د ۲۰۲۵ کال په جنوري میاشت کې قرغیزستان افغانستان ته د ۳.۷میلیونه ډالرو په ارزښت پټرول صادر کړي دي. د قرغیزستان د ملي احصایې کمېټې د معلوماتو له مخې، یاد هېواد د ۲۰۲۵ کال په جنوري میاشت کې افغانستان ته ۸.۲میلیونه لیتره پټرول صادر کړی، چې ارزښت یې ۳.۷میلیونه ډالر وو.
د قرغیز پټرول بیه افغانستان ته په هر لیتر شاوخوا ۳۱ افغانۍ یا ۳۹ سومه وه.
افغانستان د قرغیزستان د موټرو د پټرولو تر ټولو لوی پیرودونکی دی، چې د قرغیزستان د ټولو پټرولي صادراتو ۸۵ سلنه برخه جوړوي.
سربېره پر افغانستان، قرغیزستان په جنوري میاشت کې ۱.۳میلیونه لیتره پټرول ازبکستان ته هم صادر کړی، چې ارزښت یې ۵۴۸زره ډالر و.
د طالبانو د بهرنیو چارو وزیر امیرخان متقي د پاکستان د وروستیو ادعاوو په تړاو ویلي، چې د افغانستان خاوره د هیچا پر ضد نه کارول کېږي او هیڅوک نه شي کولای چې د افغانستان له خاورې د چا پر ضد کار واخلي.
نوموړي دغه څرګندونې تېر ماښام چهارشنبه بهرنیو سفیرانو ته د روژه ماتي په مېلمستیا کې کړې دي.
دغه څرګندونې وروسته له هغه کېږي، چې پاکستان تازه د دغه هېواد پر جعفر اېکسپرېس اورګاډي د برید پړه پر هند او افغانستان واچوله او ادعا یې وکړه، چې بریدګر د برید پرمهال په دوامداره توګه په افغانستان کې له خپلو مسوولینو سره په اړیکه وو.
هغه د تورخم په اړه ویلي، د تورخم لاره چې له تېرو درېیو اونیو راهیسې تړلې وه له پاکستاني لوري سره د خبرو په پایله کې خلاصه شوه.
د هغه په وینا، دواړه خواوې باید هڅه وکړي چې خپلې ستونزې د خبرو اترو له لارې حل کړي او داسې اقدام ونه شي جې زیان یې عام ولس ته واوړي.
هغه وړاندې وایي، چې د پنځو نورو ګاونډیو هېوادونو سره کومه ستونزه نهلري او که څه ستونزه پېښه هم شي؛ نو د مذاکراتو له لارې یې حل کوي.
هغه هیله څرګنده کړې، چې له پاکستان سره دې هم ستونزې د خبرو له لارې حل شي.
متقي وړاندې وویل، چې په تېرو کلونو کې د پاکستان او ایران په ګډون مېلیونونه افغانان نورو هېوادونو ته کډوال شوي دي او هیله یې ښودلې، چې د تېر په څېر دې په راتلونکې کې هم له کډوالو ښه کوربهتوب وکړي او د دوی راستنېدنه په تدریجي ډول له درناوۍ سره ترسره شي.
هغه د کډوالو د ستنېدو په برخه کې د نړۍوالو سازمانونو د مرستو غوښتنه وکړه.
ښاغلی متقي وړاندې وایي، په امریکا کې چې کوم بدلونونه راغلل د نړۍ په بېلابېلو هېوادونو یې اغېز کړی چې ترڅنګ یې د افغانۍ په ارزښت یې هم اغېز کړی و؛ خو اوس دغه ستونزه حل شوې او افغانۍ بېرته خپل ارزښت وساته.
هغه وایي، له دې سره ثابته شوه چې د افغانستان اقتصاد اوس په خپلو پښو ولاړ دی او په بهرنیو مرستو تکیه نه دی.
هغه د عمان د سفر په اړه وایي، دا لومړی ځل و چې د افغانستان او عمان سلطنت ترمنځ راشه درشه پیل شوه او دا یو ښه سفر و.
د هغه په وینا، د سیمې او نړۍ هېوادونو سره یې تعاملات او راشه درشه ورځ په ورځ نوي پړاو ته داخلېږي او تعامل زیاتېږي.
د پاکستان د بهرنیو چارو وزارت ویاند وایي، چې په دوامداره توګه یې خپلې اندېښنې له افغان طالبانو سره شریکې کړې او په دې تړاو یې خپل دریځ وړاندې کړی. هغه ویلي، چې له نړۍوالې ټولنې یې غوښتنه کړې، چې د افغانستان په خاوره کې د «ترهګرو» خوندي پټنځایونه له منځه یوسي.
شفقت علي خان نن پنجشنبه (د کب ۳۰مه) د یوې خبري ناستې پرمهال دغه څرګندونې کړې دي.
هغه په دې تړاو د طالبانو د سفیر د احضارېدو پوښتنې په ځواب کې وویل، د ډیپلومات احضارول یوه عادي خبره ده.
نوموړي دغه راز د افغان کډوالو د اېستلو دویم پړاو په اړه وویل، چې (د مارچ ۳۱مه) د افغان کډوالو لپاره وروستۍ نېټه ده او پر خپل ځای ده.
د نوموړي په خبره، د کډوالو د اېستلو په نېټه کې کوم بدلون نه دی راغلی.
هغه وړاندې د تورخم په اړه وویل، چې د تورخم دروازه پرون پرانيستل شوه او سر له جمعې ورځې به پلي مساپرو ته د تګ راتګ اجازه ورکړل شي.
شفقت علي خان زیاته کړې، چې د تورخم دروازه به (د اپرېل تر ۱۵مې) پورې خلاصه وي او د ستونزې دايمي حل به وموندل شي.
هغه وایي، د سرحدي پوستو د جوړولو بندېدل د پاکستان اصلي غوښتنه وه، چې ومنل شوه.
ظاهرآ داسې ښکاري چې طالبان او پاکستان اوس یو د بل غوښتنو او اندیښنو ته پام نه کوي او وخت ناوخت د دوی تر منځ اړیکې ترینګلې او اوس ډیرې خرابې شوې دي.
د طالبانو تر واک لاندې باختر اژانس خبر ورکړی، چې د ایران له زندانونو تازه خوشې شوي ۲۱۱ تنه افغان بندیان د نیمروز ولایت د ورېښمو پله له لارې افغانستان ته راستانه شول. دغه اژانس پر اېکس پاڼه کاږلي، چې دغه کسان د بېلابېلو جرمونو په تور په ایران کې نيول شوي وو.
په دې تړاو په جوړې شوې ناسته کې د طالبانو د زندانونو چارو د سمون ادارې عمومي مشر محمد یوسف مستري ویلي، چې ۴۸۴ تنه افغان بندیان چې ایران کې د بېلابېلو جرمونو په تور نیول شوي وو؛ دوی ته سپارل کېږي.
د هغه په وینا، د دغې ۴۸۴ کسانو له ډلې نن ۲۱۱ تنه خوشې شوي دي.
نوموړي زیاته کړې ده، چې دغه کسان به خپلو ولايتونو ته انتقال شي او د بند پاتې موده به هلته تېره کړي.
خو تر دې وړاندې تېره ورځ ایراني چارواکو ویلي و، چې د دغه هېواد په جنايي او انقلابي محکمو کې په بند محکوم ۴۸۴ افغانان يې طالبانو ته سپارلي دي.
ایرانۍ رسنۍ اېرنا د چهارشنبې په ورځ په یوه خبر کې ویلي و، چې دغه کسان د ایران په ۲۷ ولایتونو کې بندیان وو او دغه پروسه د دواړو هېوادونو ترمنځ د زندانیانو او مجرمانو د انتقال اړوند د دوه اړخیزې هوکړې له مخې تر سره شوې.
اېرنا په خپل خبر کې د چارواکو له قوله ویلي و، چې د دغو کسانو جرمونه سیاسي نه دي او له اوسنۍ ادارې سره هيڅ تړاو نه لري.
ایران په ۲۰۲۴ کال کې لسګونه افغان بندیان اعدام کړي هم دي، چې د افغان سیاسیونو له لوري له توند غبرګون سره مخ شوي.
د طالبانو د پوهنې وزیر حبیب الله اغا وایي، چې له «دین او افغاني» دود سره په ټکر کې ځینې برخې د ښوونځیو له درسي نصابه باسي. شنونکي وايي، درېنیم کاله وشول، چې طالبانو په همدې پلمه د نجونو د زدهکړو مخه نیولې ده.
واک ته د طالبانو له راستنېدو وروسته دغې ډلې شاوخوا ۱۲۷۹ ورځې وړاندې د دوی په وینا د ښوونځیو په «درسي نصاب» کې د ستونزو له امله له شپږم ټولګي پورته نجونې په کور کېنولې.
خو د درې نیمو کلونو په تېرېدو سره دغه ډله نه ده توانېدلې، چې په درسي نصاب کې «شته ستونزې» حل یا یو نوی نصاب جوړ کړي.
خو تازه د طالبانو د پوهنې وزیر یو وار بیا درسي نصاب پسې راخیستې او په دې اړه یې ویلي، چې د ښوونځیو لپاره پر یو داسې درسي نصاب کار کوي، چې د دیني علومو ترڅنګ په کې عصري علومو ته هم پام شوی وي.
نوموړي دغه څرګندونې نن د ۱۴۰۴ ښوونیز کال د پیل په مراسمو کې کړې دي.
د هغه په وینا، طالبان د عصري او دیني زدهکړو دواړو ملاتړ کوي.
توموړی دا رنګه له خلکو غوښتي، چې د منفي تبلیغاتو تر اغېز لاندې را نه شي.
د طالبانو دغه وزیر زیاته کړې: «دا چې موږ د عصري زدهکړو پرمختګ ته پاملرنه نه کوو په دې تړاو د لوېدیځ تبلیغات بې بنسټه دي.»
هغه وړاندې وایي، چې د «شریعت» له مخې دوی ته د عصري او دیني زدهکړو پرمختګ مهم دی.
دا په داسې حال کې ده، چې نن یو وار بیا ښوونیز کال له شپږم ټولیګو لوړو نجونو پرته پیلېږي.
له تېرو درېيو کلونو راهیسې د طالبانو د دغه بندیز له کبله شاوخوا ۱.۵ مېلیونه نجونې له زدهکړو بې برخې شوې دي.
د پښتونخوا ایالت سر وزیر علي امین ګنډاپور په یوه بیان کې په دغه صوبه کې د عملیاتو مخالفت وکړ او ویې ویل، چې په هیڅ حالت کې به پښتونخوا کې د عملیاتو اجازه ورنه کړي.
خو بیا ښاغلی ګنډاپور د خپلې وینا په بله برخه کې وايي، چې څومره ډېر «ترهګر» چې وژل کېږي، هومره ډېر نور له افغانستانه راځي.
پاکستان تل ادعا کړې ده، چې وسلهوال د افغانستان له خاورې پر ډیورنډ کرښه پاکستان ته اوړي او بیا په دغه هېواد کې لوی، لوی بریدونه کوي.
د پاکستان حکومت وایي، چې طالبانو وسلهوالو ډلو ته په خپله خاوره کې پټنځایونه او روزنیز مرکزونه ورکړي دي.
خو دا هغه اداعاوې دي، چې طالبانو په وار، وار رد کړې دي.
علي امین ګنډاپور وړاندې په دغه بیان کې ویلي: «د اټکل له مخې، شاوخوا ۹۵۰۰ څخه تر ۱۱۵۰۰ پورې وسلهوال زموږ سیمې ته راغلي دي؛ په داسې حال کې چې په ډیورنډ کرښه او نور شاوخوا سیمو کې بیا ۲۲۵۰۰ وسلهوال حضور لري. که خلک زموږ سره وي او نیتونه مو روښانه وي، موږ به ورسره مبارزه وکړو.»
د پښتونخوا سر وزیر په نېوکې سره وایي، چې د ملي امنیت کمېټې غونډه د کیفیت له اړخه کمه او د پریزنټیشنونو په برخه کې غښتلې وه.
د هغه په وینا، که ترهګري د پریزنټیشنونو او اعلامیو له لارې ختمېده؛ نو دا کار به تر اوسه پورې شوی وای.
هغه زیاته کړې، چې د ملي امنیت کمیټې په غونډه کې د تحریک انصاف د بنسټ اېښودونکي په اړه هیڅ بحث نه دی شوی او د حالاتو د سمون لپاره باید عمران خان خوشې شي.
تر دې وړاندې د افغانستان لپاره د امریکا پخواني ځانګړي استازي زلمي خلیلزاد هم ویلي و، چې پاکستان د پرځېدو له ګواښ سره مخ دی او د سقوط د مخنیوي لپاره باید عمران خان بېرته له بنده خوشې شي.