سرچینو افغانستان انټرنشنل ته وویل، چې د طالبانو ادارې په کابل کې د ښځو حقونو د فعالې محبوبه سراج امن خونه، چې له ۲۲ کلونو راهیسې یې فعالیت کاوه، تړلې ده. په دې امن خونه کې ۳۳ ښځو او ماشومانو ژوند کاوه.
پر محبوبه سراج له دې وړاندې نیوکې وې، چې له طالبانو سره یې تعامل ته زړه ښه کړی و.
د یوناما چارسمبالې جورجیوت ګانیون د افغانستان په اړه د ملګرو ملتونو د امنیت شورا غونډې ته وویل، چې د طالبانو چارواکي له نړیوالې ټولنې سره د اړیکو فرصتونه له پامه غورځوي او دا وضعیت خطرناک دی.
نوموړې د خپلو خبرو پرمهال وویل، چې نړیواله ټولنه د طالبانو له چلنده ستړې شوې ده.
نوموړي ویلي، چې د طالبانو منځ کې ځینې په دې مفکوره دي، چې افغانستان باید له نړۍ سره اړیکې ولري، خو ځینې بیا یې له اړیکو لرلو څخه ځان لرې ساتي.
پر همدغه مهال نوموړې وویل، چې په افغانستان کې امنیتي وضعیت په ظاهره ښه دی او میلیونونه کسان له نسبي امنیت څخه برخمن دي.
نوموړي زیاته کړه، چې افغانستان کې بشري وضعیت مخ په ځوړند روان دی او د ښځو په وړاندې سخت کاري محدودیتونه دي.
د یوناما سرپرستې په افغانستان کې د اقلیمي بدلون او طبیعي پېښو له امله د اقتصادي بحران کچه مخ په لوړه روانه وښوده.
همدارنګه نوموړې وویل، چې له ګاونډیو هېوادونو څخه د میلیونونو افغانانو راتګ هم د افغانستان پر اقتصادي وضعیت منفي اغېز کړی دی.
د ډله ییز امنیت تړون سازمان اعلان کړی چې تاجکستان ته به نوي پوځي تجهیزات او وسلې ورکړي. د دغه سازمان د سرمنشي مرستیال والري سمریکوف ویلي چې د تجهیزاتو په اړه هوکړه شوې او د روسیې، بلاروس او قزاقستان له لوري به دغه وسلې تاجکستان ته لېږدول کېږي.
د سمریکوف په وینا، د مالي سرچینو ټاکلو پروسه روانه ده او تړونونه به سږکال عملي شي. هغه ټینګار کړی چې تاجکستان له افغانستان سره د اوږدې پولې د خوندي کولو په برخه کې د ډله ییز امنیت تړون سازمان د پروګرام له مخې د پام وړ کارونه ترسره کړي دي.
تاجکستان له افغانستان سره له ۱۳۰۰کیلومترو څخه زیاته ګډه پوله لري او د دې سیمې امنیت په وروستیو کلونو کې د پام وړ اندېښنې راپورته کړې دي.
په ۲۰۲۴کال کې ډله ییز امنیت تړون سازمان د پنځو کلونو لپاره یو ځانګړی دولتي پروګرام تصویب کړ چې موخه یې د تاجکستان د پولې د کنټرول پیاوړتیا، د سرحدي بنسټونو بیارغونه او د نویو امنیتي تجهیزاتو برابرول دي.
د دې پروګرام لومړی پړاو په ۲۰۲۵ کال کې پیل شوی او تر دې دمه یو شمېر وسلې او پوځي تجهیزات تاجکستان ته سپارل شوي دي.
تاجکستان له دې وړاندې تاییدکړې وه چې د افغانستان له لوري په سرحدي بریدونو کې یې پنځه سرتېري وژل شوي. له دې وروسته ولسمشر امام علي رحمان امنیتي ادارو ته امر وکړ چې د پولې د امنیت د لا پیاوړتیا لپاره بیړني اقدامات وڅېړي.
همدارنګه، په بدخشان کې ځایي سرچینو افغانستان انټرنشنل ته ویلي چې څو ورځې وړاندې د مایمي ولسوالۍ له رضوي کلي څخه د افغانستان له خاورې د تاجکستان د شادک په پوله کې دوه چینايي وګړي په نښه شوي وو.
د اروپايي شورا رییس وايي، چې دوی د اوکراین مرسته جاري ساتي او هغه څه به نه کوي، چې نورو په افغانستان کې وکړل. انتونیو کوستا وویل، چې د سیمهییزو امتیازونو پرېکړه یوازې کیېف کولی شي.
په داسې حال کې چې ګڼ څارونکي شک کوي چې ایا اروپايي اتحادیه به د اوکراین ملاتړ جاري وساتي که نه، د اروپايي شورا رییس انتونیو کوسټا وویل، چې اروپايي اتحادیه به دا ملاتړ بې قید او شرطه کوي.
هغه وویل، « موږ به هغه څه ونه کړو، چې ځینو نورو په افغانستا ن کې وکړل».
نوموړي په دوبلین کې د خبري ناستې په ترڅ کې دې ته په اشاره، چې په۲۰۲۱ کال کې له افغانستان نه د امریکايي ځواکونو ګډوډ وتلو طالبانو ته اجازه ورکړه چې بیرته واک ته ورسیږي، وویل، « اروپايي اتحادیه او غړي هېوادونه د روسي تیري له لومړۍ ورځې راهیسې د اوکراین اصلي ملاتړي پاتې دي».
نوموړي زیاته کړه، « کله چې موږ د سولې خبره کوو، یوازې د جګړو د بندیدو په معنا نه ده، بلکې یوه عادلانه او اوږدمهاله سوله ده چې د اوکراین او ټولې اروپا امنیت به تضمین کړي».
د طالبانو سترې محکمې ویلي، چې په کابل، سرپل او پکتیکا ولایتونو کې یې درې ښځې او ۷ نارینه د «نامشروع اړیکو، زنا او د قتل پلان جوړولو» په جرم په عام محضر کې په دُرو وهلي دي.
یادې محکمې په بېلا بېلو خبرپاڼو کې ویلي، چې یوه ښځه او دوه نارینه یې په کابل کې، دوه ښځې او درې نارینه یې په سرپل کې د “زنا” او د پکتیکا په برمل ولسوالۍ کې یې دوه کسان د قتل د پلان او تخریب کارۍ په جرم په عام محضر کې په دُرو وهلي دي.
طالبانو ویلي، چې یاد کسان یې له ۲۵ څخه تر ۳۹ دُرو هلي او همدارنګه له شپږ میاشتو څخه تر دوه کالو پورې په تنفیذي بند محکوم شوي دي.
د ترکیې له لوري افغانستان ته لېږل شوې ۱۲۷۱ټنه بشري مرستې د هرات په روزنک بندر کې افغاني سرې میاشتې ټولنې ته وسپارل شوې.
دغه مرسته چې د خوراکي او غیرخوراکي توکو ۱۲مه جوپه ده، د ترکیې سرې میاشتې، آفاد او ای ایچ ایچ بنسټونو له خوا افغانستان ته استول شوې وه.
د سپارلو په مراسمو کې د طالبانو د افغاني سرې میاشتې ټولنې مشر شهابالدین دلاور د ترکیې له دوامدارو مرستو مننه کړې او ژمنه یې کړې چې دا توکي به په شفاف ډول اړمنو کورنیو ته ووېشل شي.
هرات کې د ترکیې سرکونسل تزجان قاضي اوغلو د یادې بشري مرستې په اړه وویل، چې دغه ۱۲۷۱ ټنه د خوراکي او غیر خوراکي توکو مرسته د طبیعي او غیر طبیعي پېښو له امله د زیانمنو شویو کورنیو ستونزو د حل په موخه افغانستان ته را استول شوې او د ترکیې سره میاشت او نور خيريه بنسټونه به په هر ډول حالت کې د افغان ولس لاسنیوي او ملاتړ ته دوام ورکړي.
د یادولو وړ ده چې ترکیې تر دې وړاندې هم په ۱۱جوپو کې سلګونه ټنه بشري مرستې افغانستان ته استولې دي.
