د امریکا د عدلیې وزارت ویلي، چې د طالبانو یوه پخواني قوماندان حاجي نجیب الله منلې، چې په ۲۰۰۸ او ۲۰۰۹ میلادي کلونو کې یې یو امریکایي خبریال او دوه افغان وګړي د ډیورنډ کرښې به اوږدو کې برمته کړي وو.
نجیب الله دا مهال ۴۹ کلن دی، هغه په ۲۰۲۰ کال کې د رویټرزر خبري اژانس د پخوانی خبریال ډیویډ روډ د تښتولو په تور نیول شوی و.
اوس نوموړی په زندان کې د عمري بند له سزا سره مخ دی. رویټرز اژانس په یوه راپور کې ویلي چې یاد طالب قوماندان پخوا هم په دغه قضیه کې خپله ښکېلتیا منلې وه.
نوموړی همداراز په یوې جلا قضیه کې چې له ۲۰۰۷ څخه تر ۲۰۰۹ پورې د امریکایي ځواکونو د وژنو سره تړاو لري، هم خپل جرم منلی دی.
د امریکا د عدلیې وزارت وايي، د نجیب الله تر مشرۍ لاندې طالبانو د امریکایي عسکرو پر ضد یو شمېر بریدونه کړي دي.
وزارت همداراز یو فرانسوي خبریال ته د نوموړي هغه څرګندونې هم یادې کړې، چې په کې ویلي یې دي، د فرانسوي او امریکایي عسکرو په نښه کول یې د فعالیتونو معمول وو.
د امریکا د فدرالي پلټنو ادارې یا (ایف بي ای) د نیویارک څانګې مرستیال مشر کریسټوفر جي رایا ویلي: «دا ترهګریز بریدونه د انسانیت سره د بشپړ بې پروایۍ څرګندونه ده او نجیبالله بالاخره ومنله چې د زموږ د وګړو د وژنو مسوول دی.»
نوموړي زیاته کړې: «نننی اعتراف د FBI د نیویارک د ترهګرۍ ضد ګډې ډلې د نه ماتېدونکي تعهد ښکارندويي کوي، تر څو د هر هغه چا څخه حساب واخلي، چې زموږ هېواد هدف ګرځوي.»
د نیویارک د سویلي ناحیې څارنوال جی کلیټون په وینا، دوی به د هغو کسانو سره له قانوني چلند څخه ډډه ونه کړي، چې له امریکایي وګړو سره یې دوښمني کړې ده.
سره له دې چې طالبان دا مهال په ټول افغانستات واکمن دي، خو لا هم د بهرنیو او ځینو کورنیو وګړو په تښتولو، ربړولو او ان په وژلو تورن شوي.
د راپورونو پر بنسټ، شاوخوا ۱۱۰ افغانان چې د جمهوري نظام له نسکورېدو وروسته په افغانستان کې پاتې دي، د وېزو د ترلاسهکولو او یا خوندي هېواد ته د لېږدولو په تمه دي. همدا ډول شاوخوا ۹۰ زره نور افغانان په درېیمو هېوادونو کې انتظار کوي چې نورو هېوادونو ته ولېږدول شي.
د منځني ختیځ انسټېټیوټ په یوه راپور کې ویلي، دا ډېری هغه افغانان دي چې له امریکایي ځواکونو سره یې همکاري کړې، خو دمګرۍ د طالبانو د غچاخیستنې له ګواښ سره مخ دي.
د دې ترڅنګ، شاوخوا ۹۰ زره نور افغانان په درېیمو هېوادونو کې اوسېږي چې ډېرو یې د امنیتي او اداري ارزونې قوي پروسه تېره کړې، خو لا یې هم ویزې نهدي ترلاسه کړي او متحدهایالاتو یا لوېدیځو هېوادونو ته د تلو په تمه دي. د مسوولو امریکایي ادارو لهخوا د دغو کسانو د قضیو د مخته تګ ورو بهیر د بشري حقونو بنسټونو ترمنځ په پراخه کچه اندېښنې راپارولې دي.
په داسې حال کې چې متحدهایالات د خپلو افغان همکارانو پر وړاندې د اخلاقي ژمنو خبرې کوي، په زرګونو هغه افغانان چې د کابل له سقوط وروسته یې دغه هېواد ته پناه وړې اوس د اېستلو له جدي ګواښ سره مخ دي. د منځني ختیځ انسټېټیوټ خبرداری ورکړی چې د دې خلکو ډېرې یې افغانستان ته د لېږلو په صورت کې د مرګ له ګواښ سره مخ کېدای شي.
د امریکا د کورني امنیت وزارت ویاندې تریشا مکلافلین څه موده مخکې ویلي و چې د افغانستان او کامرون د زرګونو وګړو لپاره د «اېستلو د لنډمهالي خونديتوب وضعیت» (ټيپياېس) لغوه شوی دی.ښايي د دغه اقدام په ترڅ کې۱۴ زره ۶۰۰ هغه افغانان چې د لنډمهالي خونديتوب (ټيپياېس) وړ وو، تر راتلونکې مې میاشتې پورې د اېستلو له ګواښ سره مخ شي.
د منځني ختیځ انسټېټیوټ په خپل راپور کې ویلي، زرګونه افغانان چې د ۲۰۲۱ کال په اګست کې د طالبانو له واکمنۍ وروسته یې متحدهایالاتو ته پناه وړې، اوس په یوه ناوړه او ګواښونکي وضعیت کې ایسار دي. ډېری دا خلک د لنډمهالي بشرپاله پروګرامونو له لارې متحدهایالاتو ته تللي، خو د کډوالو پروګرامونو له ختمېدو وروسته د امریکا د کډوالۍ چارواکو له هغوی غوښتي چې دغه هېواد پرېږدي.
د یاد انسټېټیوټ د وروستي راپور پر بنسټ، په ایووا کې یو شمېر افغان کډوالو د ګمرکونو او سرحدي خونديتوب ادارې لهخوا برېښنالیکونه ترلاسه کړي او ترې غوښتل شوي چې سملاسي له دغه هېواده ووځي. دا پیغامونه چې له رسمي ادرسونو څخه لېږل شوي، د افغانانو په منځ کې یې وېره او ناهیلي خپره کړې ده.
د دغه بنسټ راپور زیاتوي چې د دغو کسانو له ډلې څخه ځینو یې په تېرو وختونو کې له امریکایي ځواکونو سره مستقیمه همکاري کړې او افغانستان ته لېږلو په صورت کې به له ځورونې، شکنجې یا د مرګ له ګواښ سره مخ شي. د بشري حقونو شنونکو خبرداری ورکړی چې دا ډول کړنې د متحدهایالاتو له بشري او امنیتي ژمنو څخه ښکاره سرغړونه ده.
یو شمېر اشخاصو، نړۍوالو بنسټونو او ټولنو د امریکا له حکومته د افغان کډوالو د وضعیت د دایمي حل لپاره د سملاسي اقدام غوښتنه کړې ده. تېره اوونۍ په جلاوطنۍ کې د افغانستان جمهوريغوښتونکي ډیموکراتیک خوځښت (پيډياېماې) له ۱۴ زرو څخه ډېرو افغانانو لپاره د امریکا متحدهایالاتو د خونديتوب وضعیت (ټيپياېس) پر لغوه کېدو ژوره اندېښنه ښودلې وه.
په هغه لیک کې چې د امریکا ولسمشر ډونالډ ټرمپ ته لېږل شوی راغلي، دې افغانانو له کلونو راهیسې د ډیموکراسۍ، بشري حقونو او د ترهګرۍ پر وړاندې د مبارزې لپاره د امریکا تر څنګ همکاري کړې ده. همداراز، نوموړي خوځښت ټینګار کړی چې یادو افغانانو د رسنیو، مدني ټولنو او متحدهایالاتو حکومت له پروګرامونو سره کار کړی او له همدې امله که هغوی افغانستان ته ستانه کړل شي، نو ژوند به یې له جدي ګواښ سره مخ شي.
د تېر جمهوري نظام د ملي امنیت پخواني رییس رحمت نبیل د پاکستان د دفاع وزیر خواجه محمد اصف څرګندونو ته چې پاکستان یې پکې د ترهګرۍ قرباني بللی وو، په غبرګون کې لیکلي چې «ستا په غاړه کې د ترهګرۍ هغه زنځیر پاتې دی چې تا د مډال په توګه په غاړه کړی و».
د پاکستان دفاع وزیر خواجه محمد اصف په ایکس د شوروي او امریکا ترمنځ جګړې اړوند لیکلي چې دغه جګړې ته د کفر او اسلام نوم ورکړل شو او اسامه بن لادن له همدې امله پاکستان ته صادر شو.
نوموړي همدا راز پاکستان د ترهګرۍ قرباني یاد کړی او ویلي یې دي چې دغه هېواد یوازې پاتې شو.
خواجه اصف په ایکس لیکلي: «نن، هغه کسان چې موږ په ترهګرۍ تورنوي باید موږ ته ووایي چې اسامه بن لادن چا پاکستان ته راوست. ؟ څوک یې په خوا کې وو؟ دا په حقیقت کې د شوروي اتحاد او امریکا ترمنځ جګړه وه، او نوم یې جهاد و. د اسلام او کفر ترمنځ جګړې ته د اړولو لپاره، د بن لادن په څیر خلک پاکستان ته صادر شول. او وروسته له هغه چې معنی څرګنده شوه، پاکستان یوازې پاتې شو. او موږ نن هم د دې ترهګرۍ او د هغې د تورونو سره مخ یو.»
د افغانستان د ملي امنیت پخواني رییس رحمت الله نبیل د خواجه اصف څرګندو ته په ایکس لیکلي: «ګران خواجه اصف نه قدرتونو ګټه درلوده، او نه د خدای فضل پاتې شو؛ اوس ستا په غاړه کې د ترهګرۍ هماغه زنځیر پاتې دی، کوم چې تا به یو وخت د مډال په توګه اغوستې وې!»
د خواجه اصف څرګندونې وروسته له هغې رامنځته کیږي چې په هندي کشمیر کې د وسله والو لخوا د ۲۴ سیلانیانو له وژولو وروسته د دواړو هېوادونو ترمنځ اړیکې ترینګلې شوې او د متحده ایالاتو حکومت د هندوستان له حکومت سره په دغه پېښه کې د ودرېدو اعلان وکړ.
د خواجه اصف څرګندونې په کور دننه هم له سختو غبرګونونو سره مخ شوي او له نوموړي یې د ترهګري د ملاتړ په اړه سپیناوی غوښتی.
د سې شنبې په ورځ، جمو و کشمير په سيلاني سيمه پهلګام کې د ناڅرګندو وسلهوالو په ډزو کې ۲۶سيلانيان ووژل شول او ۱۲نور ټپیان شول.
د هندي چارواکو په وینا، د وژل شويو کسانو په منځ کې دوه بهرني سيلانيان او د هند د بحري ځواکونو يو افسر هم شامل دي. ويل شوي چې بهرنيان د ایټالیا او اسراییل اتباع وو.
د منځني ختیځ او مرکزي اسیا لپاره د اروپايي ټولنې د کمېسیون مشر اندریاس پاپاکونستانتینو وايي چې اروپایي ټولنې له پاکستانه راستنېدونکو افغانانو ته ۲۵۰ زره یورو ځانګړې کړې دي. د هغه په وینا، دا پيسې به په افغانستان کې سور صلیب نړۍوال فدراسیون ته وسپارل شي.
نوموړي د جمعې په ورځ (اپرېل ۲۵) د خپلې اېکسپاڼې له لارې په یوه بیان کې زیاته کړې چې دغه مالي مرسته به د سور صليب نړۍوال فدراسيون له لارې د زرګونو افغان کډوالو لپاره د سرپناه، بېړنيو روغتيايي چارو، څښاک اوبو او خوړو په برخو ولګول شي.
د منځني ختیځ او مرکزي اسیا لپاره د اروپايي ټولنې د کمېسیون مشر اندریاس پاپاکونستانتینو لیکلي: «ډېرو دغو کډوالو خپل کورونه له لاسه ورکړي او دمګړۍ له بېوزلۍ او ناڅرګند برخلیک سره مخ دي.»
هغه همداراز ویلي چې د خېبرپښتونخوا پېښور ته د خپل سفر پرمهال یې له یو شمېر افغان کډوالو سره لیدلي او د هغوی خبرې یې اورېدلي دي. پاپاکونستانتینو زیاته کړې: «زه د دې خلکو له زغم او مقاومت څخه ژور اغېزمن شوم. اروپايي ټولنه د هغوی ترڅنګ ولاړه ده.»
د اروپايي ټولنې یاد استازی دا مرسته داسې مهال اعلانوي چې ګاونډیو هېوادونو په ځانګړې توګه پاکستان په دې وروستیو کې د افغان کډوالو جبري اېستلو ته زور ورکړی دی.
د یادونې ده چې دوه ورځې مخکې د طالبانو د رياستالوزراء اداري مرستیال او د کډوالو ستونزو ته د رسېدنې عالي کمېسیون مشر عبدالسلام حنفي ویلي و چې له ګاونډیو هېوادونو څخه په جبري توګه د افغانانو اېستل د شرم وړ مسئله ده.
دا په داسې حال کې ده چې وړمه ورځ د پښتونخوا د کورنیو او قبایلي چارو وزارت ویلي و چې یوازې د تېرې چهارشنبې په ورځ د تورخم له لارې دوه زره ۲۹۸ کډوال افغانستان ته ستانه شوي دي.
د امریکا د پخواني ولسمشر جورج ډبلیو بوش څېړنیز مرکز د افغان متحدینو په اړه مقاله خپره کړې په دې مقاله کې د افغان متحدینو لپاره په مبارزه ټينګار شوی.
دغه مرکز د جمعې په ورځ (د اپریل ۲۵مه» په خپلې مقاله کې لیکلي: «افغانستان لا هم خوندي نه دی، که چیرې حکومت او کانګرس اوس لاس پکار نه شي،امریکا ښايي ډېر ژر خپل باوري افغان ملګري بېرته هغه فاسده او ظالمانه نړۍ ته واستوي چیرې چې د هغوی ژوند به له ګواښ سره مخ وي.»
کله چې په ۲۰۲۱ کې امریکا له افغانستان څخه ووتله او طالبان بېرته واک ته ورسېدل، نو هغه افغانان چې د امریکا او د ازادۍ، وقار، او فرصتونو د نړۍوالو ارزښتونو ملاتړ یې کاوه، د تعقیب او هدف ګرځولو سره مخ شول. ډېر له دې ګواښونو له ویرې امریکا ته ګډه شول.
د امریکا حکومت په ۲۰۲۲ کې، هغوی ته د موقتي خونديتوب اسناد(TPS) ورکړ، چې له مخې یې د ۱۸ میاشتو لپاره د امریکا دننه د کار او ژوند اجازه ورکړل شوه، خو تابعیت یا دايمي استوګنه نه ورکوي. اوس د ټرمپ ادارې اعلان کړی چې دا اجازه به د مې میاشتې په ۲۰ نېټه پای ته رسیږي او بیا یې نه نوې کوي.
دغه بنست زیاتوي: «د TPS موخه هېڅکله دا نه وه چې دايمي استوګنه دې ورکړل شي، بلکې دا یوه موقتي لاره ده چې خلک له ناامنو هېوادونو څخه خوندي وساتل شي. خو که افغانان اوس بېرته خپل هېواد ته واستول شي، دا به د هغوی ژوند له جدي خطر سره مخ کړي.»
دغه مرکز د امریکا له حکومت څخه غوښتي چې هغه پالیسي دې له سره وارزوي چې د افغان متحدانو د بېرته ستنولو خطر زیاتوي.
یاد مرکز خبرداری ورکړی که چیرې دغه افغان متحدان بیرته خپل هېواد ته واستول شي دا به د طالبانو ظالمانه کړنو عادي کیدو نښه وي، لکه د ښځو پر وړاندې د جنسیتي توپیر سیسټم یا جندر اپارتاید.
د(TPS) پای ته رسېدل یوازې د هغو اندېښمنو کډوالۍ ستونزو یوه برخه ده چې افغان ملګري ورسره مخ دي. حکومت له وړاندې د افغان کډوالو د بیا ځای پرځای کېدو پروسه درولې ده، او داسې ښکاري چې د "Enduring Welcome" په نوم د اوږدمهاله بیا ځای پر ځای کېدو پروګرام هم ختم شي. د بشر دوستۍ پر بنسټ افغانانو ته ورکړل شوې اجازه به د اګست په میاشت کې پای ته ورسېږي. د کډوالۍ ځانګړو ویزو یا ایس ای وي پروګرام، چې د هغو افغانانو لپاره دی چې د امریکا لپاره یې کار کړی، هم د دسمبر تر پای پورې غزول شوی، که چېرې کانګرس یې تمدید نه کړي.
د امریکا د پخواني ولسمشر جورج ډبلیو بوش څېړنیز مرکز خبرداری ورکړی: «افغانستان لا هم ډېر خطرناک دی، په ځانګړي ډول د هغو خلکو لپاره چې د اوسني رژیم پر وړاندې ولاړ دي. پخواني حکومتي چارواکي، پوځيان، خبریالان، ښوونکي، او د بشري حقونو فعالان تعقیب شوي، نیول شوي، شکنجه شوي او حتا وژل شوي دي. ښځینه لاریون کوونکې له جنسي تیریو او ډلهییزو تېریو سره مخ دي. طالبان له افراطي ډلو سره اړیکې لري او هغوی ته پناه ورکوي.»
دغه مرکز وایي: «د افغانانو د ژوند کیفیت سخت خراب شوی، سره له دې چې طالبان د دې برعکس تبليغات کوي. د بشر حقونو څخه تروریستي ګواښونو او د ټولنیزو خدماتو نشتوالي پورې، خلک له سختو ستونزو سره مخ دي. ښځې او ماشومان تر ټولو زیات اغېزمن شوي. پولیو لا هم په افغانستان کې فعاله ده او د واکسین کمپاینونه د طالبانو له خوا ځنډېږي او محدودېږي.
د مور او ماشوم د مړینې کچه لوړه شوې. د روغتیا نړیوال سازمان وایي، هره ورځ ۲۴ میندې او ۱۶۷ ماشومان د داسې ناروغیو له امله مري چې د مخنیوي یا درملنې وړ دي. تر ۳.۵ میلیونه زیات ماشومان له سختې خوارځواکۍ سره مخ دي، او د یونیسف د معلوماتو له مخې، د پنځو کلونو کم عمره ماشومانو ۴۱ سلنه له ودې پاتې دي.»
د دغه مرکز په وینا، د امریکا او نورو مرسته کوونکو هېوادونو د مالي مرستو د کمېدو له امله، دا ستونزې به لا پسې ډېرې شي – په ځانګړې توګه د افغانو کورنیو او ماشومانو لپاره.
د بوش دغه څېړنیز مرکز دا څرګندونې په داسې حال کې کوي چې تازه د ژغورنې نړۍواله کمېټې په خپل تازه راپور کې ویلي، چې د امریکا د مرستو کمېدل د میلیونونو افغانانو ژوند اغېزمن کړی دی او دغه کمېټه یې دې ته اړ کړې چې ځیني حیاتي پروګرامونه وځنډوي.
دغه کمېته په خپل تازه راپور کې چې د جمعې په ورځ د اپریل ۲۵مه یې خپور کړی وایي، په افغانستان کې کورنۍ لا هم له خوراکي ناامنۍ، ناروغیو او دوامداره بېثباتۍ سره مخ دي. د ۲۳میلیونو افغانانو لپاره د امریکا مالي مرسته یوه حیاتي مسله وه. د امریکا د مرستو کمېدل د ښځو او ماشومانو په شمول د هېواد کمزورو خلکو باندې ناوړه اغیز کړی.
دغه کمېته وایي: « تازه مرستو کې کمښت د د ژغورنې نړۍواله کمیټه (IRC) دې ته اړ کړې چې هغه حیاتي پروګرامونه وځنډوي چې روغتیایي خدمات، واکسین، د خوارځواکۍ درملنه، پاکې اوبه او د ساتنې خدمتونه وړاندې کوي. »
د بوش څېړنیز مرکز زیاتوي، چې د افغان متحدانو له امریکا اېستل به د امریکا د امنیت او ګټو لپاره هېڅ ګټه ونه لري، بلکې دا به هغه افغانان ناهيلې کړي چې زموږ ملګري پاتې شوي دي. دا به نورو خلکو ته هم دا پیغام ورکړي چې که له امریکا سره مرسته وکړي، شاته به پرېښودل شئ.
دغه مرکز وایي: «هغه افغان مېرمنې چې اوس په امریکا کې دي، له خپلو کورنیو سره ژوند کوي، اولادونه روزي، د امریکا له اقتصاد ته مرسته کوي. ډېری له زدهکړې پرته راغلې، خو دلته یې مهارتونه زده کړل او د امریکایي ټولنې برخه شوې. ایا موږ باید هغوی بېرته هغه هېواد ته واستوو چې هلته پرې زده کړه او کار منع دی؟ د افغان ماشومانو ژوند زموږ د ماشومانو تر څنګ د ښوونځیو په ټولګیو کې روان دی. ایا هغوی بېرته هغه هېواد ته استوو چې هلته د نجونو زدهکړه بنده ده او هلکان د طالبانو له تبليغاتو سره سم روزل کېږي؟»
دغه مرکز د امریکا له مشرانو غوښتي چې باید د طالبانو د ظلمونو پر وړاندې تمرکز وکړي. مرکز سپارښتنه کړې، د امریکا قانون (لکه د USA Patriot Act 311 برخه) باید وکارول شي څو هغه شرکتونه چې له طالبانو سره کاروبار کوي، له خطر سره مخ شي. امریکا او نړیوال متحدین باید د طالبانو استبداد ته غاښ ماتونکی ځواب ورکړي.
دغه مرکز د خپلې مقالې په اخره برخه کې لیکلي: «زموږ افغان ملګري او د هغوی کورنۍ ارزښت لري. د امنیت او سوکالۍ راتلونکی د هغوی له شتونه پرته امکان نه لري. کله چې نړۍ او امریکا تر ټولو ډېر اړتیا لرله، هغوی زموږ تر شا ولاړ وو – اوس زموږ وار دی چې هغوی یوازې پرې نه ږدو.»
د ژغورنې نړۍواله کمېټه وایي، چې د امریکا د مرستو کمېدل د میلیونونو افغانانو ژوند اغېزمن کړی دی او دغه کمېټه یې دې ته اړ کړې چې ځیني حیاتي پروګرامونه وځنډوي.
دغه کمېته په خپل تازه راپور کې چې د جمعې په ورځ د اپریل ۲۵مه یې خپور کړی وایي، په افغانستان کې کورنۍ لا هم له خوراکي ناامنۍ، ناروغیو او دوامداره بېثباتۍ سره مخ دي. د ۲۳میلیونو افغانانو لپاره د امریکا مالي مرسته یوه حیاتي مسله وه. د امریکا د مرستو کمېدل د ښځو او ماشومانو په شمول د هېواد کمزورو خلکو باندې ناوړه اغیز کړی.
دغه کمېته وایي: « تازه مرستو کې کمښت د د ژغورنې نړۍواله کمیټه (IRC) دې ته اړ کړې چې هغه حیاتي پروګرامونه وځنډوي چې روغتیایي خدمات، واکسین، د خوارځواکۍ درملنه، پاکې اوبه او د ساتنې خدمتونه وړاندې کوي. »
کمېټه زیاتوي چې له دې سره به د (IRC) له خوا تر ۷۰۰زرو زیات خلک، چې پکې کډوال او بېځایه شوې کورنۍ شاملې دي، له مهمو بشري مرستو بېبرخې شي. له خوارځواکۍ سره د مبارزې په برخه کې له ۱۵زرو زیات کوچني ماشومان له ژوند ژغورونکې درملنې هم بېبرخې شوي دي.
د کلونو راهیسې، د امریکا مالي مرستو د هغو میلیونونو افغانانو لپاره چې له دوامدارو کړکېچونو سره مخ وو، د ژوندي پاتې کېدو یوه مهمه برخه وه.
د ژغورنې نړۍوالې کمېټې د راپور له مخې، په ټول هېواد کې له ۱۴میلیونو زیات خلک روغتیایي خدمتونو ته محدود یا هېڅ لاسرسی نه لري.
دغې کمېټې خبرداری ورکړی، که چېرې دغه مرستې بیاځلې پیل نه شي، بېشمېره کورنۍ به نور هم د لوږې، ناروغۍ او بېوزلۍ کندې ته ولویږي. د افغانستان د خلکو د ژغورلو لپاره بېړني ملاتړ ته اړتیا ده.
د ژغورنې نړۍوالې کمېټې په خپل راپور کې له ځینو نیازمنو افغانانو ورځني ژوند کیسې راخیستي.
په افغانستان کې د بامیان ولایت یوې لرې پرتې کلیواله سیمه کې، محمد او هوا علي خپل ماشومان د وچکالۍ او خوراکي موادو کمښت تر سیوري لاندې لویوي.
کله چې د دوی ماشومان مهناز او مرتضی، ناروغه شول، کورنۍ یې د دې وس نه درلود چې نږدې روغتون ته یې د درملنې لپاره یوسي. محمد وايي: «موږ نشو کولای کله چې څوک ناروغه شي د درملنې لپاره یې روغتون ته یوسو، ځکه د موټر کرايه نه لرو.»
د ژغورنې نړۍوالې کمېټې ګرځنده روغتیايي ټیمونه پر وخت ورسېدل. دغه ټیمونه د افغانستان په ګوټ ګوټ کې ګرځي او هغو کورنیو ته حیاتي روغتیايي خدمات رسوي چې بله هېڅ لاره نه لري. دوی هره میاشت د علي کور ته ورځي، ماشومانو ته یې درمل ورکوي او د محمد زخمي پښه تداوي کوي.
محمد وايي: «ما پښه خوږه وه، ډاکتر ته لاړم. ماشوم مې ناروغه وه، ډېر ټوخېده، دوی موږ ته دوا راکړه... دا زموږ لپاره ډېر ښه ده چې ډاکتران دلته راځي او ماشومانو ته دوا ورکوي.»
محمد د خپلو ماشومانو لپاره د یوه ښه ژوند هیله لري: «زه هیله لرم چې زدهکړه وکړي، څو یو روښانه راتلونکی ولري.»
خو د امریکا د مرستو کمېدلو له امله، د ژغورنې نړۍوالې کمېټې ګرځنده روغتیايي څو ټیمونه لا له مخکې بند شوي دي، چې له امله یې زرګونه کورنۍ، لکه د علي کورنۍ، له درملنې بېبرخې پاتې دي.
د ژغورنې نړۍواله کمېټه له ۱۹۸۰مو کلونو راهیسي افغانانو ته مرستۍ رسولي او اوس د نړیوالو مرستو کمېدل ددغه کمېټې کارونه کم رنګه کړي.
