دغه کړنې ترسره کوي.
د طالبانو سترې محکمې تېره ورځ چهارشنبه د (زمري ۲۱مه) د یوې خبرپانې په خپرولو سره ویلي، چې د میدان وردګ ولایت د سیداباد ولسوالۍ لومړۍ محکمې یو تن ته د «لواطت» په تور تعزیري سزا ورکړې ده.
د خبرپاڼې له مخې، دغه پرېکړه د دغې ډلې د سترې محکمې له تایید وروسته د یادې ولسوالۍ لومړۍ محکمې له لوري په عام محضر کې پر تورن کس عملي شوه.
په خبرپاڼه کې د تورن کس د هویت په اړه څه نه دي ویل شوي خو وايي، د محکمې د پرېکړې له مخې دغه کس ته ۳۹ دورې او دوه کاله تنفیذي بند سزا ورکړل شوه.
دا په داسې حال کې ده، چې د ملګرو ملتونو ځانګړي راپور ورکوونکي په افغانستان کې بشري وضیعت مخ پر خرابېدو بللی او د بښنې نړۍوال سازمان بیا وايي، چې په افغانستان کې د بشري حقونو د جرمونو د محاکمې لپاره هیڅ تګلاره نه شته.
که څه هم پر طالبانو په عام محضر کې د بدني سزا ورکولو په اړه د بشري حقونو د ملاتړو سازمانونو له لوري سختې نیوکې کېږي؛ خو لا هم طالبان لږ تر لږه په یوه یا دوو ورځو کې د افغانستان په بېلابېلو ولایتونو کې پر خلکو په عام محضر کې بدني سزا عملي کوي.
د طالبانو دغه کړنې په نړۍواله کچه غندل کېږي؛ خو طالبان وایي دوی «د اسلامي شریعت» په اډانه کې دغه کړنې ترسره کوي.
د پکتیا ځاځي اریوب ولسوالۍ سرګل کلي یوې بهر مېشتې مېرمنې په خپل لګښت د مور او ماشوم د پالنې یو روغتون جوړ کړی چې ټول امکانات په کې موجود دي. ویل کیږي، پر دغه روغتون شاوخوا ۷۰ میلیونه افغانۍ لګښت شوی.
تېره ورځ د یاد روغتون د پرانیستې پرمهال د دغې بهر مېشتې مېرمنې یوه استازي سلیمان صالح سیمه ییزو رسنیو ته ویلي چې د مور او ماشوم د پالنې دغه روغتون پر زېږنتون سربېره، بیړنۍ خونه، د ماشومانو داخله څانګه، ۲۲ بسترونه او عصري لابراتوار لري.
هغه ویلي، چې دغه روغتون یې د دوو کلونو په موده کې جوړ کړی چې تر دې دمه یې ټول لګښت شاوخوا ۷۰ میلیونه افغانۍ شوی دی.
ښاغلي صالح وړاندې ویلي، چې د مور او ماشوم په دغه روغتون کې به د سیمې خلکو ته د شپږو کلونو لپاره وړیا خدمتونه وړاندې کوي.
ځاځي اریوب کې د سیمې خلکو د دغه روغتون په جوړېدو خوښي ښودلې او هیله لري چې دغه روغتون یې د زېږون پر مهال د مور او ماشوم د مړېنې په کچه کې کموالی راولي.
د طالبانو تر واک لاندې باختر اژانس هم تېره ورځ چهارشنبه (وږي ۲۱مه) په ایکس پاڼه يو خبر خپور کړی و او په کې ویلي یې و، چې په پکتیا کې د دغه روغتون د پرانیستې مراسمو ته د طالبانو د عامې روغتیا وزیر نور جلال جلالي هم ورغلی و.
باختر اژانس د نور جلال جلالي له قوله لیکلي چې، دا مهال په پکتیا کې د روغتیا برخې ستونزې ډیرې دي او هڅه یې دا ده چې دغه ستونزې راکمې او خلکو ته ښه روغتیايي خدمتونه وړاندې کړي.
د طالبانو روغتیا وزیر ویلي، چې د ټول افغانستان په کچه په ۴۰۰ ولسوالیو کې یوازې ۹۳ یې د ولسوالۍ په کچه روغتونونه لري او پاتې هغه د ولایتونو مرکزونو ته ځي.
د پکتیا په لرې پرته ولسوالۍ ځاځي اریوب د مور او ماشوم د پالنې دغه روغتنون په څلور جرېبه ځمکه جوړ شوی چې په دوو پوړونو کې ۲۲ بسترونه، زېږنتون، بیړنۍ خونه، د ماشومانو داخله څانګه او عصري لابراتوار لري.
ځاځي اریوب د پکتیا له مرکز ګردیز څخه شاوخوا ۷۰ کیلومتره لرې پرته غرنۍ ولسوالي ده چې د ولسوالۍ او کلیو سړکونه یې ویجاړ او د سختو ناروغیو او زېږون پر مهال ډېری ناروغان روغتیايي مرکزونو ته پر وخت نه شي رسېدلی او په لاره کې ساه ورکوي.
د افغانستان په ډېرو ولایتونو په ځانګړې توګه په کلیوالو او لرې پرتو سیمو کې معیاري روغتیايي مرکزونه او ډاکټران نه شته.
د لرې پرتو سیمو د اوسېدونکو روغتیایي خدمتونو ته نه لاسرسی او د روغتیایي کارکوونکو په ځانګړي توګه د ښځینه ډاکترانو او کارکونکو کموالی د میندوارۍ اړوند ناروغیو له امله د میندو د مړینې ډېرېدو لوی لاملونه بلل کیږي.
که څه هم روغتيايي نړۍوالو سازمانونو په ۲۰۲۴ کال کې په افغانستان کې د مور او ماشوم د وضعت په اړه خپل وروستي معلومات نه دي شريک کړي؛ خو تېر ۲۰۲۳ کال کې د ملګرو ملتونو سازمان ويلي و، چې افغانستان د زېږون پر مهال د میندو د مړینې له پلوه د نړۍ تر ټولو بد هېواد دی.
همدا راز، د روغتیا نړۍوال سازمان هم د ۲۰۲۳ کال په خپل راپور کې ویلي و، چې افغانستان کې د میندو د مړینې کچه د دغه هېواد تر شپږو ګاونډیو هیوادونو لوړه ده او د میندو د روغتیا د لا خرابیدو وېره شته.
د امریکا ولسي جرګې غړي ټیم برچیټ د چهارشنبې په ورځ د «ویانا له بهیر» د ملاتړ لپاره ولسي جرګې ته یو پلان وړاندې کړ چې په کې د مقاومت جبهه او د طالبانو نور مخالفان شامل دي. دغه پلان پر امریکا او نورو هېوادونو غږ کوي چې د ویانا په غونډو کې برخه واخلي.
د مقاومت جبهې د مشر احمد مسعود په ګډون د طالبانو د مخالفانو یوې ډلې د اتریش په پلازمینه ویانا کې څو غونډې وکړې.
د غبرګولي په میاشت کې په خپله وروستۍ غونډه کې، د طالبانو ۷۰ تنو مخالفو څېرو د «سیاسي یووالي او د ازادو افغانانو ترمنځ د یوه روښانه او ګډ لیدلوري پر رامنځته کولو» خبرې وکړې.
ټیم برچیټ د ویانا بهیر د طالبانو ضد سیاسي ځواکونو لپاره د یوه ټولګډونه چوکاټ په توګه بیان کړ.
د جرګې دغه غړي په یوه بیان کې ویلي، «دغه پلان طالبان د یوې ترهګرې ډلې په توګه غندي او پر امریکا غږ کوي چې په ویانا او نورو هېوادونو کې له دغه بهیر سره د یو ځای کېدو لپاره ګډون وکړي.»
له طالبانو سره پر اړېکو سربېره، د امریکا او اروپا استازو د مقاومت له جبهې او نورو طالب ضد ځواکونو سره خپل واټن خوندي ساتلی. خو په یوه نوي پرمختګ کې د ولسي جرګې د بهرنیو اړیکو کمېټې مشر مایکل مک کال پرون په واشنګټن کې د مقاومت د جبهې له استازو سره وکتل.
د ښاغلي برچیټ په پلان کې راغلي، چې د ویانا غونډه د دې وړتیا لري چې «د طالبانو پر وړاندې یوه متحده جبهه جوړه کړي او په افغانستان کې د تلپاتې سولې او ټیکاو لپاره لاره هواره کړي.»
برچیټ له ولسي جرګې وغوښتل چې د ویانا د بهیر د ملاتړ لپاره دغه پلان د بهرنیو چارو وزارت او ملګرو ملتونو ته واستوي.
له کندهار څخه سرچينې وايي، چې د امربالمعروف ادارې پيغورونو د ښځينه روغتيايي کارکوونکو کورنۍ دې ته اړ کړې، چې هغوی له روغتيايي مرکزونو څخه د کار کولو را وګرځوي. امربالمعروف ادارې ټولو ښځينه روغتياپالانو ته امر کړی، چې ولسوالیو ته د تګ پر مهال د محرم ترڅنګ د دوی امر درلودل مهم دي.
د کندهار په ولسوالیو کې په روغتیایي مرکزونو کې ښځینه روغتیایي کارکوونکو ته د طالبانو له خوا د لګول شويو محدودیتونو له مخې دوی مجبورې دي، چې له ځان سره محرم ولري.
د کندهار څخه سرچینو افغانستان انټرنشنل ـ پښتو ته د چهارشنبې په ورځ وويل، چې امربالمعروف ادارې ښځينه روغتياپالانې مجبورې کړي، چې ولسواليو ته د تګ پرمهال باید «کارکوونکې او محرم» د عامي روغتيا او امربالمعروف ادارو تاييد او امر له ځان سره ولري.
مخکې به د ښځيه روغتايي کارکوونکو د کورنۍ غړو ته د تګ لپاره يوازي د روغتیا ریاست کارډ ورکول کېده.
اوس د ښځينه روغتيايي کارکوونکو کورنۍ وايي، چې د امربالمعروف ادارې څخه د امر اخیستلو پر مهال ورته «سپک الفاظ او له کوره د ښځو د وتلو پېغورنه» ورکول کيږي.
په کندهار کې د یوې ښځینه روغتیایي کارکوونکې محرم، چې نه غواړي نوم یې خپور شي افغانستان انټرنشنل ـ پښتو ته وويل، چې د امربالمعروف ادارې څخه د محرم د امر اخیسلو پرمهال د دغې ادارې مشر د پېغور په ډول ورته ويلي: «ولې دې ښځه په کور کې نه شې ساتلای؟ که مېړه نه لري، موږ به مرسته درسره وکړو.»
د نوموړي په خبره، چې د ادارې مشر دا هم ورته ويلي: «پښتون یې، لږه حیا او شرم ولره.»
یو بل کس، چې د خپلې مېرمنې لپاره د محرم په توګه د کارډ اخیستلو لپاره دغه ادارې ته ورغلی وايي، چې د امربالعمروف مشر ورته ويلي: «په بهرنیو موسساتو کې نارینه او ښځینه کالي غورځوي او هر څه چې زړه یې غواړي کوي يې، تاسو خو لږ حیا وکړئ، څنګه دې ډول ماحول ته خپلې ښځې لیږئ؟»
د کندهار په عامي روغتيا رياست کې يوه سرچينه وايي، چې د کندهار د امر بالمعروف ادارې مشر په یوه عام مجلس کې وويل: «دا (چوریانې) تاسو ولې موسساتو ته معرفي کوئ؟»
چوري د پاکستان په کلیوالو سیمو کې نجلۍ ته ویل کېږي.
د دې محدوديتونو سره اندېښنې زياتي شوي، چې ډېری کورنۍ به د خپل کور ښځينه روغتيايي غړي له ښار څخه د باندي په ولسواليو کې له کار کولو را ورګرځوي.
دا کار په ولسواليو کې ښځينه روغتيايي چوپړونه لا محدود کړي او ور سره به د ښځو او ماشومانو روغتيا ته جدي ګواښ پېدا کړي.
دم ګړي د کندهار په اکثره ولسوالیو کې ښځینه روغتیایي کارکوونکي نه شته او ان ډېرې مېرمنې د زيږون لپاره د کندهار مرکزي روغتون ته وړل کیږي.
د طالبانو رییس الوزرا ملا محمد حسن اخوند او د ترکمنستان ولسمشر قربانقلي بردي محمدوف د چهارشنبې (د وږي ۲۱مه) په ورځ د افغانستان او ترکمنستان ترمنځ د ټاپي پروژه او نورې پرمختیایي پروژې په ماري ښار کې پرانیستې.
طالبانو ویلي چې په دې مراسمو کې د ترکمنستان ولسمشر د ویډیو کنفرانس له لارې ګډون کړی و.
د طالبانو ارګ پر اېکس پاڼې لیکلي، چې محمد حسن اخند د ټاپي پروژې د پرانېستې له امله د افغانستان او ترکمنستان خلکو ته مبارکي ویلې او دا ورځ یې یوه تاریخي ورځ بللې ده.
د طالبانو رییس الوزرا وویل: «نوموړي زیاته کړه، د دواړو هیوادونو د دوستانه اړیکو، وروري، برابري او ښه ګاونډیتوب اړیکې د پراختیا په حال کې دي او د دغو مهمو پروژو تطبیق نه یوازې د افغانستان او ترکمنستان د ګټو، بلکې د سیمې لپاره هم ارزښت لري.»
ملا حسن ټینګار وکړ، چې دا پروژې به د افغانستان او ترکمنستان ترمنځ دوستي لا زیاته کړي.
د طالبانو لومړي وزیر د دغې ډلې مسوولینو ته امر کړی، چې د دغو پروژو د بشپړولو لپاره په صداقت، اخلاص او زغم سره هڅې وکړي.
طالبان وایي، چې د ترکمنستان ولسمشر وویل: «نن د دواړو هیوادونو لپاره تاریخي ورځ ده او د دواړو هیوادونو په اړیکو کې نوی څپرکی پرانیستل کېږي.»
نوموړي زیاته کړه، د افغانستان او ترکمنستان اړیکې تاریخي دي.
هغه وویل، د دغو پروژو پلي کېدل نه یوازې د ترکمنستان او افغانستان د ګټو لپاره، بلکې د سیمې په ګټه هم دي.
هغه وویل، له افغانانو سره په اقتصادي، سیاسي او دیپلوماتیکو برخو کې همکاري د ترکمنستان د پالیسۍ مهمه برخه ده.
د ټاپي پایپ لاین چې د ترکمنستان ګاز د افغانستان له لارې پاکستان او هند ته لېږدوي، یوه له سترو سیمه ییزو پروژو څخه ده. دا پروژه ۱۸۲۱کیلومتره اوږدوالی لري او د کلنۍ انتقال ظرفیت یې ۳۳میلیارد متر مکعب دی.
طالبانو ویلي چې د دې پروژې له ترانزیت څخه به د افغانستان کلنی عاید ۴۰۰میلیونه ډالره وي.
په ۱۳۹۶ کال کې د افغانستان پخواني ولسمشر محمد اشرف غني، د ترکمنستان ولسمشر قربانقلي بردي محمدوف، د پاکستان لومړي وزیر شاهد خاقان عباسي او د هند د بهرنیو چارو پخواني وزیر مبشر جاوید اکبر په رسمي ډول دغه پروژه د ترکمنستان په مرو ښار کې پرانیستله.
هغه مهال طالبانو د دې پروژې ملاتړ کړې و او ویلي یې و چې د دې ډلې تر واک لاندې سیمو کې به یې امنیت ټینګ کړي.
