لیکوال او څېړونکی
د ایران او اسراییل ترمنځ روان پوځي تاوتریخوالی یوازې یوه سیمهييزه شخړه نه ده؛ بلکې د وسلو، پرمختللي توغندیو، بریدګرو ډرونونو او استخباراتي ټېکنالوژیو یوه پراخه ننداره ده. دا جګړه ښيي چې دواړه خواوې نه یوازې د وسلو جوړولو بلکې د جګړې نوې بڼه تجربه کوي.
په دغه جګړه کې ایران لږ تر لږه ۱۵ ډوله وسلې، توغندي، ډرونونه او الوتکې کارولې دي، چې پکې ډېری د نیابتي ډلو له لوري هم کارېدلي.
بل خوا اسراییل هم نږدې ۱۴ ډوله پرمختللي نظامي وسایل کارولي، چې پکې هوايي دفاعي سیستمونه، ډرون الوتکې، جنګي جیټ شامل دي.
دا جګړه ښيي چې سیمه نه یوازې د وسلو په ډګر کې تودېږي، بلکې د ټېکنالوژۍ، استخباراتو او نیابتي جګړو له لارې یو پېچلی امنیتي بحران تجربه کوي.
د ایران له خوا کارول شوې وسلې او ټېکنالوژي:
۱. بالستیک توغندي
ایران له اوږدې مودې راهیسې د بالستیک توغندیو پراختیا ته لومړیتوب ورکړی دی. دا توغندي د ځمکې څخه هوا ته او د اوږده واټن هدفونو لپاره کارېږي.
یاد توغندي نه یوازې په روانه جګړه کې کارول شوي بلکې له دې وړاندې هم پر اسراییل توغول شوي دي.
۲. کروز توغندي
۳. ډرون الوتکې (بېپیلوټه الوتکې)
ایران په وروستیو دوو کلونو کې د ډرون ټېکنالوژۍ په پراختیا کې یو مخکښ هېواد حساب شوی دی.
۴. نیابتي وسلوالې ډلې
ایران د حزبالله (لبنان)، حماس (فلسطین)، فاطمیون (افغان) او زینبیون (پاکستاني) ملېشو له لارې د نیابتي جګړې یوه بله جبهه پرانېستې ده، چې معمولاً راکټي بریدونه کوي.
۵. هایپرسونیک توغندی
د اسراییل له خوا کارول شوې وسلې او ټېکنالوژي:
۱. جنګي الوتکې
۲. ډرون سیستم
۳. دفاعي توغندیز سیستمونه
اسراییل له پرمختللو دفاعي ټېکنالوژیو څخه هم کار اخیسی، تر څو د ایران او نیابتي ډلو توغندي شنډ کړي.
۴. مصنوعي سپوږمکۍ او سایبر بریدونه
په روانه جګړه کې اسراییل د سایبر جګړې، څار، برېښنایي اختلال او د مصنوعي سپوږمکیو له لارې له لرې فاصلې د برید امکانات هم رامنځته کړي وو؛ خو تر ډېره بریالي نه برېښي.
که څه هم نړۍوالې ټولنې، امریکا او روسیې په غیرمستقیم ډول د دغې جګړې د بندېدو لپاره د مذاکراتو غوښتنه کړې ده؛ خو ایراني رسنیو ویلي چې تر اوسه د ډېپلوماتیکو هلو ځلو هېڅ څرک نه لیدل کیږي.
د ایران او اسراییل ترمنځ روانه جګړه یوازې د بارودو، وینو او ویجاړۍ نه ده؛ بلکې دا جګړه د عصري وسلو، ټېکنالوژۍ، استخباراتو او سایبري بریدونو بشپړ ترکیب دی.
دواړه هېوادونه هڅه کوي چې د نوې جګړې بڼه خپله کړي؛ خو دا سیالي کولی شي د ټولې سیمې امنیت له سخت خطر سره مخ کړي.
