د ترکیې په یوه هوټل کې د اورلګېدنې له امله د مړو شویو کسانو شمېر ۷۶ ته لوړ شو
د ترکیې د بولو غرونو د سکي مرکز په یوه هوټل کې د سې شنبې ورځې اورلګېدنې ۷۶ کسان مړه او لسګونه نور یې ټپیان کړي دي.
د ترکیې د بولو غرونو د سکي مرکز په یوه هوټل کې د سې شنبې ورځې اورلګېدنې ۷۶ کسان مړه او لسګونه نور یې ټپیان کړي دي.
د ترکیې د کورنیو چارو وزیر علي یرلیکایا وایي، چې اور د شپې په اوږدو کې د بولو ښار د کارتالکایا په تفریح ځای کې د هوټل دننه ولګېد.
په دغه هوټل کې ډېریو مېشتو مېلمنو د وېرې له امله ځانونه له ودانۍ څخه ښکته غورځولي وو، چې له امله یې ګڼ کسان ټپیان شوي وو.
د چارواکو په وینا، اور شاوخوا ۳:۳۰ بجې د ۱۲ پوړیز ګرانډ کارتال هوټل د رستورانت په یوه پوړ کې ولګېد.
د ترکیې ولسمشر رجب طیب اردوغان له دغې پېښې وروسته د چهارشنبې په ورځ ملي ویر اعلان کړ.
د ترکیې د کورنیو چارو وزیر علي یرلیکایا وویل، چې په هوټل کې د پېښې پرمهال ۲۳۸ مېلمانه اوسېدل.
یرلیکایا وویل، چې اور اوس مړ شوی او په هوټل کې د لټون هڅې هم پای ته رسېدلې دي.
هغه زیاته کړه، چې چارواکي د اور لګېدو له ځایه د ترلاسه شویو ځینو جسدونو د پېژندلو لپاره د ډي اېن اې ازموینې ترسره کوي.
د چارواکو په خبره، د اور لګېدنې په اړه یې څېړنې روانې دي.
کارتالکیا په ژمي کې د سېلانیانو لپاره د ترکیې د مېله ځایونو یو له غوره ځایونو څخه دی، چې د سکي موسم په لړ کې زرګونه سېلانیان دغلته ورځي.
دغه سیمه د استانبول ختیځ ته شاوخوا ۲۹۵ کیلومتره (۱۸۳ میله) لرې پرته ده.
په غزه کې د بیړنیو حالاتو څانګه اټکل کوي چې پر غزې د اسراییل له برید وروسته تر دې مهاله دغلته شاوخوا ۱۰ زره مړي د خاورو تر ډېریو لاندې پاتې دي.
دغه بنسټ د پرمختللو وسایلو او ماشینونو غوښتنه کړې چې پر مټ یې تر خاورو لاندې شوي مړي پرې راوباسي.
د غزې بیړنۍ څانګې او په فلسطین کې نورو مرستندویانو هڅې پیل کړي چې په غزه کې د ویجاړو شویو کورونو او کنډوالو لاندې مړي راوباسي، چې له اوربند وروسته یې تر دې دمه ۱۵۰ مړي موندلي دي.
د هغې ارزونې له مخې چې روانه میاشت د ملګرو ملتونو له خوا شوې، په غزه کې د ویجاړو شویو ودانیو خاورې خځلې له ۵۰ ملیون ټنه ډېرې دي چې د راټولو لپاره یې ۲۱ کاله وخت ته اړتیا ده او ۱.۲ میلیارډه ډالر لګښت پرې راځي.
په غزه کې روغتیایي چارواکي وایي چې د غزې پر بېلابېلو سیمو کې د اسراییل له بریدونو وروسته لږ تر لږه ۴۷ زره کسان وژل شوي او ښایي زرګونه نور تر خاورو لاندې پاتې وي.
د ملګرو ملتونو پراختیایي پروګرام وایي چې په غزه کې د اوو لسیزو جګړو له امله د دغې سبمې پراختیایي چارې ټکنۍ او مټه شوې دي.
د حماس او اسراییل تر منځ اوربند چې له ۱۵ میاشتینۍ جګړې وروسته د یکشنبې په ورځ ټینګ شو په کې درې اسراییلي او ۹۰ فلسطیني یرغمل شوي کسان یو بل ته وسپارل شول.
د سعودي عربستان د بهرنیو چارو وزیر فیصل بن فرحان د سې شنبه په ورځ وویل، چې د اسراییل او ایران ترمنځ باید د جګړو مخنیوی وشي.
نوموړي وویل، په دې باور نه لري چې د ټرمپ د حکومت اقدامات دې وکولی شي د داسې یوې جګړې ګواښ زیات کړي.
فیصل بن فرحان چې د سویس د نړۍوال اقتصادي فورم په کلنۍ ناسته کې خبرې کولې، همداراز په راتلونکو ورځو کې یې لبنان ته د خپل سفر خبر ورکړ.
دا به لبنان ته له څه باندې یوې لسیزې وروسته د سعودي عربستان د بهرنیو چارو وزیر لومړنی رسمي سفر وي.
فیصل وویل: «زه د امریکا حکومت د کومې جګړې لپاره د ګواښ عامل نه ګڼم، برعکس ډونالډ ټرمپ په ښکاره ويلي، چې د جګړو پلوی نه دی.»
د ایران او اسراییل ترمنځ د جګړو وېره تر هغه وروسته زیاته شوه، چې د ۲۰۲۳ کال د اکټوبر په اوومه د حماس او اسراییل ترمنځ جګړې پیل شوې او تر هغه وروسته د فلسطینیانو په ملاتړ د ایران د متحدینو لکه د لبنان حزب الله او د یمن حوثیان په دې جګړو کې ښکېل شول.
اسراییل په غزه کې د حماس او په لبنان کې د حزب الله په وړاندې خونړۍ او ویجاړونکې جګړه وکړه، د دواړو ډلو پوځي جوړښت یې له منځه یووړ، په منځنۍ ختیځ کې یې د ایران نفوذ کمزوری کړ او د ایران د بل متحد بشارالاسد د حکومت په ړنګېدو کې یې مرسته وکړه.
د افغانستان د کورنیو چارو پخوانی وزیر علي احمد جلالي وایي، چې طالبان له امریکا څخه د امتیاز د اخیستو په موخه له ترهګرو ډلو د وسیلې په توګه کار اخلي.
جلالي له افغانستان انټرنشنل سره په مرکه کې ویلي، چې د واشنګټن لپاره تر ټولو مهمه مسله دا ده، چې افغانستان بیا د سپټمبر د یوولسمې د پېښې په څېر یو ګواښ ونه ګرځي.
نوموړي دغه څرګندونې تر هغه وروسته وکړې، چې ډونالډ د امریکا د نوي ولسمشر په توګه د دوشنبې په ورځ د لوړې مراسم ترسره کړل.
ټرمپ ګواښ کړی، چې افغانستان ته د مالي مرستو بهیر بندوي.
هغه همداراز ویلي، چې په افغانستان کې د امریکایي ځواکونو پاتې شوې وسلې هم له طالبانو بېرته اخلي.
دا په داسې حال کې ده، چې د امریکا د څېړنیز بنسټ د عامه اړیکو مشر صادق امیني بیا د سپړنې خپرونه کې د خبرو پرمهال وویل، د امریکا نوی ولسمشر چې د خپلو وسلو د بېرته اخیستو خبره کړې، عملي کېدل یې ناشونی دی.
د نوموړي په وینا، د امریکایانو اصلي موخه دا ده، چې خپلې وسلې په افغانستان کې له منځه یوسي.
له دې سره، د افغانستان د کورنیو چارو پخواني وزیر علي احمد جلالي په خپلو خبرو کې ټينګار کړی، چې امریکا افغانستان ته د بېرته ستنېدو او په دې هېواد کې د رژیم بدلېدو ته هېڅ ډول علاقه نه لري.
نوموړی زیاتوي: ((باید په تمه شو، چې د امریکا نوی حکومت د افغانستان په اړه څه ډول پالیسي غوره کوي.))
د جلالي په وینا، د افغانستان په اړه د امریکا سیاست ښایي تر راتلونکو شپږو میاشتو وخت ونیسي.
سره له دې چې ټرمپ د خپلو ټاکنیزو سیالیو پرمهال د افغانستان په اړه زیاتې خبرې نه دي کړي، خو نوموړي ته نږدې کسانو بیا په افغانستان کې د ترهګرو ډلو د حضور په اړه خبرداری ورکړی.
د ټرمپ د ملي امنیت سلاکار مایک والټرز بیا د افغانستان پر استخباراتي څار ټينګار کړی او ویلي یې دي، چې «که مونږ د کندهار په شان سیمو کې د ترهګرو پروړاندې جګړه و نه کړو، دغه جګړې به د کانزاس سیټي په څېر ځایونو ته ورسېږي.»
نوموړي واشنګټن پوسټ ته ویلي: «زما هدف دا نه دی چې بیا ځلې کندهار ته ولاړ شو او وجنګېږو، بلکې نه غواړم په تمه شم چې په کانزاس سیتي ترهګریز برید وشي.»
د افغانستان د کورنیو چارو پخوانی وزیر باور لري، چې القاعدې ډلې د طالبانو په ملاتړ په افغانستان کې خپلې اډې او روزنیز مرکزونه بیا فعال کړي دي.
هغه دغه راز ټینګار وکړ، چې اوسمهال له افغانستانه د امریکا د متحده ایالاتو پر وړاندې مستقیم ګواښ نه شته.
د فېبروري په ۲۹مه د دوحې په تړون کې طالبانو ژمنه کړې وه، چې له ټولو ترهګريزو ډلو په ځانګړې توګه القاعدې سره به اړیکې پرې کوي او د افغانستان خاوره به د امریکا او د دوی د متحدینو پر وړاندې د ګواښ په ځای نه بدلېږي، خو د جلالي په وینا، د دې ترڅنګ چې طالبانو په خپلو دغو ژمنو عمل و نه کړ، د افغانستان له پخواني حکومت سره یې مذاکرات هم و نه کړل او یوازې د وخت ضایع کولو سره د امریکایي ځواکونو وتلو ته په تمه شول.
جلالي په خپلو خبرو کې زیاته کړې، چې امریکا د داعش پروړاندې د مبارزې په برخه کې طالبان یو عنصر ګڼي او د دواړو لورو ترمنځ اطلاعاتي اړیکي شته، ترڅو واشنګټن د امریکا او متحدینو پروړاندې یې د ګواښونو له نه شتون څخه ډاډه شي.
د امریکا د بهرنیو چارو وزیر مارکو روبیو د خپلې دندې د پیل په وینا کې د واک له لارې د نړۍوالې سولې د ټینګښت په اړه د ټرمپ د اهدافو د پرمختګ لپاره په ټینګار وویل، چې په اوکراین کې د جګړې پای ته رسول به د امریکا د ادارې رسمي پالیسي وي.
روبیو د ټرمپ د کابینې لومړنی نوماند و، چې د سې شنبې په ورځ یې لوړه وکړه.
د نوموړي نوماندي تېره شپه د سنا د یوې متفقې رایې له لارې تایید شوه او ټاکل شوې ده، چې د ټرمپ د کابینې د نورو نوماندانو لپاره هم په دې اونۍ کې رایه اچونه وشي.
روبیو د سنا له لوري د بهرنیو چارو د وزیر په توګه تر تاییدېدو وروسته په خپله وینا کې ټینګار وکړ، چې د جګړې د پایته رسولو لپاره مسکو او کییف باید امتیازونه ورکړي او اوکراین ممکن اړ شي، چې د تېرو لسو کلونو په اوږدو کې د روسیې له خوا نیول شوې ټولې سیمې د بېرته نیولو هدف پرېږدي.
هغه د سې شنبې په ورځ له اېن بي سي ټلویزیون سره په یوه مرکه کې وویل:«د امریکا رسمي پالیسي دا ده، چې جګړه باید پایته ورسېږي او موږ به د دې هدف د ترلاسه کولو لپاره هره ممکنه هڅه وکړو.»
د امریکا پخواني ولسمشر جو بایډن اوکراین ته په میلیونونو ډالر وسلې واستولې او ټینګار یې وکړ، چې له روسیې سره د خبرو اترو یا نه خبرو اترو پرېکړه په اوکراین پورې اړه لري.
بلخوا ټرمپ د خپل ټاکنیز کمپاین پر مهال هم ویلي وو، چې جګړه به ژر پای ته ورسوي، خو دې هدف ته رسېدل یې نه دي روښانه کړي.
روبیو وویل:«دا پېچلې ده ځکه چې هر اړخ باید یو څه قرباني کړي.»
هغه زیاته کړه:«د دې ډول شخړو د پای ته رسولو یوازینۍ لار د عامه بیانونو له لارې نه، بلکې د فعالې او متحرکې ډیپلوماسۍ له لارې ده. امریکا هیله لري چې دا ډیپلوماسي به د جګړې د پایته رسولو لپاره یو دوامداره لاره هواره کړي، چې د اوکراین او په سیمه کې زموږ د شریکانو امنیت ډاډمن کړي، خو په ورته وخت کې به وژنه، ویجاړي او انساني کړاو ودروي.»
په سپینه ماڼۍ کې د لوړې له مراسمو وروسته روبیو وویل، چې هغه به د ټرمپ بهرنۍ پالیسي د امریکا د ملي ګټو سره سم پرمخ یوسي.
هغه ټینګار وکړ، چې د ټرمپ په مشرۍ د بهرنۍ پالیسۍ یو هدف به «د سولې ترویج» وي او زیاته یې کړه:«البته، سوله د ځواک له لارې، سوله پرته له دې چې زموږ ارزښتونه پرېږدي.»
امریکا ته د افغان کډوالو د لېږد د ملاتړ یو سازمان مشر وايي، چې د کډوالو د منلو د ځنډولو په اړه د ټرمپ حکم لږ تر لږه ۲۰۰۰ مستحق افغانان په یو نامعلوم حالت کې اچولي دي.
د شان ونډایور په وینا، دا افغانان مخکې تردې د امریکا د حکومت له خوا په دې هېواد کې د بیا میشتېدو لپاره منل شوي وو.
له دې سره، د ټرمپ یوه سلاکار وویلي چې د کډوالو د منلو پروګرام تر بیا کتنې لاندې دی.
د سپینې ماڼۍ د سرحدي چارو سلاکار ټام هومن د سې شنبه په ورځ سي اېن اېن ته وویل، چې د ټرمپ ادارې د کډوالۍ پر وړاندې مبارزه به دوام ولري.
کله چې له افغانستان او نورو هېوادونو څخه د کډوالو د منلو د پروګرام د ځنډولو په اړه پوښتنه وشوه، هومن سي اېن اېن ته وویل:«د امنیتي پلټنې سره یوه لویه ستونزه شتون لری.» چې باید حل شي.
شان ونډایو د افغان سازمان څخه سي اېن اېن ته وویل، چې افغان کډوال په ناڅرګند حالت کې ژوند کوي.
دغه سازمان د کابل له سقوط وروسته جوړ شو او موخه یې امریکا ته د وړ افغانانو او د حکومت د پخوانیو همکارانو لکه د افغان وسله والو ځواکونو د پخوانیو غړو د ځای په ځای کولو کې مرسته کول دي.
شان ونډایور سي اېن اېن ته وویل:«دې خلکو ډېر انتظار وکړ. دوی پټ دي، په ناڅرګند حالت کې دي. ولسمشر ټرمپ چې په افغانستان کې یې د جګړې پای اعلان کړی اوس باید دا پای ته ورسوي، او دا په دې معنا ده، چې زموږ ټول شریکان یوې خوندي سیمې ته راوستل شي.»
د ټرمپ د نوي اجرایوي فرمان له مخې چې پرون لاسلیک شو، په اوسني ډول د کډوالو منل به «د امریکا ګټو ته زیان رسونکي وي.» دا پروګرام به د جنوري له ۲۷مې نیټې څخه د لږ تر لږه ۹۰ ورځو لپاره وځنډول شي.
د ټرمپ سلاکار ویلي دي، چې واشنګټن به د پروګرام د بیا کتنې له بشپړولو وروسته د کډوالو منلو د دوام په اړه پرېکړه وکړي.
په دغه فرمان کې راغلي، چې له ۹۰ ورځو وروسته به د کورني امنیت او بهرنیو چارو وزیران ټرمپ ته راپور وړاندې کړي، چې ایا د کډوالو د داخلې پروګرام "د متحده ایالاتو په ګټه دی" بیا به په هرو ۹۰ ورځو کې یو راپور وړاندې شي تر هغو چې ټرمپ پرېکړه وکړي، چې ایا دا پروګرام د متحده ایالاتو په ګټه دی او که نه.
په یاد فرمان کې راغلي:«امریکا نه شي کولی چې ډېر شمېر کډوال ومني، ځکه چې د امریکایانو ګټې باید له ګواښ سره مخ نه شي، د دوی خوندیتوب او امنیت وساتل شي او ډاډمن شي چې کډوال په سمه توګه په ټولنه کې مدغم شي.»
جمهوري غوښتونکو له افغانستان څخه د امریکا د ګډوډ وتلو او پر پخوانیو سرتېرو او هغو افغانانو د هغې اغېزې چې د امریکا د پوځ سره یې کار کاوه په کلکه نیوکه کړې ده. په دغو نیوکه کوونکو کې د ټرمپ د ملي امنیت سلاکار مایک والټز هم شامل دی، چې ویلي یې دي د بایډن ادارې "زموږ افغان متحدین پرېښي دي."
خو په کانګرس کې جمهوري غوښتونکو ویلي دي، چې د افغان کډوالو د قضیو له بشپړې امنیتي بیا کتنې پرته منل ګواښونکی دی.
د ۲۰۲۱ کال په اګست کې په افغانستان کې د امریکا د حضور له پای ته رسېدو راهیسې په دغه هېواد کې له ۱۸۰ زره څخه ډېر افغانان مېشت شوي دي.
