د زدهکړو فعال وزیرخان د طالبانو له بنده خوشې شو

افغانستان انټرنشنل پښتو ته د زدهکړو فعال وزیرخان یو خپلوان منلې، چې نوموړی د سې شنبې په ورځ (د کب په ۲۱مه نېټه) د طالبانو له بنده خوشې شوی دی.

افغانستان انټرنشنل پښتو ته د زدهکړو فعال وزیرخان یو خپلوان منلې، چې نوموړی د سې شنبې په ورځ (د کب په ۲۱مه نېټه) د طالبانو له بنده خوشې شوی دی.
وزیرخان (د روانې کب میاشتې په ۶مه نېټه) د طالبانو استخباراتو ډلې له خپل کوره وړی و.
طالبانو لاتراوسه د وزیرخان د نیولو او خوشې کولو په تړاو څه نه دي ویلي.
وزیرخان د کابل په بتخاک سیمه کې د قومي مشرانو په مشوره د ماشومانو لپاره وړیا د زدهکړو ټولګی جوړ کړی و.
که څه هم د وزیرخان کورنۍ له رسنیو سره په دې تړاو له خبرو کولو ډډه کوي؛ خو د هغه خپلوان وایي، چې نوموړی د زدهکړو په برخه کې د فعالیت له امله نیول شوی و.
د هغه دغه خپلوانو زیاته کړې ده، چې وزیرخان او د هغه کورنۍ د رسنیو سره له خبرو کولو منع شوي دي.
د وزیرخان خپلوان تر دې وړاندې هم افغانستان انټرنشنل ته ویلي و، چې نوموړی له نیولو یوه میاشت وړاندې د بغلان استخباراتو هم غوښتی و.
د وزیر خان کورنۍ وايي، چې د ټیلیفوني اړیکې پرمهال د طالبانو استخباراتو ته هغه ویلي و چې دی حاضر دی په کابل کې د طالبانو استخباراتو ریاست ته ورشي؛ خو هغوی له کوره لاس تړلی نامعلوم ځای ته انتقال کړ.
د وزیرخان د بند په موده کې د هغه کورنۍ د نوموړي له حال او ځای څخه بې خبره وه.
د ماشومانو د زدهکړو فعال وزیر خان ورور امیرخان ځلاند تر دې وړاندې انډیپنډنټ ورځپاڼې ته ويلي و:« موږ هیڅ نه پوهېږو، چې هغه اوس چېرته او حالت یې څنګه دی.»
تردې وړاندې هم طالبانو د زدهکړو ځیني فعالان نیولي او بندیان کړي وو.
طالبانو څه موده وړاندې د زړهکړو فعال مطیع الله ویسا او فهیم عظیمي هم نیولي و.

د پاکستان دفاع وزیر خواجه اصف ادعا کړې ده، چې د بلوچستان د عملیاتو پرمهال هندي رسنیو، تحریک انصاف او د افغانستان په خواله رسنیو کې یوه ژبه کارېده.
هغه پر اېکس پاڼه کاږلي:« کله چې د هېواد یو سیاسي ګوند د ترهګرو ژبه کاروي او په سخت وخت کې د هېواد د ساتونکو د ملاتړ پر ځای د واک څخه د بې برخې کېدو له امله په خواله رسنۍ کې مخالفه ژبه کاروي؛ نو باید له سیاسي ګټو هاخوا ملي یووالي وښیو.»
تر دې وړاندې د پاکستان د پوځ ویاند احمدشریف چوهدري هم ادعا کړې وه، چې د برمته شویو کسانو د نیول کېدو دغه پلان په افغانستان کې د بلوڅ بېلتون غوښتونکو لهخوا جوړ شوی و.
د هغه په وینا:« بریدګر د تصفیوي عملیاتو پرمهال د سټلایټ ټېلیفون له لارې په افغانستان کې له خپلو پلان جوړوونکو او هدایت کوونکو سره په اړیکه کې وو.»
د پاکستان پوځ بېګا خبر ورکړ، چې په بولان کې یې د بلوځ بېلتونپاله ډلې ټول بریدګر وژلي او دغه عملیات پای ته رسېدلي.
د پاکستان د پوځ په وینا، د دغو عملیاتو په پایله کې ۳۳ وسلهوال وژل شوي او کوم برمته شوي کس ته زیان نه دی اوښتی او د تصفیوي عملیاتو له پیلېدو مخکې د بلوڅ وسلهوالو لهخوا ۲۱ مساپر وژل شوي وو.

په افغانستان کې د ملګرو ملتونو د کډوالۍ سازمان خبر ورکړی، چې د اېټالیا حکومت ورسره له ګاونډیو هېوادونو د بېرته ستنېدونکو افغان کډوالو سره د همکارۍ په موخه ۳ نیم مېلیونه یورو مرسته کړې؛ څو افغانستان ته د ستنېدونکو کډوالو لپاره بشري مرستې چمتو کړي.
دغه مالي مرسته د اېټالیا د پراختیايي همکاریو ادارې له لارې ترسره شوې او تمرکز یې پر هغو کسانو دی، چې افغانستان ته له ستنېدو وروسته مرستې ته اړتیا لري.
دغه مرسته داسې مهال ترسره شوې، چې ایران او پاکستان اعلان کړی چې په ۲۰۲۵ کال کې د افغان کډوالو د اېستل کېدو لپاره خپل پراخ پلانونه پلي کوي.
د بشري مرستو سازمانونه خبرداری ورکوي، چې دا ګام به د افغانستان پر پولو او هغو ولایتونو کې چې د بېرته ستنېدونکو شمېر پکې لوړ دی؛ بشري ناورین لا ډېر کړي.
د کډوالو نړۍوال سازمان د خبرپاڼې له مخې، دغه ۱۲ میاشتنۍ پروژه به د اسنادو نه لرونکو ستانه شویو افغانانو بشري، روغتیایي او د خوندیتوب اړتیاو ته رسېدنه وکړي چې تمه کېږی له ۲۵زره ډېرو زیانمنو کسانو سره به په کې مرسته هم وشي.
خبرپاڼه زیاتوي، چې د اېټالیا دغه مرستې به له پاکستان او ایران څخه ستنېدونکو کډوالو ته په بېلابېلو اتو مرکزونو کې ووېشل شي.
د کډوالۍ نړۍوال سازمان ویلي، چې د دغه مرستو پر مت به دوی د راستنېدونکو کډوالو د معلوماتو خوندیتوب او ثبت سېسټم هم پیاوړی کړي.
په افغانستان کې کډوالۍ نړۍوال سازمان مشر میا پارک ویلي:« له اېټالیا سره زموږ دوامداره همکاري خورا ارزښتمنه او حیاتي ده. موږ په پر دغو مرستو د زرګونه بېرته راستنېدونکو افغانانو لاسنېوی وکړو».
هغه زیاته کړې، د اېټالیا د دغه مرستو پر مټ به وکولای شي چې د بېرته راستنېدونکو سره په بېړنیو او ننګوونکو حالاتو کې لازمې مرستې وکړي.
هغه زیاته کړې: « پر دغو مرستو به اسانتیاوې رامنځته کړو؛ څو د نورو کډوالیو او بېځایه کېدو مخه ونیسو».
د کډوالۍ نړۍوال سازمان د شمېرو له مخې، په ۲۰۲۴ کال کې له ۱.۳ مېلیونه زیات افغانان هېواد ته ستانه شوي چې ۶۷ سلنه یې په زوره له بېلابېلو هېوادونو اېستل شوي دي.
دغه سازمان وایي، یوازې په ۲۰۲۴ کال کې یې له ۴۲۹ زره زیانمنو ستانه شویو کسانو ته بشري مرستې رسولې دي.
پاکستان (د مارچ تر ۳۱مې) په دغه هېواد کې ناقانونه افغان کډوالو او د ملګرو ملتونو سره ثبت کډوالو ته خبرداری ورکړی، چې له دغه هېواده ووځي.
په پلازمېنې اسلام اباد او بېلابېلو ښارونو کې د افغان کډوالو نیول کېدو پسې پولیسو کور په کور عملیات پیل کړي دي.
پاکستان او ایران یو له هغو هېوادونو دي، چې مېلیونونه کډوال پکې مېشت دي او په دې وروستیو کې یې د افغان کډوالو اېستل کېدو په موخه تر ټولو جدي تګارې پلي کړي دي.
د بشري حقونو نړۍوالو سازمانونو پر دغو دواړو هېوادونو غږ کړی، چې له افغان کډوالو سره دې له نرمۍ کار واخلي او له جبري اېستلو دې ډډه وکړي.

نولس تنه هغه افغان نجونې چې طالبانو یې پر زدهکړو بندیز لګولی و؛ اوس یې د سکاټلنډ په ګلاسکو او یو شمېر نورو پوهنتونونو کې د طب په برخه کې لوړو زدهکړو ته دوام ورکړی دی. زهرا حسیني هم له دې ډلې یوه ده او اوس په دغه هېواد کې د خپل راتلونکې لپاره هلې ځلې کوي.
د هالي روډ په نامه یوې سکاټلنډۍ رسنۍ لیکلي، زهرا چې اصلاً د بامیانو ولایت ده او د هزاره قوم سره تړاو لري؛ هیله لري چې یوه ورځ د زړه جراحه شي.
هغې په کابل کې د طالبانو تر بیا واکمنیدو پورې زدهکړې کولې؛ خو د دغه ډلې له لوري د ښوونخیو او پوهنتونونو د بندیزونو له کبله ترې زدهکړې پاتې شوې وې.
هغه وایي، د طالبانو له لوري دغه ډول سخت محدودیتونه هغو خلکو ته هم خورا حیرانوونکي وو چې د دغه ډلې تر واکمنۍ لاندې یې تېر ځل هم ژوند کړی و.
د لېنډا نورګرو بنسټ د برېټانیایې او سکاټلنډ حکومتونو په مرسته دغو نجونو سره له خپل هېواده د وتلو په برخه کې مرسته کړې ده او اوس په بېلابېلو پوهنتونونو کې زدهکړې کوي.
د زدهکړو د سېسټم د توپیر له امله، دوی اړې شوې چې خپلې طبي زدهکړې له سره پیل کړي او ځینې نجونې مجبورې شوې چې خپلو کورنیو، وروڼو، خویندو او ان خپل د ژوند له شریکانو څخه هم په بېلتانه کې ژوند وکړي.
که څه هم د لېنډا نورګرو بنسټ دغه پروګرام اوس پای ته رسېدلی؛ خو د بنسټ مشر جان نورګرو ویلي، نور داسې کوم پلان نه لري چې له مخې یې افغان زدهکړیالانې سکاټلنډ ته راولي.
هغه زیاته کړې، له افغان نجونو سره هر مرسته کوونکي ته لازمې مشورې ورکولای شي.
په همدې حال کې زهرا هیله لري، چې نړۍواله ټولنه طالبان تر فشار لاندې وساتي.
هغې وویل:« مېلیونونه نجونې له زدهکړو محرومې دي؛ که طالبان تر فشار لاندې رانشي، د دې نجونو راتلونکی به خراب شي».
د افغانستان د پارلمان پخوانۍ غړې فوزیه کوفي هم د سکاټلنډ پارلمان غونډه کې له نړۍوالو وغوښتل، چې افغان نجونو ته د زدهکړو زمینه برابره کړي.
د سکاټلنډ لومړی وزیر جان سویني هم دغه افغان نجونې وستایلې او ویې ویل:« زدهکړې په نړۍ کې د ازادۍ لپاره تر ټولو پیاوړې وسیله ده او زه ویاړم، چې د سکاټلنډ پوهنتونونو او د برېټانیا حکومت په همکارۍ دغه نجونې د بریالیتوب خوا ته روانې دي».
که څه هم د لېنډا نورګرو بنسټ نوی پلان نلري؛ خو جان نورګرو ټینګار وکړ چې دا مهمه ده چې برېټانیا او سکاټلنډ طالبان تر فشار لاندې وساتي، تر څو د افغان ښځو او نجونو حقونه له پامه ونه غورځول شي.
زهرا د زدهکړو تر څنګ خپلو پخوانیو ټولګیوالو ته چې په افغانستان کې پاتې دي په انلاین توګه د انګلیسي ژبې درسونه ورکوي.
هغه وايي: «تر څو چې افغان نجونې او ښځې ازادې نشي، زه غلې نه شم پاتې کېدای.»

د نیوز برېک د راپور له مخې، د امریکا د ولسمشر ډونالډ ترمپ له لوري د بیا مېشتېدو پروګرام د ځنډېدو پرېکړې له کبله هغه افغانان د طالبانو له جدي ګواښونو سره مخ شوي چې له امریکایي ځواکونو او ادارو سره یې په خپل هېواد کې دندې ترسره کړې وې.
راپور کې راغلي، نږدې ۲۰۰زره افغانان چې له امریکایي ځواکونو سره یې د ترهګرۍ ضد جګړه کې اوږه په اوږه ونډه اخیستې وه؛ اوس له جدي ګواښونو او ننګوونو سره مخ دي.
د ټرمپ د پرېکړې له امله د دغو افغان وګړو د پناه غوښتنې قضیې د نامعلوم برخلیک سره مخامخ شوي دي.
د راپور پر بنسټ ډېری افغانان چې د تېرو شلو کلونو په ترڅ کې یې د ژباړونکو، پوځي مشاورینو او د امریکا له لوري له تمویل کېدونکو بېلابېلو ادارو سره دندې کړې وې، سره له دې چې د کډوالۍ قضیې یې امریکا ته د تګ لپاره منل شوې وې؛ خو د دغه پروګرام د ځنډېدو له کبله ورته د طالبانو ګواښ لا ډېر شوی دی.
د امریکا دغه پخواني متحدین اوس اندېښمن دي، چې ښايي نور ورته یاد هېواد ته د ورتګ اجازه ورنکړل شي.
د امریکا هغه افغان متحدین چې اوس په ګاونډي هېواد پاکستان کې مېشت دي د یاد هېواد حکومت پرې فشارونه زیات کړي، زرګونه یې نیولي او زرګونه یې بېرته خپل هېواد ته شړلي دي.
نیوز برېک کاږي، چې په پاکستان کې د دغو افغانانو وضعیت خورا ترېنګلی دی او وېره شته که بېرته خپل هېواد ته واېستل شي؛ نو ښايي د طالبانو له لوري د مستقیمو ګواښونو سره مخ شي.
همدا راز هغه کورنۍ چې د ۲۰۲۱ په اګسټ کې د تخلیې پر مهال امریکا ته وړل شوې وې؛ اوس په تمه دي چې په پاکستان او افغانستان کې یې د کورنیو پاتې غړي ورسره امریکا کې یو ځای شي.
ویل کېږي، په پاکستان کې د امریکا د کډوالۍ بهیر P1,P2,SIV په تمه د ناستو افغانانو شمېر نږدې ۲۵زره کسانو ته رسېږي چې اوس د پولیسو له لوري د نیول کېدو له ګواښ سره مخ دي.
د پاکستان حکومت دغو کډوالو ته خبرداری ورکړی، چې د مارچ میاشتې تر وروستۍ نېټې دې له اسلام اباد او راولپنډۍ ښارونو ووځي.
د پاکستان حکومت همدا راز ګواښ کړی که په دغو کډوالو کې څوک د استوګنې قانوني اسناد ونلري؛ نو بېرته به یې افغانستان ته ولېږي.
د بشري حقونو فعالان په دې باور دي، چې د امریکا له لوري د بیا مېشتېدنې پروګرام ځنډول د خپلو کړو ژمنو څخه سرغړونه ده.
کارپوهان ټینګار کوي، چې د ترهګرۍ ضد افغان متحدینو امریکایانو ته خپل ژوند له ګواښ سره مخ کړی و؛ خو اوس داسې ګڼي چې امریکا په لوی لاس د طالبانو پنجو ته پرېښې دي.
د پناه غوښتونکو د حقونو مدافعین غوښتنه کوي، چې د افغان پناه غوښتونکو د منلو پروسه باید ژر تر ژره بېرته پیل شي او امریکا باید خپلې ژمنې پوره کړي؛ ترڅو دغه کسان او د هغوی کورنۍ په خوندي توګه ولېږدول شي.

د خوړو نړۍوال پروګرام وایي، د تورخم تړل پاتې کېدو له امله د بشري مرستو د لاریو په ګډون زرګونه لارۍ په دواړو خواوو کې بندې پاتې دي.
د تورخم دروازه د تېرې (فبرورۍ له ۲۱مې نېټې) راهیسې تړلې ده، چې لامل یې پر ډیورنډ کرښه د دواړو هېوادونو ترمنځ د نوو تاسیساتو پر سر اختلافات ښودل شوي دي.
د خوړو نړۍوال پرواګرام د فبرورۍ میاشتې په خپور شوي راپور کې ویلي، چې دغه لارۍ په خوراکي توکو او نورو سوداګریزو او بشري مرستو بار دي.
بشري مرستې
د خوړو نړۍوال پروګرام وایي، چې په تېرې فبرورۍ میاشت کې یې له شاوخوا ۷.۵ مېلیونه خلکو سره مرسته کړې ده.
په دغه راپور کې راغلي، چې د خوړو نړۍوال پروګرام تېره میاشت په افغانستان کې ۶ مېلیونه خلکو ته ژمنۍ د ژوند ژغورنې بېړنۍ خوراکي مرستې هم رسولې دي.
د دغه پروګرام په وینا، په ۲۰۲۵کال کې شاوخوا ۲۲.۹ مېلیونه خلک بشري مرستو ته اړتیا لري.
راپور کاږي، چې په تېره میاشت کې درنو ورښتونو او سېلابونو د افغانستان سوېلي او لوېدیځ ولایتونو اغېزمن کړل چې په پایله کې یې د ښځو او ماشومانو په ګډون شاوخوا ۳۰ تنه مړه او ټپیان شول.
د راپور له مخې، په دغو ولایتونو کې د بشري مرستو اړمنو کسانو د شمېر معلومولو لپاره ارزونې روانې دي.
د خوړو نړۍوال پروګرام وړاندې کاږي، چې د پاکستان حکومت د افغان کډوالو د نیولو او اېستلو نوې څپه پیل کړې ده چې له مخې به یې په دغه هېواد کې مېشت ۸۰۰زره د اې سي سي کارت لرونکي افغان کډوال اغېزمن کړي.
راپور زیاتوي، چې نږدې یو مېلیون افغانان د ۲۰۲۳کال اکتوبر راهیسې بېرته خپل هېواد ته ستانه شوي دي.
