هغه طالب چارواکي چې پر رسنیو بندیزونه لګول اوس له رسنیو سره د همکاریو خبره کوي
په خوست ولایت کې د طالبانو د اطلاعاتو او کلتور رییس د يوناما د سوېل ختيځ زون د بشري او حقوقي چارو مسوول ته ویلي، چې د رسنیو ستونزو ته یې په وخت رسېدګي کړې ده.
په خوست ولایت کې د طالبانو د اطلاعاتو او کلتور رییس د يوناما د سوېل ختيځ زون د بشري او حقوقي چارو مسوول ته ویلي، چې د رسنیو ستونزو ته یې په وخت رسېدګي کړې ده.
مولوي شاه حسين مسجدي دغه څرګندونې په داسې حال کې کړي، چې په دغه ولایت کې تېر کال طالبانو دوه راډيو ګانې تړلې وې او درې خبریالان یې د موسیقۍ د خپرولو له امله نیولي وو.
په خوست کې د طالبانو د اطلاعاتو او کلتور ریاست له خوا په خپره شوې اعلامیه راغلي، چې د يوناما د سوېل ختيځ زون د بشري او حقوقي چارو مسوول علي سلامي په دغه لیدنه کې بیا ویلي، چې په راتلونکي کې د رسنیو لپاره روزنیز پروګرامونه په پام کې لري.
مولوي مسجدي ویلي، چې له رسنیو سره یې پر وخت مالومات شریک کړي او ستونزو ته یې په وخت رسېدګي کړې ده.
یاد طالب چارواکی په داسې حال کې دغه ادعاوې کوي، چې ډېری افغان خبریالان د طالبانو د واکمنۍ پرمهال اطلاعاتو ته د نه لاسرسي له امله سر ټکوي.
د مولوي مسجدي په وینا: «اوس مهال په خوست کې شاوخوا ۱۵ راډيو ګانې او ۴ تلويزيونونه په ډېر ښه او منظم ډول خپل فعاليتونه مخته وړي، چې له يادو شويو رسنيو څخه په دې وروستیو کې ۴ نويو راډيوګانو په کار پيل کړی دی.»
طالبانو د تېر کال په اپرېل میاشت کې په خوست ولایت کې درې خبریالان له دې امله نیولي وو، چې د خپرونې په بګرونډ کې یې موسیقي خپره کړې وه او همدا راز د ۲۰۲۴ کال په نومبر میاشت کې یې د ژمن او غرښت په نامه دوه راډیو ګانې هم تر هغه وروسته وتړلې، چې د موسیقۍ غږونه یې خپاره کړي وو.
دا په داسې حال کې ده، چې د بشري حقونو د څار ادارې څو ورځې وړاندې د خپل کلني راپور په خپرولو سره ویلي و، چې په ۲۰۲۴ کال کې په افغانستان کې د بشري حقونو وضعیت په شدت سره خراب شوی دی.
د راپور له مخې، طالبانو پر ښځو او نجونو فشارونه ډېر کړي او دې ډلې د بیان ازادۍ، رسنیو او بشري حقونو پرضد سختو بنديزونو سره په دغه هېواد کې اقتصادي او بشري ناورین لا زیات کړی دی.
پر افغانستان د طالبانو له واکمنېدو وړاندې له ۲۰۰ ډېرو راډیويي چینلونو، ۱۸۴ تلویزیونونو، په سلګونو ورځپاڼو او انلاین رسنیو فعالیتونه درلودل.
د راپورونو له مخې، له شاوخوا ۱۸۴ ټلویزیوني چینلونو نه ۵۷ کانالونه د مالي او سیاسي ستونزو او یو شمېر د طالبانو د پالیسیو او امر بالمعروف او نهی عن المنکر قانون په پایله کې تړل شوي دي.
د افغانستان انټرنشنل د معلوماتو له مخې، په تېر یوه کال کې د طالبانو د مداخلې او ساکښو انځورونو د نه خپراوي له امله لږ تر لږه ۱۱ ټلویزیونونه تړل شوي او یوه ته له تړل کېدو وروسته په مشروط ډول بېرته د فعالیت اجازه ور کړل شوې ده.
په دغو ټلویزیونونو کې ارزو، عبور، د کندهار، بادغیس او تخار ولایتونو ملي ټلویزیونونه، بریا، نور، غرغښت ، تمدن، ماه نور او ریحان په څېر ټلویزیونونه شامل دي، چې ځینې یې په سیاسي لاملونو او ځینې نور د امر بالمعروف او نهی عن المنکر قانون پر بنسټ، په ځانګړې توګه د ساکښو انځورونو پر خپرولو د بندیز له امله بند شوي، یا راډیويي بڼه یې غوره کړې ده.
د ناروې د کډوالو شورا سرمنشي جان اګلېند خبرداری ورکړی چې د نړیوالو مرستو د کمېدو له امله د افغان ښځو ژوند او راتلونکی له لویو ګواښونو سره مخ دی.
هغه اسوشیټیډ اژانس ته په یوه ټیلیفوني مرکه کې وویل، « په تېرو دوو کلونو کې موږ ګورو چې یو په بل پسې مرستندوی سازمانونه خپل پروګرامونه او پرسونل کموي. د افغان ښځو راتلونکي ته تر ټولو ستر ګواښ د زده کړو نشتوالی دی».
هغه ټینګار وکړ چې د ښځو د ملاتړ پروګرامونو لپاره د بودجې کمېدل جدي ستونزه ده.
طالبانو پر ښځو او نجونو ګڼ محدودیتونه وضع کړي، چې روغتیايي خدماتو او زدهکړې ته یې لاسرسی خورا محدود کړی.
په ورته وخت کې، د ښځینه روغتیايي کارکوونکو کمښت، چې د طالبانو د فرمانونو له امله لا زیات شوی، ستونزه نوره هم جدي کړې ده.
اګلند وویل چې افغان ښځو او نجونو د نړۍ د مشرانو هغه ژمنې نه دي هېرې کړې چې ویل یې د دوی « لومړیتوب تعلیم او بشري حقونه» دي. هغه زیاته کړه: « اوس موږ نه شو کولی د کونډو او یتیمانو لپاره د ژوند چلونې پروګرامونه تمویل کړو».
اګلند له طالب چارواکو سره د خپلې وروستۍ لیدنې په اړه وویل چې خبرې اترې یې زیاتره د ښځو او نجونو لپاره د زدهکړې د بیا پیل پر اړتیا متمرکزې وې. هغه زیاته کړه: « دوی لا هم وايي چې دا به وشي، خو شرایط مناسب نه دي».
هغه د اسلامي هیوادونو لکه قطر او سعودي عربستان سفارتونو سره هم لیدنې کړې، چې لا هم په افغانستان کې ډیپلوماتیک حضور لري او پر طالبانو یې د ښځو پر تعلیم او کار د بندیزونو له امله نیوکې کړې دي.
اګلینډ دغه راز نن یکشنبه «د مرغومي ۳۰مه» پر خپله ایکسپاڼه ولیکل چې نوموړي د ایران او افغانستان ګډې پولې ته څېرمه د هرات اسلام کلا ته سفر کړی دی.
جان اګلېنډ وايي چې د هرات په اسلام کلا کې یې له ګڼو هغه افغانانو سره لیدلي، چې له ایران څخه بېرته افغانستان ته په جبري ډول شړل شوي دي.
جان اګلېنډ وايي، «نن له دریو زرو زیات شړل شوي افغانان له ایران څخه د اسلام کلا په سرحدي لاره باندې بیرته رااوښتي دي».
د ناروې د کډوالو شورا سرمنشي زیاتوي چې په اسلام کلا کې یې له یو شمېر شړل شویو افغانانو سره له نږدې لیدلي دي.
جان اګلېنډ له ایران څخه د یو شړل شوي افغان له قوله لیکلي چې « ما خپله ټوله سپما پر افغان پاسپورټ او د ایران په ویزه ولګوله. ما یوازې غوښتل چې کار وکړم او د خپلې کورنۍ لپاره یو څه برابر کړم. اوس زه بېرته شړل شوی یم او هیڅ نه لرم او نه پوهیږم څه وکړم یا چیرې لاړ شم.»
هغه پر اېکسپاڼه لیکلي: « زه افغانستان ته راغلی یم، چېرې چې پاکستان ۸۰۰ زره افغانان بېرته دغه هېواد ته را ستانه کړي او ایران هم پلان لري، چې دوه مېلیونه افغان کډوال بېرته خپل هېواد ته واستوي.»
نوموړي لیکلي، په هرات ولایت کې یې له هغو مېرمنو سره لیدلي چې له خپلو مېړونو پرته بېرته افغانستان ته راستنې کړای شوې وې او له سختې بې وزلۍ او ناهیلۍ سره مخ وې.
هغه زیاته کړې، دا یو داسې ناورین دی چې نړۍ له پامه غورځولی دی.
