په تاجکستان کې د روسیې سفیر سیمیون ګریګورییف تاس اژانس ته ویلي چې مسکو او دوشنبه درک کوي چې له افغانستان څخه مشترک ګواښونه ورته متوجه دي او د سیمې د ثبات لپاره ګډې همکارۍ جاري ساتي.
ګریګورییف وویل، « مسکو او دوشنبه پر دې پوهېږي چې له افغانستان څخه را ولاړېدونکي ګډ امنیتي ګواښونه څه دي او د دغو ګواښونو پر وړاندې ګډ اقدامات کوي».
سفیر زیاتوي چې د افغانستان پیچلي وضعیت او په شمالي ولایتونو کې د نړیوالو ترهګرو ډلو د فعالیتونو زیاتوالي ته په کتو، له تاجکستان سره همکاري د منځنۍ اسیا د ثبات لپاره مهمه مساله ده.
د ۲۰۲۴کال په اکتوبر میاشت کې د تاجکستان د بهرنیو چارو مرستیال وزیر صادق امامي وویل چې د تاجکستان-روسیې امنیتي همکاري تر ډېره د افغانستان د امنیتي وضعیت پر موضوع متمرکزه ده.
هغه وویل چې په افغانستان کې روان وضعیت ډېر متضاد دی او د مذهبي افراطیت نظریه د سیمې د امنیتي وضعیت په خرابېدو کې مهم رول لري.
په منځنۍ اسیا کې تاجکستان له افغانستان سره تر ټولو اوږده پوله لري، چې ۱۳۴۴ کیلومترو ته رسېږي.
په ۲۰۲۱کال کې چې امریکا له افغانستان څخه خپل ځواکونه وایستل، طالبانو د افغانستان کنټرول ترلاسه کړ.
د تاجکستاني چارواکو په وینا، د اسلامي دولت - خراسان څانګه، حزب التحریر، د ختیز ترکستان اسلامي غورځنګ (ETIM)، د پاکستان تحریک طالبان او نورې وسله والې ډلې د افغانستان په خاوره کې فعالې دي، چې د سیمې لپاره جدي امنیتي ګواښونه پېښوي.
د روسیې سفیر دا څرګندونې داسې مهال کوي، چې په دغه هېواد کې د داعش خراسان له بریدونو وروسته مسکو د تاجکستاني وګړو پر تګ او راتګ او کار محدودیتونه لګولي دي. تاجکستان ددغو محدودیتونو له امله څه موده وړاندې سفیر ګریګورییف احضار کړی و.
د طالبانو د کورنیو چارو وزارت اړوند اسنادو کې لیکل شوي چې د طالبانو هر ډلګیمشر چې د دې ډلې په لیکو کې یې د پخواني جمهوري نظام او بهرنیو ځواکونو پر ضد جګړه کړې د پنځه میله وسلې وړیا جواز اخیستلی شي.
په یاد مکتوب کې زیاته شوې چې د طالبانو د کورنیو چارو وزارت تر څلورم بسته هر کارکوونکی په وړیا توګه د یو میل وسلې د ګرځو او جواز اخیستو حق لري ؛خو د نورو وزارتونو کارکوونکي باید د ۱۵ زره افغانیو په ورکړې سره د یو میل وسلې له درې کلن جواز برخمنیدی شي.
په افشا شوي سند کې راغلي چې طالبان اړ نه دي، چې د زرهي موټرونو او تورو ښیښو د ګرځولو لپاره ضمانت وړاندې کړي؛ خو له دې ډلې پرته که هر څوک غواړي دغه ډول جواز واخلي باید بایومټریک شي او ضمانت هم وړاندې کړي.
د طالبانو د کورنیو چارو وزارت د مکتوب په یوه برخه کې لیکلي چې د وسلو ګرځولو او زرهي وسایطو چلولو جوازونه د یوه ځانګړي کمېسون د قانوني پړاونو ترسره کولو او تاییدۍ وروسته د جوړ شوي طرزالعمل پر اساس اجرا کېږي.
د مکتوب په لاندې برخه کې لیکل شوي چې د امربالمعروف وزارت او یا هم د نورو وزارتونو کارمنان کولی شي چې له خپلو اړوند ادارو د وسلو ګرځولو د جوازونو د ترلاسه لپاره مکتوبونه ترلاسه او له ځانونو سره ولري.
د طالبانو د چارو ادارې له خوا په استول شوی مکتوب کې همدراز لارښونه شوې ده، چې د امربالمعروف وزارت اړوند ولایتي ریاستونو مسوولین او محتسبین کولی شي چې په خپلو کې ولایتونو کې امنیه قومندانۍ ته مراجعه وکړي او هغوي مکلف دي چې د وسلو، زرهي موټرو او تورو ښیښو لرونکو موټرو د ګرځولو جوازونه ورکړي.
د طالبانو مختلفو ادارو په کابل او ولایتونو کې د تورو ښیښو د موټرو پرضد بیا بیا کمپاین وکړ او د دې ګاډو د ښیښو پاکولو ویډیووې یې هم شریکې کړې.
دا ډول موټر په غلا او سړي تښتولو کې هم کارېږي او په لیدو یې خلکو کې وېره پیدا کېږي.
د کورنیو چارو وزارت تر دې مکتوب وروسته او څو میاشتې مخکې د طالبانو مشر یوه فرمان صادر کړ چې له مخې یې د دې ډلې امنیتي ادارې چا ته د وسلې ور کولو حق نه لري.
دغه شپږ میلیوني ښار ډېری وخت د پرله پسې برېښنا پرچاویو له امله په تیارو کې ډوب وي، داسې یو حالت چې یوازې تر ټولو شتمن خلک پکې د ګرانبیه جنراتورونو یا لمریو په مټ تیاره رڼا کولای شي.
له څو پلورونکو پرته سړکونه تش وي، چې دا د ورځې له شور او ځوږ سره بشپړ په ټکر کې دی. خلک د یخنۍ له امله په خپلو کورونو کې دیره وي، ځکه د شپې لپاره هیڅ تفریحي فعالیتونه نشته.
اې ایف پي په یوه رپوټ کې وايي، له رسټورانټونو موسیقي نه اورېدل کېږي، ځکه منع شوې؛ ښځې پارکونو ته د تګ اجازه نه لري او د سولې په تړاو رنګارنګ دیوالي انځورونه په جهادي شعارونو بدل شوي دي.
خو یوازیني روښانه ځایونه همغه د ودونو تالارونه دي، چې د ښار په مرکز کې دي او د طالبانو له ځینو محدودیتونو ازاد دي، ځکه واده د افغانانو په فرهنګ کې ارزښتناک دی.
دغه لوړچتي تالارونه د ښځو او نارینه وو لپاره جلا سالونونه لري او موسیقي یوازې د ښځو په برخه کې زغمل کېږي.
د امپریال کانټیننټل هوټل مدیر محمد وصیل اې ایف پي ته وویل، « په افغانستان کې د واده مراسم د هلکانو او نجونو لپاره تر ټولو مهمه مساله ده. دا په ژوند کې یوځل راځي، موږ دومره زیات طلاقونه نه لرو».
د ګلونو ګېډۍ، د زوم او ناوې تخت څوکۍ، طلايي غاړې او نیون څراغونه د دغو ودانیزو تالارونو سالونونه پوښي، چې ځینې یې تر ۷۰۰۰ مېلمانه ځایولی شي.
۳۲ کلن محمد وصیل وایي، دی هره میاشت د ښاروالۍ برېښنا له امله ۲۵ زره تر ۳۰ زرو ډالرو پورې بېل پرې کوي، چې یوازې د څو ساعتونو لپاره ور کول کیږي. د تالار د څراغونو روښانولو لپاره هغه ۱۵ زره ډالر په جنراتورونو لګوي.
د دغو لګښتونو پوره کولو لپاره دی د هر واده لپاره تر ۲۰ زرو ډالرو بیه ټاکي؛ په داسې یوه هېواد کې چې د ملګرو ملتونو پراختیایي پروګرام د رپوټونو له مخې ۸۵سلنه وګړي یې د ورځې له یو ډالر کم عاید لري.
د سټارز پلس هوټل څښتن حاجي صفي الله وايي، « په افغان فرهنګ کې واده یو ضرورت دی، ته باید هرڅوک دعوت کړې، حتا که پور هم اخلې».
د کابل په بله سیمه کې، سیټي سټار تالار په طلايي او خړ رنګو درې ګنبدو او لیندۍ مېلمنو ته ښه راغلاست وایي.
«برېښنا ډېره ګرانه ده»، دا خبره ۲۴کلن سیر پیمان وکړه، چې د تالار مالک دی.خو، هغه زیاتوي، « افغانان روښانه رنګونه خوښوي».
نوموړي د لمریزې برېښنا دړې لګولې دي او د جنراتورونو او برېښنا لپاره له ۱۲ زرو تر شاوخوا ۲۰ زرو ډالرو پورې مصرف کوي، چې یوازې د ورځې ۶یا ۷ ساعته برېښنا ورکوي او دا هم تل د شپې نه وي.
افغانستان د خپلې برېښنا د اړتیا پوره کولو لپاره پر منځنۍ اسیا تکیه کوي.کابل د برېښنا په یو شمېر سیمه ییزو پروژو کې ښکېل دی، خو پرمختګ یې ډېر سوکه دی.
یوه برېښنايي کارپوه فرانس پرېس ته وویل، چې د افغانستان د برېښنا اوسنۍ اړتیا له ۷ زرو څخه تر اتو زرو میګاواټو رسېږي، خو دوی د کورني تولید له لارې یوازې زر میګاواټه برابروي او پاتې یې له منځنۍ اسیا واردیږي.
برېښنا پرچاوۍ د کورونو تودوخې ته هم زیان رسوي، ځکه د کابل تودوخه اکثره له صفر درجې ښکته کېږي.
د کابل اوسېدونکي بخارۍ کاروي، چې [ځینې یې] هر ډول سون توکي لکه د ډبرو سکاره، لرګي، پلاستیک او حتا د کور کثافات پکې سوځوي، چې دا د ککړتیا یوه ستره سرچینه ده.
کابل، چې د غرونو په منځ کې پروت دی، د ککړې هوا له دوامدارې ستونزې سره مخ دی.
محمد وصیل وايي، په دې تیاره ښار کې د ودونو تالارونه « د ښار روښنایي» ګڼل کېږي، «دلته ټول خوشحاله دي».
هغه زیاتوي، چې « خلک دلته راځي، له خپلو دوستانو او کورنۍ سره ویني، نوي کالي او ګاڼې اچوي، ډېر ښه ښکاري».
دی وایي، دا هغه ځای دی، چې په کابل کې لا هم د خلکو لپاره د خوښۍ یو نادر فرصت برابروي.
