د اسراییل پوځ ویاند: موږ د غزې د څنډو واک په خپل لاس کې اخیستی

د اسراییلي پوځ ویاند اعلان کړی، چې دوی د غزې ښار پر وړاندې د پلان شوي برید لومړیو پړاوونو ته داخل شوی او له حماس سره تر نښتو وروسته یې د دې ښار د شاوخوا سیمو کنټرول ترلاسه کړی دی.

د اسراییلي پوځ ویاند اعلان کړی، چې دوی د غزې ښار پر وړاندې د پلان شوي برید لومړیو پړاوونو ته داخل شوی او له حماس سره تر نښتو وروسته یې د دې ښار د شاوخوا سیمو کنټرول ترلاسه کړی دی.
د اسراییل د لومړي وزیر دفتر د چهارشنبه په ورځ (د زمري ۲۹مه) اعلان وکړ چې لومړي وزیر بنیامین نتانیاهو د حماس د اصلي اډو د نیولو او د دغه وسله والې ډلې د ماتولو امر کړی دی.
په ورته وخت کې د اسراییل د پوځ د ډیرو احتیاطي ځواکونو(ریزرف قوه) د بیړني غوښتنې سره سم د دفاع وزیر یسرایل کاټز د غزې ښار د نیولو عملیات تصویب کړل.
اسراییلي رسنیو راپور ورکړی، چې دا پلان د پوځ لوی درستیز «ایال زمیر» او نورو لوړپوړو قوماندانانو له خوا «کاتز »ته وړاندې شوی و او هغه منلی دی.
یاد عملیات د «ګیدعون–ب ارابه» په نوم پيل شوي، چې دغه د پخواني عملیاتو دوام دی.
د اسراییل پوځ په وینا، دوی د غزې ۷۵ سلنه خاوره نیولې وه او هڅه یې کوله چې حماس د بندیانو د تبادلې هوکړې ته اړ باسي.
د دې راپور له مخي، د اسراییل دفاع وزیر همداراز له هغو «بشري چمتووالی» سره موافقه کړې، چې شاوخوا یو میلیون فلسطیني ملکي وګړي له غزې ښاره د دې سیمې جنوب ته ولېږدوي.
کاتز، تایید کړې چې د دې عملیاتو په ترڅ کې اسراییل پوځ به د ۶۰ زره احتیاطي سرتېرو د رابللو امر صادر کړي.


فرانک کاپریو، چې نږدې ۴۰کاله د پرویډنس ښاروالۍ په محکمه کې د قاضي په توګه دنده ترسره کړې وه، د ۸۸کلونو په عمر ومړ. هغه د امریکایانو تر څنګ په امریکا کې د اوسېدونکو افغان او پاکستاني وګړو ترمنځ هم ځانګړی محبوبیت درلود.
د کاپریو مړینه د چهارشنبې په ورځ د هغه د ځوی له لوري تایید شوه. د هغه کورنۍ په خپره کړې خبرپاڼه کې ویلي: «هغه د خپلې مینې، تواضع او د خلکو د نېکۍ پر باور د میلیونونو خلکو زړونه ګټلي وو. د هغه تود طبیعت، ټوکې او مهرباني به تل د خلکو په زړونو کې ژوندی پاتې وي».
کاپریو په ۱۹۸۵م کال کې د قاضي په توګه وټاکل شو او د "Caught in Providence" په نوم د ټلویزیوني لړۍ له لارې نړیوال شهرت وموند، هغه د خلکو د شخصي ستونزو د اورېدو او د ټرافیکي جریمې د معافیت له امله په ټولنیزو رسنیو کې ډېر مشهور شو.
د هغه عدالت، نرم او انساني چلند نه یوازې د امریکا د خلکو، بلکې د افغان او پاکستاني وګړو تر منځ هم ځانګړې محبوبیت درلود. ډېری کډوال هغه د یو عادل او د خلکو د درد شریک قاضي په نوم یادوي.
قاضي کاپریو د زدهکړو په برخه کې هم مهم رول درلود او د بېلابېلو ښوونیزو سکالرشیپونو بنسټ یې کېښود. هغه په ۲۰۲۳م کال کې له دندې تقاعد وکړ، او د پرویډنس ښاروالۍ محکمه د ده په نوم ونومول شوه.
کاپریو د پانقراص سرطان له تشخیص وروسته څو ځله درملنې ترلاسه کړې وې.
د کاپریو د جنازې د مراسمو اعلان لا نه دی شوی، خو د هغه د درناوي لپاره د روډایلنډ ایالت پر دولتي ودانیو کې بیرغونه نیم ځوړند شوي دي.

په پاکستان کې افغان سیاستوالو ته د غونډې تنظیموونکې او د جنوبي اسیا سټراټیژیک ټیکاو انسټیټیوټ مشرې «ډاکټر ماریا سلطان» پر زلمي خلیلزاد نیوکه کړې، چې «پخواني ګناهونه اوږده سيوري لري.» هغې له خلیلزاد څخه غوښتي، چې «خلک پرېږدي چې په خپله خبرې وکړې»
د افغانستان سولې پروسې لپاره د امریکا پخواني ځانګړي استازي زلمي خلیلزاد په پاکستان کې د افغان سیاستوالو د جوړېدونکې غونډې په اړه لیکلي: «د پاکستان موخه خپلواک، ازاد، متحد او پیاوړی افغانستان نه دی، بلکې برعکس ده. د افغانستان په اړه یې سابقه وګورئ.»
خلیلزاد غوښتنه کړې، چې باید د غونډې ځای تغیر شي.
خو د دې ناستې تنظیموونکې ماریا سلطان د خلیلزاد تر نیوکې وروسته هغه ته په جواب کې پر ایکس خواله رسنۍ لیکلي، چې تاسي خپله باید افغانانو ته جواب ووایاست.
هغې زیاته کړې: «تاسې خپله باید افغان ولس ته ځواب ورکړی نه دا چې هغه خلک تر نیوکو لاندې ونیسئ، چې یوازې د خبرو اراده لري.»
د ماریا په خبره د پاکستان او افغانستان دغه ناسته خلکو ته اجازه ورکوي چې په خپله خبرې وکړي.
د راپورونو له مخې، دغه غونډه به په پاکستان کې د ماریا سلطان په مشرۍ د سوېلي اسیا د سټراټیژیک ټیکاو انسټیټویټ په کوربتوب ترسره شي.
ویل کېږي، چې په دې غونډه کې زلمي خلیلزاد ته هم د مېلمه په توګه د ګډون بلنه ورکړل شوې؛ خو زلمي خلیلزاد له دې مخکې پر دغه غونډه نیوکې کړي او ویلي یې دي، چې دا غونډه د پاکستان استخباراتي ادارې (ای اېس ای) له لوري جوړېږي.

د چین د بهرنیو چارو وزیر «وانګ یي» د ډيلي او کابل تر سفرونو وروسته اسلام اباد ته رسېدلی دی. د نوموړي دا سفر د پاکستان او چین د شپږم ستراتيژيک ډیالوګ څخه مخکې ترسره کیږي.
د چین او پاکستان شپږم ډيالوګ به د پنجشنبه په ورځ تر سره شي، چې د دواړه سیالان به پر بېلابېلو موضوعاتو مفصلي خبرې وکړې.
ویل کیږي، چې د چین بهرنیو چارو وزیر «وانګ يي» به د پاکستان له ولسمشر اصف علي زرداري او لومړي وزیر شهباز شریف سره هم وګوري.
نوموړي نن چهارشنبه په کابل کې د طالبانو بهرنیو چارو وزیر امیرخان متقي سره په یو درې اړخیزه غونډه کې ګډون کړی و.
د چین او پاکستان د ستراتيژیکو خبرو اترو موخه د دواړو هېوادونو ترمنځ په ګڼو برخو کې د همکاري لاپياوړې کول او د اړیکو ټينګول دي.
پاکستان، چین او افغانستان هوکړه وکړه چې د ترهګرۍ پر وړاندې به همکاري پیاوړې کوي او همداراز به د سوداګرۍ، ترانزیت، سیمه ییزه پراختیا، روغتیا، زدهکړه، کلتور او د نشه يي موادو پر وړاندې مبارزه کې ګډ کار ته وده ورکړي.
دا ژمنتیا د کابل درېاړخیزو خبرو په شپږمه ناسته کې شوې، چې د پاکستان د بهرنیو چارو وزیر اسحاق دار، د چین وزیر وانګ يي، او د طالبانو بهرنیو چارو وزیر امیر خان متقي پکې ګډون کړی و.

د «جي ۷» هېوادونو د اټومي وسلو د نه خپرېدو ډلې په یوه تازه خپره کړې اعلامیه کې ټینګار کړی،چې ایران باید هېڅکله اټومي وسلو ته لاسرسی ونلري.
په اعلامیه کې راغلي، چې تهران باید د هستوي وسلو د نه خپرېدو تړون « این ټي پي» غړی پاتې شي او د دغه تړون ټولې ژمنې چې د یوه غیر هستوي هېواد په توګه په بشپړ ډول عملي کړي.
دغه ډلې له ایران غوښتي چې له هر ډول پاروونکو اقداماتو ډډه وکړي او له نړیوال اټومي انرژۍ ادارې سره بشپړه همکاري بېرته پيل کړي، په ځانګړې توګه د ټولو هستوي موادو په اړه د باور وړ معلومات وړاندې کړي.
د «جي ۷» غړو هېوادونه دغه ډلې د ایران د بالستیک توغندیو د خپرېدو او د نیابتي ډلو لکه حماس، حزبالله، حوثي یاغیانو او عراقي ملېشو د ملاتړ په اړه هم خپله اندېښنه څرګنده کړې ده.

د افغانستان لپاره د پاکستان ځانګړي استازي محمد صادق وايي، چې د کابل په درې اړخیزه غونډه کې د چین، پاکستان او طالبانو د بهرنیو چارو وزیرانو د پاکستاني طالبانو تحریک، بلوچ بیلتون غوښتونکو او چینایي ایغورانو په وړاندې یې د ګډې مبارزې هوکړه وکړه.
دا ډلې د افغان طالبانو ملګري بلل کېږي؛ خو طالبانو په افغانستان کې د دغو وسله والو ډلو حضور ردوي.
د هغه په وینا، دغه ناسته، چې د چهارشنبه په ورځ په کابل کې ترسره شوه، د درې واړو هېوادونو تر منځ د امنیتي، اقتصادي او سیاسي همکارۍ پر پراخولو تمرکز وشو.
طالبانو ویلي چې د چین، پاکستان او طالبانو د بهرنیو چارو وزیرانو د دوه اړخیزو اړیکو او ګډو ګواښونو په اړه خبرې وکړې.
صادق خان زیاته کړه، چې وزیرانو د سوداګرۍ، ترانزیت، سیمه ییزې پراختیا، روغتیا، زده کړې، کلتور او د نشه یي توکو پر وړاندې د مبارزې په برخو کې د همکاریو پر پراخېدو ټینګار وکړ.
دوی هوکړه وکړه، چې د چین–پاکستان اقتصادي دهلیز دې افغانستان ته هم وغځول شي.
د چین د بهرنیو چارو وزیر «وانګ يي» وویل، چې بیجینګ غواړي له افغانستان سره د اعتماد فضا نوره هم پراخه کړي او په سوداګرۍ او کرهڼه کې همکاري ډېره کړي.
هغه پر طالبانو غږ وکړ، چې له وسله والو ډلو سره مبارزه وکړي او زیاته یې کړه چې قوي امنیتي اړیکې د اقتصادي همکاریو د دوام تضمین دی.
د طالبانو د بهرنیو چارو وزارت د چین د وزیر په حواله لیکلي: «ښاغلي وانګ يي همداراز وویل چې چین غواړي سږکال د افغانستان د کانونو د استخراج لپاره عملي ګامونه واخلي.»
د طالبانو له متحدانو سره د مخالفت ژمنه
د پاکستان ځانګړي استازي وویل، چې اړخونو ژمنه وکړه، چې «د ترهګرو سازمانونو په شمول د ټي ټي پي، بلوچ بیلتون غوښتونکو، ختیځ ترکستان غورځنګ او نورو سیمه ییزو او نړیوالو ترهګرو ډلو پر وړاندې خپلې ګډې هڅې زیاتې کړي.»
پاکستان تل په افغانستان کې د« ټي ټي پي »حضور او فعالیت ته اندېښنه څرګنده کړې او طالبان یې خپلو مخالفانو ته د پناه ورکولو په تور تورن کړي دي.
په بلوچستان کې د جعفر ایکسپریس په اورګاډي له برید وروسته اسلام اباد پر طالبانو تور ولګاوه چې ان د هند سره یې د بلوچ بیلتون غوښتونکو په ملاتړ کې همکاري کړې، چې د دې خونړۍ پیښې مسولیت یې په غاړه اخیستی و.
په همدې حال کې د چین د بهرنیو چارو وزیر هم له طالبانو غوښتنه کړې، چې د چین امنیتي اندېښنې جدي ونیسي.
چین په افغانستان کې د «ختیځ ترکستان اسلامي غورځنګ» له فعالیتونو سخت اندېښمن دی. خو طالبان تل ټینګار کړی، چې د افغانستان خاوره به د هېڅ هېواد پر ضد د ګواښ لپاره نه کارېږي.
