میانمار ۲ پر ۱ له افغانستان نه د اسیا فوټبال جام غوراوي لوبه وګټله
د افغانستان فوټبال ملي لوبډلې د ۲۰۲۷ کال اسیایي جام ته د غوراوي په لومړۍ سيالۍ کې له میانمار څخه دوه پر یو ماته وخوړه. دغه لوبه د میانمار په يانګون ښار کې تر سره شوه.
د افغانستان فوټبال ملي لوبډلې د ۲۰۲۷ کال اسیایي جام ته د غوراوي په لومړۍ سيالۍ کې له میانمار څخه دوه پر یو ماته وخوړه. دغه لوبه د میانمار په يانګون ښار کې تر سره شوه.
د افغانستان فوټبال فدراسیون د معلوماتو له مخې ، افغان لوبغاړي امید پوپلزي د لوبې په ۱۴مه دقیقه کې یو ګول تر سره کړ، خو د لوبې په ۲۸مه او ۷۵ دقیقه کې افغانستان دوه ګولونه وخوړل او د سيالیو له لومړۍ ماتې سره مخ شو.
د افغانستان د فوټبال ملي لوبډله د اسیا جام غوراوي سيالیو لپاره په پنځم ګروپ کې د سوریې، پاکستان او میانمار له لوبډلو سره سيالۍ لري.
افغان لوبډله ددغه ګروپ په دویمه سيالۍ کې له سوریې سره مخ کيږي.
د افغانستان د فوټبال په ملي لوبډله کې اویس عزیزي، امان الله سرداري، نجم حیدري، سلیمان زرمتی، حبیب الله عسکر، مصور احدي، رحمت اکبري، ذوالفقار نظري (لوبډلمشر)، امید موسوي، امید پوپلزي او فرید سادات شامل دي.
یو شمېر افغان لوبغاړو د پاسپورټونو او ویزو د نه درلودلو له کبله په دې سیاليو کې ګډون نه دی کړی.
د سراج الدین حقاني پر سر د امریکا د بهرنیو چارو وزارت ټاکلې جایزې له لغو کېدو وروسته د دغه هېواد د پلټنو فدرالي ادارې (اېف بي اي) هم د نوموړي پر سر ۱۰ میلیون ډالري جایزه لغو کړې ده. خو اېف بي ای حقاني د "نړیوال ترهګر" په توګه په خپل تر ټولو مطلوب لیست کې ساتلی دی.
د امریکا د پلټنو فدرالي ادارې د سراج الدین حقاني د نیولو په اړه د معلوماتو شریکولو په بدل کې پنځه میلیونه ډالره نغدي جایزه ټاکلی وه.
خو اېف بي ای دغه جایزه له افغانستان نه د امریکايي ځواکونو له وتلو او د طالبانو بیا ځلي واک ته رسېدو سره لس میلیونه ډالرو ته لوړه کړه.
سراج الدین حقاني د طالبانو د کورنیو چارو وزیر دی او د دې ډلې له مشر هبت الله اخوندزاده وروسته د طالبانو تر ټولو پیاوړې څېره بلل کېږي.
د امریکا د بهرنیو چارو وزارت د عدالت لپاره د انعامونو پروګرام د تېرې شنبې په ورځ د سراج الدین حقاني پر سر ټاکلې جایزه لغو کړه خو د نوموړي د نیولو لپاره د ۱۰ میلیون ډالرو نغدي جایزه لاهم د امریکا د فدرالي پلټنو ادارې په ویب پاڼه کې پرځای وه.
تر دې دمه اېف بي ای د جایزې د لغو کولو په تړاو په رسمي ډول څه نه دي ویلي.
د امريکا د پلټنو فدرالي ادارې خپله پاڼه نه ده اپډیټ کړې او د حقاني په اړه یې ليکلي، چې ګومان کېږي په پاکستان او په ځانګړې توګه د شمالي وزيرستان په ميرانشاه سيمه کې اوسېږي.
اېف بي ای لیکلي دي چې حقاني «د حقاني شبکې یو له جګپوړو مشرانو څخه دی او له طالبانو او القاعدې سره نږدې اړیکې لري» او یو ځانګړی نړیوال ترهګر بللی شوی دی.
یادې ادارې د حقاني شبکې مشر سراج الدین حقاني په ۲۰۰۸ کال کې په کابل کې پر یوه هوټل د برید په تړاو چې د یوه امریکايي وګړي په ګډون شپږ کسان پکې ووژل شول، ککړ بللی و او تر څارنې لاندې و.
یادې ادارې تایید کړې، چې سراج حقاني په افغانستان کې د امریکا او ایتلافي ځواکونو پر ضد بریدونه همغږي کړي او برخه یې پکې اخیستې وه.
د امریکا د پلټنو فدرالي ادارې د معلوماتو له مخې، حقاني په ۲۰۰۸ کال کې د افغانستان د پخواني ولسمشر حامد کرزي د وژنې طرح هم جوړه کړې وه.
د ملګرو ملتونو د ماشومانو د ملاتړ صندوق (یونیسف) اعلان وکړ چې په ۲۰۲۴ کال کې د افغانستان ۱۱.۶ میلیونه ماشومانو ته، چې عمرونه یې تر پنځوکلونو لاندې دي، د ګوزڼ واکسین ورکړل شوی.
دغه سازمان زیاته کړې چې په افغانستان کې د ګوزڼ ناروغۍ د پای ته رسونې لپاره خپلو هڅو ته ادامه ورکوي.
په افغانستان کې د یونیسیف استازي تاجالدین ایوالي د سې شنبې په ورځ، د کب پر پنځمه، پر اېکس په یوه یادښت کې وویل چې په تیر کال کې په افغانستان کې میلیونونه ماشومان واکسین شوي دي.
هغه ولیکل: «له خپلو شریکانو سره په همکارۍ ډاډ ترلاسه کوو چې هر ماشوم په افغانستان کې د ګوزڼ واکسین ترلاسه کوي څو له دې ناروغۍ خوندي شي».
د افغانستان په کچه د ګوزڼ ناروغي یو جدي روغتیایي ناورین دی چې د محدودو روغتیایي خدمتونو له کبله ګڼ شمېر ماشومان ددې ناروغۍ له ګواښ سره مخ دي.
د روغتیا نړیوال سازمان په حواله، تېر کال په افغانستان کې د ګوزڼ ناروغۍ ۲۵ پېښې تثبیت شوې دي.
په دې وروستیو کې د طالبانو د عامې روغتیا وزارت اعلان وکړ چې د ۲۰۲۵ کال په لومړیو کې د بادغیس ولایت د بالامرغاب ولسوالۍ په قرتو کلي کې د ګوزڼ ناروغۍ لومړنۍ پېښه ثبت شوې ده.
په پاکستان کې د روسیې سفیر البرت خوروف وايي چې د ترهګرۍ پر ضد د طالبانو هڅې کافي نه وې. نوموړي د دغه کار لامل اقتصادي ننګونې او د افغانستان امنیتي وضعیت وباله.
په اسلام کې د روسې سفیر البرت خوروف له پاکستانۍ رسنۍ ایکسپرېس ټریبیون سره په مرکه کې ویلي، چې داعش د روسیې ملي او سیمه ییز امنیت ته تر ټولو ستر ګواښ دی.
البرت خروف وویل:«مسکو وضعیت له نږدې څاري او له خپلو سیمه ییزو شریکانو سره په څلور اړخیز چوکاټ کې له ترهګرۍ سره د مبارزې په برخه کې همکاري کوي.»
هغه له ترهګرۍ سره د افغانستان او پاکستان له مبارزې د مسګو پر ملاتړ ټینګار وکړ او ویې ویل، د ډله ییز امنیت تړون هېوادونه په سیمه کې د ترهګرۍ د له منځه وړلو لپاره په ګډه کار کوي.
ارمنستان، سپینه روسیه، قزاقستان، قرغیزستان، روسیه او تاجکستان د ډله ییز امنیت تړون سازمان غړي دي او په تېرو دوو کلونو کې یې د افغانستان پولې ته څېرمه څو ګډ پوځي تمرینونه کړي دي.
په اسلام اباد کې د روسیې سفیر مخکې ویلي و چې مسکو چمتو دی چې د "مسکو فارمټ" له لارې د پاکستان او طالبانو ترمنځ د اختلافاتو د حل لپاره منځګړیتوب وکړي.
هغه ویلي و، چې دا په اصل کې په اسلام اباد او طالبانو پورې اړه لري چې خپل اختلافات پخپله حل کړي.
تر دې مخکې د یاد تړون سازمان د ګډو ځواکونو لوی درستیز افغانستان د دې سازمان د غړو هېوادونو لپاره یو ګواښ بللی و او ویلي یې و چې د بې ثباتۍ، د افراطي ایډیالوژۍ خپرېدو، ترهګرۍ او د نشه يي توکو قاچاق سرچینه ده.
طالبانو له دې وړاندې د روسیې او نورو ګاونډیو هېوادونو څرګندونو په تړاو غبرګون ښودلی او دا یې ویلي چې د دوی تر حاکمیت لاندې افغانستان څخه هېڅ کوم هېواد ته ګواښ موجود نه دی.
په همدې مرکه کې د روسیې سفیر اوکراین ته د پاکستان له خوا د وسلو د لېږلو راپورونه رد کړي دي.
په کابل کې یوه ښځه چې د امنیتي دلایلو له امله خپل اصلي نوم نه څرګندوي، هر ۱۰۰ ګرامه ویښته په شاوخوا دریو ډالرو پلوري، چې دا د هغې پر میاشتني سل ډالره معاش یوڅه نوې پیسې اضافه کوي.
د طالبانو له واک ته رسېدو وړاندې د فاطمې په څېر ګڼو ښځو د خپلو کورونو اضافي د سر ویښتان پلورل او ښه عاید یې درلود، خو تیر کال یوه بندیز ۲۸ کلنه فاطمه او نورې ښځې اړې کړې، چې له شاور وروسته او د ویښتانو د اصلاح په سالونونو کې اضافي ویښتان په پټه وپلوري.
فاطمه وایي: « زه دې پیسو ته اړتیا لرم. زه کولای شم خپل ځان ته څه شی واخلم یا د کور لپاره توکي واخلم».
دا ښځه چې خپل اصلي نوم د امنیتي ستونزو له امله نه څرګندوي، هر ۱۰۰ ګرامه ویښته په شاوخوا دریو ډالروپلوري.
د ویښتو پیرودونکي چې غواړي دا ویښته د ویښتینو خولیو لپاره بهر ته صادر کړي ددغو ښځو د کورونو تر دروازو ورځي.
په دې پیرونکو کې یو تن نارینه، چې له نومښودنې ډډه کوي، فرانس پرېس ته ویلي، چې ویښتان پاکستان او چین ته لیږدوي.
طالبانو پر ښځو شدید بندیزونه لګولي او د ملګرو ملتونو په وینا د جنسیتي تبعیض پالیسۍ یې خپلې کړې دي. دوی ښځې او نجونې له پوهنتونونو او ښوونځیو منع کړې دي، چې کاري فرصتونه یې هم له لاسه ور کړي.
د طالبانو د امر بالمعروف وزارت ویاند سیف الله اسلام خیبر فرانس پرېس ته ویلي، « موږ باید د هغې بڼې، چې الله انسانانو ته ورکړې ده، درناوی وکړو او وقار یې وساتو». هغه وویل چې د ویښتو سوداګري په هېواد کې معمول شوې او اوس « د بدن د غړو خرڅول منع دي».
د ویښتو پلورل تر دې حده حساس شوي چې د امربالمعروف وزارت په کابل او کندهار کې په ټنونو سوځولي دي.
خو فاطمه له دغو بندیزونو، نه ویریږي او وایي چې کله طالبان جوماتونو ته لمانځه ته ځي، نو هغه پټه د ویښتانو غونډولو ځای ته ځي او ویښتان سپاري.
په کابل کې یو پټ سالون چې دوه زړې چرمي څوکۍ پکې اېښې، په اونۍ کې یوازې څلور پیرودونکي لري.۴۳ کلنې کونډې نرګس له ۲۰۲۱ کال مخکې هره ورځ دلته پنځه او شپږ ښخینه پیرونکي لرل. اوس هغې ته یوازې بډایه میرمنې د سینګار او ډول لپاره ورځي.
۳۳ کلنه کونډه وحیده، چې خاوند یې په ۲۰۲۱ کال کې د جګړې په ترڅ کې وژل شوی، تل په دې فکر کې ده، چې څنګه به خپلو دریو اولادونو ته خواړه برابروي. هغه لاهم د خپلې اته کلنې لور او خپل سرتوی شوي ویښتان راټولوي، چې په بیاتي له پرې شویو ویښتانو ارزښتناک دي.
دغه وزګاره افغانه مېرمن چې اوس یوازې په مرستو ژوند کوي، دا ویښته په پلاستیکي کڅوړه کې ساتي، چې وروسته یې وپلوري.
طالبانو د ویښتانو د پېرلو په تور په یو شمېر ولایتونو کې د ویښتانو پېرونکي نیولي او راټول شوي ویښتان یې سوځولي دي.
د طالبانو د عامې روغتیا وزیر نور جلال جلالي د افغانستان لپاره د قطر له شارژدافیر مُردف القاشوطي سره په کتنه کې د روغتیايي برخې پرسونل د ظرفیت لوړلو په تړاو غږېدلی. په دې کتنه کې په کندهار کې د قطر په مرسته د جوړېدونکي ۴۰۰ بستریز روغتون په اړه هم خبرې شوې دي.
د طالبانو تر واک لاندې د افغانستان د عامې روغتیا وزارت نن سې شنبه «د وري ۵مه» په خپله خپره شوې خبرپاڼه کې لیکلي چې په دې کتنه کې د روغتونونو لپاره د تجهیزاتو د برابرېدو په تړاو خبرې شوې دي.
په کندهار کې سرچینو افغانستان انټرنشنل ته وویل چې قطر غواړي د کندهار په عینو مینې ښارګوټي کې ۴۰۰ بستریز روغتون جوړ کړي.
دوی زیاتوي چې تېرکال دوه ځله د قطر هېواد انجنیران راغلي ول او له دې سیمې یې لیدنه کړې وه او تر دې دمه د سروې او بودېجې اړوند کارونه پای ته رسېدلي خو تر اوسه کوم عملی کار نه دی پیل شوی.
د طالبانو تر کنټرول لاندې د عامې روغتیا وزارت د وږي په ۲۶مه د خبرپاڼې خپرولو سره په اېکسپاڼه کې لیکلي و، چې ددې ډلې د عامې روغتیا وزیر او د قطر له استازو سره په لیدنه کې قطر هېواد ژمنه کړې، چې په عینو مېنه کې یو ۴۰۰ بستریز روغتون جوړوي.
طالبانو د قطر استازو په حواله ویلي و، چې دا هېواد په نږدې راتلونکي کې په کندهار کې میرویس نیکه حوزوي روغتون هم پراخوي.
د طالبانو د عامې روغتیا وزیر له قطري چارواکو سره په کتنه کې د قطر له همکاریو مننه کړې او په معیاري توګه د ناروغانو ستونزو ته د رسېدګۍ او غوره خدمتونو په موخه د روغتیايي کارکوونکو د ظرفیت لوړول او په اړینو تجهیزاتو د افغانستان د روغتونونو سمبالول یې مهم یاد ګڼلي او په دې برخه کې یې د یاد هېواد همکاري اړینه بللې ده.
