یوه ترکي بشرپاله بنسټ پر ۲۰۰ زرو افغانانو د قربانۍ غوښه ووېشله

د «دیانت» په نوم د ترکیې یوه بشپرپاله بنسټ سږ کال د لوی اختر په مناسبت، په افغانستان کې پر اړمنو خلکو د قربانۍ غوښه وېشلې ده.

د «دیانت» په نوم د ترکیې یوه بشپرپاله بنسټ سږ کال د لوی اختر په مناسبت، په افغانستان کې پر اړمنو خلکو د قربانۍ غوښه وېشلې ده.
د ترکیې اناډولو خبري اژانس د سېشنبې په ورځ (د غبرګولي ۲۰مه) په یوه راپور کې زیاته کړې، چې دا مرسته د قربانۍ پروګرام په چوکاټ کې په کابل، کندهار، هرات او مزار شریف ولایتونو کې پر شاوخوا ۲۰۰ زرو کسانو وېشل شوې ده.
د خپاره شویو معلوماتو پر بنسټ، په دې پروګرام کې ۱۴۵۰څاروي قرباني شوي، چې غوښه یې بیا د یتیمخونو او ښوونځیو په ګډون پر اړمنو خلکو وېشل شوې ده.
په کابل کې د ترکیې سفارت د دیني چارو سلاکار امرا کندمیر وايي، چې دا مرستې د مرستهرسوونکو په مالي ملاتړ شوي او له ټولو هغو کسانو نه یې مننه وکړه، چې په دغه پروګرام کې یې برخه اخیستې ده.
د یادونې ده، چې دغه بنسټ تېر کال هم په لوی اختر کې د هېواد په بېلابېلو سیمو کې پر اړمنو افغانانو د قربانۍ غوښه وېشلې وه.

له کندهار څخه سرچینو افغانستان انټرنشنل ـ پښتو ته وویل، چې د دغه ډلې امربالمعروف محتسبانو د اختر په څلورو ورځو کې تر ۵۰ زيات کسان د «هګیو جنګولو او نورو تفریحي لوبو» په تور نیولي او زنداني کړي دي. طالبان د هګيو جنګول «قمار» ګڼي.
له کندهار څخه سرچینو افغانستان انټرنشنل پښتو ته د سې شنبه په ورځ (د غبرګولي ۲۰ مه) ویلي، چې د اختر له پیل راهیسې د تفریح او خوشحالیو دودیزې مېلې له سختو محدودیتونو سره مخ شوې دي، چې پر مهال یې د امربالمعروف محتسبانو تر ۵۰ زيات کسان نیولي او ګڼ تفریحي فعالیتونه یې بند کړي دي.
په کندهار کې هر کال د کوچني او لوی اختر پر مهال د ځوانانو او ماشومانو له خوا د هګیو جنګول یو مشهور دود دی، چې خلک له بېلابېلو سیمو راځي او په مېله ځایونو کې سره راټولېږي.
سږ کال بیا د طالبانو د امربالمعروف ادارې دغه دود قمار ګڼلی او پرې بندیز یې لګولی دی.
دغه ځوانان د هګیو جنګولو او د قمار په تور نیول شوي او ځینې یې وروسته خوشې شوي دي.

په کندهار کې مېشت یو شمېر ځوانان چې په مېله ځایونو کې د محتسبانو سره مخ شوي وایي: «د امربالمعروف ادارې یوازې د هګیو جنګول نه دي بند کړي، بلکې د ښار په ټولو مېله ځایونو کې یې د اېشولو هګیو پلور هم منع کړی دی.»
د کندهار ښار جاده، عینو مېنه، د بابا ولي زیارت، پارکونه او نور تفریحي ځایونه چې هر کال په اخترونو کې له خلکو ډک وو، سږ کال له هګۍ جنګولو او نورو لوبو تش وو.
د طالبانو د امربالمعروف اداره وايي: «د هګیو جنګول قمار دی، ځکه ځوانان یو له بل سره هګۍ جنګوي او بیا ګټونکی ټولې هګۍ اخلي.»
ګڼ شمېر ځوانان او د مېلو ګډونوال دغه کار یوازې یوه دودیزه تفریح ګڼي او وایي، چې له دې سره یې د اختر خوښي دوه برابره کېدلې.
د سرچینو د معلوماتو له مخي، په ښار کې پر هغو نورو تفریحي لوبو هم بندیز لګول شوی، چې پکې جایزې ورکول کېدې.
ځوانانو به د اختر پر مهال د لوبو توکي پلورل او ګډونوالو ته به یې نغدي جایزې یا نور توکي ورکول.
طالبانو دغه کارونه هم قمار بللي او پر وړاندې یې سخت اقدامات کړي.
په داسې حال کې چې اکثره تفریحي دوديزې لوبې بندې شوې دي، خو دغې ډلې یوازې ځوانانو ته د غېږ نیولو او دُرنخت لوبو اجازه ورکړې.
دُرنخت یوه دودیزه لوبه ده، چې پکې یوه ډله د بلې ډلې غړو ته دُرې ورکوي.
دا لوبه اکثره په اخترونو کې د ځوانانو تر منځ تر سره کېږي.
مخکې به ځینو ځوانانو په اخترونو او د خوښیو په مراسمو کې دریا یا تالۍ وهل او ورسره به یې لنډۍ یا وطني سندرې ویلې.
دا کار به اکثره په مېله ځایونو کې ترسره کېدی؛ خو طالبانو له څه مودې راهیسې پر دې هم بندیز لګولی او دا یې موسیقي بللې ده.
د اخترونو پر مهال به اکثره وختونه کورنۍ له خپلو ماشومانو سره تفریحي ځایونو ته تللې. خو امربالمعروف دا ځل خلکو ته ویلي، چې له دولس کلنې پورته نجونو ته اجازه ورنه کړي تر څو تفریحي ځایونو ته ولاړې شي.

د کندهار یو شمېر اوسېدونکي وايي، چې دا محدودیتونه د اختر خوښي ترخه کړې ده.
په همدې حال کې د امربالمعروف چارواکي بیا ټینګار کوي، چې دا ټول «اقدامات د اسلامي ارزښتونو د خوندیتوب» لپاره تر سره کوي.
هغوی وايي، چې قمار، موسیقي او عبث لوبې د شریعت خلاف دي او دوی يې په بندولو مکلف دي.

په ایران کې د ملګرو ملتونو د ماشومانو وجهي صندوق (یونیسف) موقتي استازې مونیکا اولیدزکا نیلسن د ایران د کډوالو ادارې له رییس نادر یار احمدي سره د افغان کډوالو ماشومانو او میرمنو د ملاتړ په موخه یو تفاهم لیک لاسلیک کړی.
اولیډزکا نیلسن ویلي چې دا تفاهم لیک به د زده کړې، روغتیا ساتنې، ماشومانو خوندیتوب او بیړنيو حالتونو ته د چمتووالي په برخو کې د دواړو ادارو ظرفیتونه کې پیاوړي کړي.
نوموړې هیله څرګنده کړې چې دا همکاري به په ایران کې هر ماشوم ته، پرته له دې چې د زیږیدو ځای یې چېرې وي، د ژوند کولو، ودې او د خپلو وړتیاوو درک کولو فرصت برابر کړي.
د ایران د ایسنا اژانس د رپوټ له مخې، یار احمدي د یونیسف هڅې وستایلې او ویې ویل چې لاسلیک شوی تفاهم لیک د زیانمنو ډلو د ژوند شرایطو ښه کولو او هغوی ته د غوره فرصتونو برابرولو پر لور یو مهم ګام دی.
هغه زیاته کړې چې افغان میرمنې چې لویې کورنۍ لري، د خپلو ماشومانو په روزنه کې له ډیرو ننګونو سره مخ دي.
یار احمدي وايي، د دواړو خواوو ترمنځ همکاري یوازې پر مالي فکتورونو ولاړه نه ده، بلکې هېواد یې هڅه کوي چې د یونیسف له تخصص ګټه واخلي.

د امریکا د عدلیې وزارت د عمومي پلټونکي دفتر (OIG) په یوه رپوټ کې تایید کړې، چې د پلټنو فدرالي ادارې (ایف بي ای) د «متحدینو پناه» او «متحدینو ښه راغلاست» عملیاتو په جریان کې له افغانستان نه د ایستل شویو کسانو د څارنې او پلټنې په برخه کې خپل مسوولیتونه په سمه توګه ترسره کړي دي.
د امریکا د عدلیې وزارت عمومي پلټونکي مایکل ای. هوروویټز د سې شنبې په ورځې د اعلامیې له مخې، د عمومي پلټونکي دفتر په خپله بیاکتنه کې موندلې، چې د ایف بي ای ټولې اړوندې برخې چې د تخلیو د ملاتړ لپاره ګومارل شوې وې، خپلې اړوندې دندې له لارښوونو سره سمې ترسره کړې دي.
رپوټ په ځانګړي ډول د ایف بي ای پر حیاتي ملاتړ ټینګار کړی، څو ډاډ ترلاسه شي چې ور تلونکي افغانان د امریکا د ملي امنیت لپاره خطر نه پېښوي.
رپوټ وايي، سربېره پر دې، د عمومي پلټونکي دفتر دې پایلې ته ورسید چې کله د ځینو ایستل شویو کسانو په اړه د ملي امنیت اړوند احتمالي ګواښونه وپیژندل شول، ایف بي ای خپل تحقیقاتي واکونه داحتمالي ګواښونو کمولو لپاره وکارول.
رپوټ وايي، دا ښیي چې ایف بي ای د افغانانو د بیا میشتونې په بهیر کې هر ډول امنیتي اندیښنې په اغیزناکه توګه حل کړې دي.
د «متحدینو پناه»او «متحدینو ښه راغلاست»عملیات د څو ادارو ګډ نوښتونه وو چې تخلیه شویو افغانانو ته یې په متحده ایالاتو کې پراخ خدمات چمتو کړل.
رپوټ وايي، د ایف بي ای رول د دې عملیاتو په امنیتي اړخونو کې مرکزي و، چې د زرګونو کسانو د څارنې او پلټنې پروسې پکې شاملې وې.
رپوټ په ځانګړي ډول د ۵۵ کسانو په اړه دایف بي ای پر هڅو تمرکز کړی چې یا خو د څارنې لیست کې وو او یا د تخلیې په جریان کې لیست ته اضافه شوي وو.
رپوټ یادونه کوي چې د پلټنې کار له بشپړیدو وروسته، د عدلیې وزارت په اوکلاهوما ښار کې د یوه افغان ناصر احمد توحیدي پر ضد علني تورونه ثبت کړل. توحیدي په ۲۰۲۱ کال کې متحده ایالاتو ته داخل شوی و او د ۲۰۲۴ کال د جون او اکتوبر ۷ ترمنځ یې د عراق او شام اسلامي دولت (داعش) په استازیتوب په متحده ایالاتو کې د ټاکنو په ورځ د ترهګریز برید د ترسره کولو هڅه کړې او د دې لپاره یې وسلې او مهمات ترلاسه کړي وو.
دغه رپوټ په داسې حال کې خپریږي، چې ترمپ د یوه اجرایوي فرمان له لارې د افغانانو په ګډون د ۱۲ هېودونو پر وګړو سفري بندیزونه لګولي دي.
تراوسه دا روښانه نه ده، چې دغه رپوټ به د افغانانو په تړاو د ټرمپ ادارې د پالیسیو په نرموالي کې موثر ثابت شي او که نه، خو ظاهرا د افغانانو په تړاو امنیتي اندېښنو ته د ځواب ویلو هڅه کوي.

په ۲۰۲۴ کال کې په جرمني کې د تابعیت اخیستونکو شمیر ریکارډ کچې ته رسېدلی او نږدې ۲۹۲ زره بهرنیو وګړو جرمنی تابعیت ترلاسه کړی. په دې شمېر کې (۳ سلنه، یا لس زره او ۸۵) تنه افغانان هم شامل دي.
د جرمني د احصایې فدرالي دفتر (Destatis) د معلوماتو له مخې، دا بې ساری ۵۰ سلنه زیاتوالی په عمده توګه د نوي قانون له امله دی چې د استوګنې شرایط یې اسانه کړي دي.
په ۲۰۲۴ کال کې ټولټال ۲۹۱ زره او ۹۵۵ بهرنيو وګړو جرمنی تابعیت ترلاسه کړی، چې د۲۰۲۳ کال د شمېر په پرتله ۹۱,۸۶۰ کسه د پام وړ زیاتوالی ښیي. دا ۴۶ سلنه زیاتوالی له۲۰۰۰ کال راهیسې چې د معلوماتو راټولول پیل شوي، د تابعیت اخیستونکو تر ټولو لوړ شمیر دی.
د رپوټ له مخې، سوریایي اتباع د نویو تابعیت اخیستونکو تر ټولو ستره ډله وه، چې ۲۸سلنه (۸۳,۱۵۰ کسان) یې ټول تابعیت اخیستونکي جوړول. ورپسې ترکي (۸ سلنه، یا ۲۲,۵۲۵)، عراقي (۵ سلنه، یا ۱۳,۵۴۵)، روسي (۴ سلنه، یا ۱۲,۹۸۰) او افغانان (۳ سلنه، یا لس زره او ۸۵) تنه راځي.
رپوټ وايي، چې د ترکي اتباعو د تابعیت اخیستو شمیر دوه چنده زیات شوی، چې ۱۱۰ سلنه (۱۱,۷۹۰ کسان) لوړوالی یې درلود، په داسې حال کې چې د سوريايي اتباعو شمیر ۱۰ سلنه (۷,۶۶۵ کسان) زیات شوی.
یاده اداره د دې پام وړ زیاتوالي اصلي لامل د تابعیت قانون عصري کول (StARModG) ښيي، چې د ۲۰۲۴ کال د جون پر۲۷مه نافذ شوی.
نوي قانون د تابعیت اخیستو لپاره د استوګنې عمومي موده له اتو کلونو څخه پنځو کلونو ته راټیټه کړې ده.
سوریایي اتباعو، چې ډیری یې د ۲۰۱۵-۲۰۱۶ کلونو د کډوالۍ بحران په جریان کې جرمني ته تللي، په اوسط ډول له۷،۴ کلونو وروسته تابعیت ترلاسه کړی. په مقابل کې، ترکي اتباعو د تابعیت ترلاسه کولو نه وړاندې په اوسط ډول شاوخوا ۲۳ کاله په جرمني کې استوګنه درلوده. روسانو په اوسط ډول ۱۴،۵ کاله، عراقیانو ۸،۷ کاله او افغانانو ۸،۹ کاله استوګنه درلوده.
دا په داسې حال کې ده، چې د جرمني نوی فدرالي حکومت غواړي چټک تابعیت بیرته لغو کړي.
د دریو کلونو پر ځای به جرمنی پاسپورت له پنځو کلونو وروسته ورکول کیږي.
د جرمني د کورنیو چارو فدرالي وزیر الکساندر دوبرینټ ویلي « له دریو کلونو اوسېدو وروسته د چټک تابعیت ورکول یوه ناسمه لاره وه. موږ اوس دا پای ته رسوو. د جرمني تابعیت باید د ادغام پروسې په پای کې وي، نه په پیل کې».

د طالبانو د لوړو زده کړو وزارت پلاوي چې مشري یې ددغه وزارت معیین ضیاء الرحمن اریوبي کوي، د "راتلونکي جوړولو" تر سرلیک لاندې د پوهنې وزیرانو د درېیم نړیوال فورم په درشل کې د روسیې له کازان فدرالي پوهنتون لیدنه کړې ده. یاد فورم سبا پیلیږي او دوه ورځې دوام کوي.
په دغه پلاوي کې د طالبانو د لوړو زده کړو وزارت د نړیوالو اړیکو او بورسونو رییس سلیمان نثار هم شامل دی.
د کازان رسنۍ وايي، چې دواړه د التای دولتي پوهنتون د لومړي مرستیال یفګني کایګورودوف او د التای دولتي پوهنتون د ژبو انسټیټیوټ د انګلیسي ژبې څانګې د لوړ پوړي استاد الکساندر سیلیزنیف له خوا بدرګه شول.
د کازان فدرالي پوهنتون د بهرنیو اړیکو مرستیال تیمرخان علیشیف ویلي، طالبان پلان لري چې «د لوړو زده کړو سیسټم ته وده ورکړي».
تیمرخان علیشیف ټینګار کړی چې «له دغه هیواده موږ ته با انګیزې او با استعداده ځوانان راځي».
د ډالۍ په توګه، کازان فدرالي پوهنتون طالب استازو ته د پوهنتون ځانګړې سکې ورکړې دي.
