راشد خان د کونړ زلزله ځپلو ته تراوسه څه باندې ۷۶زره یورو نغدي مرسته راټوله کړې

د افغانستان د کرېکټ ملي لوبډلې کپتان راشد خان د کونړ زلزله ځپلو لپاره تردې مهاله ۷۶ زره او ۴۸۱ یورو نغدي مرسته راټوله کړې او غواړي دا مرسته تر ۲۵۰ زره یورو ورسیږي.

د افغانستان د کرېکټ ملي لوبډلې کپتان راشد خان د کونړ زلزله ځپلو لپاره تردې مهاله ۷۶ زره او ۴۸۱ یورو نغدي مرسته راټوله کړې او غواړي دا مرسته تر ۲۵۰ زره یورو ورسیږي.
د افغانستان په ختیځ کې له مرګونې زلزلې وروسته د کرېکټ ملي لوبډلې مشر راشد خان د سې شنبې په ورځ د خپلو ټولنیزو پاڼو له لارې د مرستو راټولولو کمپاین پیل کړ او پر افغانانو او نړیوالو یې غږ وکړ چې په دغه وخت کې د زلزلې د قربانیانو ترڅنګ ودریږي.
راشد خان د ګوفنډ مي انلاین مرستو راټولولو له لارې د ۲۵۰ زره یورو راټولولو هڅه پیل کړې او وايي، راټولېدونکي پیسې به د سپټمبر په لومړۍ نېټه د ویجاړوونکې زلزلې پر قربانیانو ووېشي.
راشد خان وايي، راټولې شوې مرستې به د خان بنسټ له لارې په مستقیم ډول زلزله ځپلو کورنیو ته ورسوي او په ځانګړي ډول د ټپیانو درملنې، د بې وزلو کورنیو لپاره د خوړو، د سرپناه او د کورونو په بیارغونه کې به مصرف شي.
نوموړي د دغه کمپاین له لارې تردې مهاله ۷۶۴۸۱ یورو نغدي مرسته راټوله کړې او دغه کمپاین به تر ۲۵۰زره یورو راټولولو پورې دوام ولري.
د کرېکټ دغه وتلي ستوري وړاندې هم په هرات، فراه، بادغیس، پکتیا، پکتیکا او خوست کې له زلزله ځپلو سره د مرستو ټولولو کمپاینونه کړي او ګڼو بې کوره خلکو ته یې کورونه جوړ کړي وو.

په یادو مرستو کې تر ټولو ډېره ۵ مېلیون ډالره مرسته ملګرو ملتونواعلان کړې، خو امریکا چې په تېرو دوو لسیزو کې د افغانستان تر ټولو ستر مرستندوی و، تر اوسه خپلې مرستې نه دي ډاګیزې کړې. روسیه، چې طالبان یې په رسمیت پېژندلي، غلې پاتې شوې او چین څه کم۵۰ زره ډالره مرسته اعلان کړې.
د افغانستان په ختیز کې له زلزلې وروسته د ملګرو ملتونو په ګډون ځینو هېوادونو د بیړنیو مرستو اعلان وکړ او ځینو هېوادونو سملاسي خپلې مرستې تر کابل او کونړه رسولې دي.
د کونړ د زلزله ځپلو لپاره ملګرو ملتونو په لومړي ګام کې له خپل بیړني صندوق نه له افغانستان سره د مرستې لپاره ۵ مېلیون ډالره ځانګړي کړل.
پر همدغه مهال د ناروې د کډوالو شورا ۲ مېلیون ډالره، سوېلي کوریا او اسټرالیا یوـ یو مېلیون ډالره، برېتانیا یو مېلیون پونډه، اېرلېنډ ۵۰۰ زره ډالره، چین او سینګاپور ۵۰ ـ ۵۰ زره ډالره او اروپايي ټولنې یو مېلیون یورو او ۱۳۰ ټنه خوراکي توکو مرستې اعلان کړې.
ګڼو هېوادونو ویلي، چې یادې مرستې به د طالبانو له مداخلي پرته د مرستندویه ادارو له لارې تر اړمنو کسانو ورسوي.
پاکستان، ایران، ترکیې، قطر، هند، او متحده عربي اماراتو د کونړ د زلزله ځپلو لپاره بیړنۍ مرستې افغانستان ته رسولې دي او د یادو هېوادونو په مرستو کې خوراکي توکي، درمل، کمپلې او نور اړین توکي شامل دي.
جاپان او ځینو نورو هېوادونو هم له افغانستان سره د بیړنیو مرستو لپاره ټټر وهلی دی.
له افغانستان سره د دغه ناورین په کابو کولو کې متحده عربي امارات لومړنی بهرنی هېواد دی چې د ابوظبۍ د ملکي دفاع ادارې، ملي ګارډ او د ګډو عملیاتو د قوماندانۍ اړوند د ژغورنې او لټون ځانګړې ډله یې د افغانستان ختیزو زلزله ځپلو سیمو ته واستوله.
د کونړ د زلزله ځپلو لپاره د مرستو رسولو په برخه کې افغان سوداګرو، ورزشکارانو او عامو کسانو هم برخه اخیستې ده.
د عزیزي ګروپ مشر میرویس عزیزي د زلزله ځپلو لپاره د ۵۰۰ مېلیون افغانیو مرستې اعلان کړی او د هېواد په بېلابېلو ولایتونو کې د صرافانو اتحادیو، صنعتکارانو او نورو سوداګرو هم د مرستو راټولولو کمپاینونه پیل کړي او ځینې کسان عملا په زلزله ځپلو سیمو کې د مرستو په وېش بوخت دي.
په ورته مهال د افغانستان د کرېکټ ملي لوبډلې لوبغاړو راشد خان او محمد نبي هم د مرستو راټولولو کمپاینونه پیل کړې دي.
له هېواده بهر هم په بېلابېلو هېوادونو کې افغان ټولنو د نغدي مرستو راټولولو هڅې پیل کړې دي، خو تر اوسه د یادو راټولو شویو مرستو کره شمېر نه دی په ډاګه شوی.
خو د طالبانو ریاست الوزار بیا د زلزلې د ټپیانو انتقال،خوراکي توکو، جامو او نورو بېړنیو اړتیاوو لپاره یوازې سل مېلیونه افغانۍ ځانګړې کړې دي.
امریکا چې په تېرو دوو لسیزو کې د افغانستان لپاره یو له لویو مرستنېدویانو و، د کونړ د وروستۍ زلزلې له قربانیانو سره یې د مرستې ژمنه کړې ده، خو لا هم دغه هېواد د خپلو مرستو څرنګتیا نه ده په ډاګه کړې.
د افغانستان په ختیځ کې، چې د یکشنبې په شپه یوې شدیدې زلزلې ولړزاوه، تردې مهاله ۲۲۰۵ تنه مړه شوي او ۳۶۴۰ نور ټپیان شوي دي.
د راپورونو له مخې، د زلزلې د قربانیانو په شمېر کې هره شېبه زیاتوالی راځي او ښايي د طالبانو له خوا له اعلان شویو شمېرو لوړ وي.
په ورته مهال مرستندویه ادارو له نړیوالې ټولنې غوښتنه کړې، چې د افغانستان لپاره بیړنۍ مرستې زیاتې کړي.

د اسټرالیا د بهرنیو چارو وزارت د افغانستان په ختیځ کې د زلزلې قربانیانو له کورنیو سره د خواخوږۍ شریکولو ترڅنګ، د دغې پېښې د زیانمنشویو د اړتیاوو د پوره کولو لپاره یو مېلیون ډالر مرسته اعلان کړه.
اسټرالیا ویلي، چې دغه مرسته به د نړۍوالو شریکانو په همکارۍ اړمنو خلکو ته د رسېدو په موخه ورسېږي؛ نه د طالبانو رژیم ته.
نوموړي وزارت پنجشنبه (د وږي ۱۳مه) په یوه بیان کې ولیکل: «دغه زلزله په داسې وخت کې وشوه، چې د افغانستان نږدې نیمایي نفوس له سختو بشري اړتیاوو سره مخامخ دی او دې پېښې روان وضعیت نور هم ناوړه کړی دی.»
د دغه وزارت په وینا؛ د اسټرالیا د مرستو بودجه به د ملګرو ملتونو د بشري چارو د همغږۍ دفتر په مشرۍ د افغانستان له بشردوستانه صندوق نه د زلزلهځپلو د ملاتړ لپاره ولګول شي.
د اسټرالیا د بهرنیو چارو وزارت همداراز د افغانستان د خلکو د ملاتړ لپاره د خپلو ژمنو پر سرته رسولو ټینګار کړی دی.
اسټرالیا له ۲۰۲۱کال راهیسې تر اوسه پورې د افغانستان د روان کړکېچ د مدیریت لپاره، په ځانګړي ډول د ښځو او نجونو د ملاتړ په برخه کې له ۲۶۰ مېلیونه ډالرو ډېرې مرستې ځانګړې کړې دي.

د طالبانو تر واک لاندې د افغاني سرې میاشتې ټولنې خبر ورکړی، چې د کونړ په مزار درې او دیوه ګل کې زلزله ځپلي اوسمهال له یو شمېر جدي ستونزو سره مخ دي. دوی وایي، زلزله ځپلي ان لومړنیو خوراکي توکو، اوبو او سیمه کې د سړې هوا له امله د شپې بسترې هم نهلري.
د سرې میاشتې رضاکارانو په یوې وېډیو کې اندېښنه ښوولې، چې د سیمې خلک د سرپناوو له امله له نارین سره مخ دي او دوی په یوازې ځان نه شي کولای چې ورته رسېدنه وکړي. د احمدالله رحمتزي په نوم یو رضاکار زیاتوي: «زموږ د ارزیابۍ په اساس تقریبا ۴۵۰کورنۍ متضررې شوې، چې په مختلفو کلیو کې دوی ژوند کوي. دوی پاکو اوبو ته لاسرسی او د کورونو سامانونه هم نهلري».
د نوموړي په وینا؛ زلزله ځپلو ترې غوښتي چې باید د سرپناوو جوړېدو په برخه کې یې لاسنېوی وشي. د ګل پاچا په نوم یو ځايي اوسېدونکی چې له دغه پېښې ژوندی پاتې شوی وایي، د مرګ ژوبلې شمېره بېخي لوړه ده او هغه ډول چې په کار ده مرستې نهده شوې.
د نصیب الله د دیوه ګل درې اوسېدونکی دی، د هغه دوه خویندې او درې خورین په زلزله کې مړه شوي دي. د هغه په خبره؛ حتی د مړو راېستلو لپاره هم په سیمه کې څوک نه وو. هغه له نړۍوالو مرستندویه ادارو څخه غواړي، چې د سیمې د اوسېدونکو لاسنېوی وکړي.
هم مهاله د طالبانو تر ادارې لاندې سرې میاشتې په سیمه کې د خېمو د وېش بهیر هم پیل کړی دی.
د کونړ ځايي اوسېدونکو په وار وار نیوکې کړې، هغه ډول چې باید دغه زلزله ځپلو ته رسېدنه وشي؛ تر اوسه یې په کافي توګه لاسنېوی نهدی شوی او د مزار درې ځینو کلیو ته چې خلک په زیانمن شوي نه هم طالبان او نه کومه مرستندویه اداره هلته ورغلې ده.
د رسمي شمېرو له مخې؛ په دغه زلزله کې تر اوسه پورې ۱۴۵۷ کسان مړه شوي او نږدې ۳زره نور ټپیان دي؛ خو د طالبانو مرستیال ویاند حمدالله فطرت نن پنجشنبه خبر ورکړی، چې دغه شمېره مخ په لوړېدو ده. که څه هم یو شمېر نړۍوالو سازمانونو او هېوادونو د مرستو ژمنې کړې؛ خو لا تر اوسه پورې اغېزمنو او زیانمنو کورنیو ته نه دي رسېدلي.

د افغانستان په ختیځ کې د کونړ زلزلهځپلو سره د هېوادونو د مرستو په لړ کې، د اېرلېنډ حکومت اعلان کړی چې د دغې زلزلې له زیانمنشویو کسانو سره ۵۰۰ زره یورو مرسته کوي.
«کیلېکني پیپل» ورځپاڼې پنجشنبه (د وږي ۱۲مه) راپور ورکړی، چې دغه مرسته به د سره صلیب او سرې میاشتې ټولنو نړۍوال فدراسیون له لارې زلزلهځپلو ته د خوړو، اوبو، روغتیایي خدمتونو او نورو بېړنیو اړتیاوو د برابروېدو په موخه ورکړل شي.
د تېرې یکشنبې پر ورځ د رېښتر په کچه ۶ درجې زلزلې د افغانستان یو شمېر سیمې په ځانګړې توګه کونړ، ننګرهار او لغمان ولړزول. د طالبانو د معلوماتو لهمخې؛ تر اوسه د دغه زلزلې له امله د مړو شمېر یو زرو ۴۵۷ ته رسېدلی دی.
د اېرلېنډ چارواکو ویلي، چې د غرنیو او لرو پرتو سیمو له امله د مرستو رسول ستونزمن دي او د نړۍوالې ټولنې همکارۍ ته بېړنۍ اړتیا ده.
اېرلېنډ تر دې مخکې افغانستان لپاره د ملګرو ملتونو د بشري مرستو صندوق ته ۳ مېلیونه یورو او په ګاونډیو هېوادونو کې له افغان کډوالو سره د مرستې پروګرام ته ۱ مېلیون یورو مرسته کړې وه.

د روغتیا نړۍوال سازمان (WHO) اعلان کړی، چې د ختیځ افغانستان د وروستۍ ویجاړوونکې زلزلې د پایلو د کنټرول او د زرګونه زیانمنو کورنیو د درملنې لپاره په بېړني ډول ۴ مېلیونه ډالرو مرستې ته اړتیا لري.
دغه سازمان خبرداری ورکړی، که ژر تر ژره مالي سرچینې برابرې نه شي، د زرګونه قربانیانو د ژوند ژغورنې بنسټیز روغتیايي خدمتونه به له جدي ګواښ سره مخ شي.
د وروستیو شمېرو له مخې؛ لږ تر لږه ۱۴۵۷ کسان وژل شوي او تر ۳۳۹۴ ډېر ټپیان دي. روغتیايي چارواکي وایي، ښایي د قربانیانو شمېر نور هم لوړ شي؛ ځکه ګڼې کورنۍ لا هم د نړېدلو کنډوالو لاندې دي. د ۶۷۸۲ څخه ډېر کورونه نړېدلي او زرګونه کورنۍ د سرپناوو له نشتوالي سره مخ شوې دي.
یاد سازمان وایي، تر اوسه یې ۲۳ ټنه درمل او طبي وسایل اغېزمنو ولایتونو ته استولي چې د ۲۰۰۰ ناروغانو د درملنې لپاره بسنه کولای شي. تر څنګ یې ۱۵ امبولانسونه د ټپیانو د لېږد لپاره ګومارل شوي او شپږ ګرځنده روغتیايي ډلې هغو سیمو ته استول شوې دي، چې تر ټولو ډېرې زیانمنې بلل کېږي. د روغتیا نړۍوال سازمان زیاتوي، د دوی دغه ډلې بېړني خدمتونه، لومړنۍ درملنه، د مور او ماشوم پاملرنه، واکسینونه او بنسټیز درمل برابروي.
سربېره پر دې ۱۷ د څارنې روغتیايي ډلې چې د WHO تر ملاتړ لاندې کار کوي، په ساحه کې ځای پر ځای شوې؛ څو روغتیايي وضعیت له نږدې وڅاري او که د وبایي ناروغیو د خپرېدو نښې ښکاره شي، نو په بېړنۍ توګه باید اقدام وکړي.
په افغانستان کې د روغتیا نړۍوال سازمان د دفتر مرستیال ډاکټر مکته شرما وایي: «کله چې د تلفاتو خبره کوو، مطلب یې د هغو کورنیو او ټولنو درد دی چې په کړکېچ کې ډوبې شوې دي. زموږ ډلې شپه او ورځ هڅه کوي، چې بنسټیز روغتیايي خدمتونه تر زیانمنو سیمو ورسوي. اړتیاوې پراخې دي او موږ سملاسي نورو سرچینو ته اړتیا لرو».
د دغه سازمان د چارواکو په وینا؛ زرګونه کورنۍ په لنډمهاله او ګڼو خېمو کې اوسېږي، په داسې حال کې چې د پاکو اوبو او د روغتیايي خدمتونو لاسرسی خورا محدود دی. همدا راز دغه وضعیت د ساري ناروغیو د خپرېدو ګواښ ډېر کړی. پر دې سربېره، د رواني روغتیا د خدمتونو او ټولنیز ملاتړ بېړنۍ اړتیا هم شته؛ څو د دغه ناورین د رواني اغېزو بار راکم کړي.
د یاد سازمان د روغتیايي ډلې یو مشر ډاکټر جمشید تنولي وویل: «هر ساعت اهمیت لري. روغتونونه له جدي ستونزو سره مخ دي، کورنۍ د خپلو عزیزانو په غم کې دي او ژوندي پاتې شویو انسانانو خپل هر څه له لاسه ورکړي. که پر وخت ملاتړ وشي، موږ کولای شو بېړنۍ درملنې، د ناروغیو د مخنیوي او رواني ملاتړ خدمتونه پراخ کړو. که مرسته ونه شي؛ نو د مړینې کچه به لا لوړه شي».
دغه سازمان په خپله خبرپاڼه کې کاږي، که ۴ مېلیونه ډالر برابر شي؛ نو ګرځنده روغتیايي خدمتونه به پراخ کړي، د عاجلو جراحي او درملنې اړتیاوو ته به ځواب ووایي او د اوبو، وقایوي تدابیرو او روغتیایي حفظ الصحې اړوند فعالیتونه به په زیانمنو ولسوالیو کې زیات کړي.
دوی له نړۍوالې ټولنې غوښتنه کړې، چې ژر تر ژره د زرګونه زیانمنو کورنیو د مرستې لپاره اقدام وکړي. یاد سازمان ټینګار کوي، چې «په چټک او پرلهپسې ملاتړ سره کولای شو د ډېرو خلکو ژوند وژغورو او د بشري ناورین د لا پراخېدو مخه ونیسو».
