په بلوچستان کې چاودنې ۵ پاکستاني پوځیان ووژل
د بلوچستان د کېچ ولسوالۍ د دشت او مند علاقداریو ترمنځ د پاکستان پر امنیتي ځواکونو د سرک غاړې ماین چاودنه شوې ده. په دې چاودنه کې لږترلږه د پنځو پوځیانو د وژل کېدو خبر ور کړل شوی.
د بلوچستان د کېچ ولسوالۍ د دشت او مند علاقداریو ترمنځ د پاکستان پر امنیتي ځواکونو د سرک غاړې ماین چاودنه شوې ده. په دې چاودنه کې لږترلږه د پنځو پوځیانو د وژل کېدو خبر ور کړل شوی.
پاکستاني رسنیو خبر ورکړی، چې دا پېښه نن سهار شوې ده.
له چاودنې وروسته د پاکستان امنیتي ځواکونو سیمه محاصره کړې او چاڼیز عملیات یې پیل کړي دي.
تر اوسه پورې کومې وسله والې ډلې د برید مسوولیت پر غاړه نه دی اخیستی او نه هم تر دې دمه د پاکستان پوځ عامه اړیکو دفتر کوم غبرګون ښودلی دی.
د پېښور د قول اردو قوماندان ویلي، چې له افغانستانه د ترهګرو راوښتلو د مخنيوي لپاره یې د ډیورنډ پر فرضي کرښه پرتو ولسوالیو او په تېره بیا خیبر او باجوړ کې د امنيتي ځواکونو لهخوا د څار لړۍ پراخه کړې ده.
ډان ورځپاڼې نن دوشنبه (د وږي ۲۴مه) د نوموړي په حواله لیکلي، چې دغه نوې تګلاره د هغو جنګي ډلو د تېرېدو د مخنيوي لپاره جوړه شوې چې له افغانستانه فعالیت کوي.
د هغه په وینا؛ د دغې تګلارې اساسي موخه دا ده، چې د وسلو، پیسو او پاکستان ته د نورو جنګیالیو راوښتلو بهیر ودرول شي.
چارواکي زیاتوي، چې هڅه کوي فرضي کرښې ته نږدې مېشت وسلهوال په خپلو پټنځایونو کې محدود کړي او په دې ډول یې جنګي ظرفیت راکم کړي.
دغه امنیتي چارواکي وايي، د پوله ساتو ځواکونو ترڅنګ د استخباراتي عملیاتو په دوام کې د پاکستاني طالبانو تحریک داخلي شبکې هم په نښه کېږي. چارواکي زیاتوي، که د افغانستان لهخوا پاکستان ته د جنګیالیو راوښتل بند کړل شي؛ نو د دغه ډلو جنګي روحیه به هم ورسره کمزورې شي.
چارواکي باور لري، چې له سپتمبر څخه بیا د فبرورۍ تر میاشتې پورې وخت د پوځي عملیاتو او نورو اقداماتو لپاره ډېر مناسب او ګټور دی؛ ځکه وسلهوال معمولاً په ژمي کې افغانستان ته ستنېږي او یا د پولو ترڅنګ په خوندي ځایونو کې پټېږي.
چارواکي زیاتوي، چې د پولې کلکه څارنه به د نوو جنګیالیو د جلب او جذب مخه هم ډب کړي.
د چارواکو په وینا؛ دغه نوې تګلاره د پوځي عملیاتو بدیل نه دی او یوازې په هغو سیمو کې عملي کېږي، چې خلک یې د جبري کډه کېدو مخالفت کوي؛ خو پوځ به بیا هم د اړتیا په صورت کې پوځي عملیات کوي.
د پښتونخوا په تېراه کې سیمهييز مشران اندېښمن دي، ځکه په دې سیمه کې د پاکستاني طالبانو تحریک له څو کلونو راهیسې واکمني کړې ده. دغه مشرانو تر دې مخکې هم په خپله سیمه کې د پراخو پوځي عملیاتو او کډه کېدو مخالفت کړی و.
ویل کېږي، چې په ځينو سیمو کې اوس هم وسلهوال ګزمې کوي؛ خو د پاکستان امنیتي چارواکو بیا ویلي، چې خلک به له خپلو سیمو نه اېستل کېږي.
د هند او پاکستان ترمنځ سیاسي کړکېچ د دوی ترمنځ د کرېکټ پر سیالیو هم سیوری غوړولی دی. تېره شپه د هند او پاکستان لوبډلې د اسیا جام په شل اوریزه سیالیو کې له یو بل سره مخامخ شوې، چې هند په خورا اسانۍ پاکستاني لوبډله ماته کړه.
لوبه د پاکستان په توپ وهنې سره پیل شوه او په شلو اورونو کې د خپلو نهو لوبغاړو په سوځېدو یې ۱۲۷ منډې جوړې کړې او هند ته یې د ۱۲۸ منډو هدف ورکړ. هند بیا دغه هدف د درېیو وېکټو په له لاسه ورکولو سره د لوبې په ۱۶م اور کې پوره کړ او ورسره یې د ۷ وېکټو په توپیر لوبه وګټله.
له لوبې ووروسته د معمول په څېر د دواړو لوبډلو لوبغاړو باید له یو بل سره ستړي مه شي کړې وه او لاسونه یې ورکړي وای؛ خو هندي لوبغاړو له دغه کار څخه ډډه وکړه.
پاکستاني لوبغاړي په تمه وو، چې هندي لوبغاړي به په دودیز ډول میدان ته ورځي او ورسره به په لاس روغبړ کوي او یو بل ته به د ښې لوبې خبرې کوي؛ خو هندي لوبغاړي خپلې خونې ته ننوتل او دروازه یې وتړله. د هندي لوبغاړو دغه اقدام په پاکستان کې ګڼ غبرګونونه راپارولي دي.
ځینو پاکستاني مبصرینو ویلي، چې لوبغاړي باید په سیاسي مسایلو کې ښکېل نهشي او سپورټ باید له سیاست څخه لرې وساتل شي.
خو د هند د کرېکټ ملي لوبډلې لوبډلمشر سوریا کمار له لوبې وروسته په خبري غونډه کې ویلي، چې په ژوند کې ځینې مسایل تر ورزشي اخلاقو او روحیې پورته وي.
هغه ویلي:« ځینې مسایل په ژوند کې تر ورزشي روحیې پورته وي. موږ د پهلګام ترهګریز برید له ټولو قربانیانو کورنیو ترڅنګ ولاړ یو او ورسره خپله خواخوږي څرګندوو او خپله بریا هغو سرتېرو ته ډالۍ کوو، چې په وروستیو عملیاتو کې یې برخه اخیستې وه.»
نوموړي همدا راز ویلي، دا چې تل هندي سرتېرو هڅه کړې له خپلو خلکو په مېړانې دفاع وکړي؛ نو دوی هم داسې فرصت له لاسه نه ورکوي او غواړي په دې ډول معنوي ډالیو هغوی ونازوي.
د هند او پاکستان ترمنځ د کرېکټ لوبې تل له جنجالونو او داسې کیسو سره ملې وي، چې تر ډېره یې خلک یادوي. که څه هم د هندي لوبغاړو بېګاني اقدام په پاکستان کې توند غبرګونونه راپارولي؛ خو په هند کې بیا ترې په پراخه کچه هرکلی شوی دی.
د کرېکټ د چارو پوه سمیع الله هلال بیا وايي، په اوس وخت کې د دې شونتیا شته چې سپورټ دې له سیاست څخه لرې وساتل شي. نوموړی وايي، اوس ټول هېوادونه غواړي چې په یوه ډول ملي ارزښتونه د سپورټ له لارې وپالي.
هغه وایي:« ماته جالبه وي، چې څوک وايي سپورټ دې له سیاست څخه لرې وساتل شي؛ ځکه په سیاست کې خو ټول مسایل راځي او نن سبا چې څومره سیاست په سپورټ کېږي، فکر نه کوم چې له کومې بلې لارې دې وشي.»
د هند او پاکستان ترمنځ سیاسي کړکېچ د دوی ترمنځ د کرېکټ سیالۍ تر ټولو ډېرې جنجالي کړې دي، چې بېګانۍ هغه یې ښه بېلګه کېدای شي.
د نیپال روغتیا وزارت د یکشنبې په ورځ وویل، د لټون پر مهال له دولتی ودانیو، دفترونو او کورونو څخه د مړو په را اېستلو سره د تېرې اونۍ د ګډوډیو د مرګ ژوبلې شمېر ۷۲ کسانو ته لوړ شوی دی.
نیپال کې د څو لسیزو راهیسې د تاوتریخوالي خونړۍ څپې تېره اونۍ رامنځته شوې.
نیپالي ځوانان د مخکېني لومړي وزیر خلاف واټونو ته راووتل او حکومت یې په فساد تورن کړ. د دغه پراخو لاریونونو له کبله مخکېني لومړي وزیر پي شرما اولي تېره سېشنبه له خپلې دندې استعفا وکړه او ورسره هممهاله لاریونونه هم کرار شول.
پولیسو او نورو امنیتي ادارو د دغه لاریونونو پر مهال له اوښکو بهوونکو ګازو او ربړي مرمیو څخه هم کار واخیست.
ځینو لاریونوالو د سترې محکمې، پارلمان، د پولیسو د پوستو، د سیاستوالو د کورونو او شخصي کاروبارونو په ګډون دولتي ودانیو ته اور واچاوه. د نیپال روغتیا وزارت ویاند پرکاش بوداتوکي وویل: «د هغو کسانو مړي چې په سوداګریزو مرکزونو، کورونو او نورو ودانیو کې وژل شوي، چې اور ورته اچول شوی یا پرې برید شوی؛ اوس موندل کېږي.»
د پاکستان امنیتي سرچینو افغانستان انټرنشنل ته ویلي، چې د یوې ځايي جرګې په منځګړیتوب د پاکستان پوځ او پاکستاني طالبانو تر منځ د وژل شویو جنګیالیو مړي سره تبادله شوي دي. په دې لړ کې ۷ مړي د پاکستاني پوځ او ۱۱ یې د ټيټيپي جنګاليو وو. دغه جنګیالي په پښتونخوا کې وژل شوي وو.
د راپورونو له مخې؛ د پاکستاني طالبانو تحریک په وژل شویو جنګیالیو کې د دغې ډلې یو پېژندل شوی غړی مولوي فرید منصور هم شامل دی.
یوه ځايي پاکستاني خبریال ویلي، چې په دې لړ کې د وزیر په نوم د پاکستاني طالبانو یوه قوماندان مړی هم تبادله شوی دی. دغه قوماندان درې میاشتې له پاکستاني ځواکونو سره زنداني و.
د پاکستان پوځ د شنبې په ورځ اعلان وکړ، چې (د وږي له ۱۹مې بیا تر ۲۲مې نېټې) پورې د پښتونخوا ایالت په یو لړ عملیاتو کې ۱۹ پاکستاني پوځیان او ۴۵ د ټيټيپي جنګیالي وژل شوي دي. د پاکستان حکومت ادعا کړې، چې په دې جګړو کې ځينې افغانان هم ښکېل وو.
د پاکستان لومړی وزیر شهباز شریف چې د وژل شویو پاکستاني پوځیانو د جنازې په مراسمو کې د ګډون لپاره پښتونخوا ته تللی و، د شنبې په ورځ یې په توندو ټکو افغان طالبانو ته ګواښ وکړ، که د پاکستاني طالبانو ملاتړ ته دوام ورکړي؛ نو اسلاماباد به خپلې اړیکې ورسره پرې کړي.
هغه وویل: «افغان طالبان باید د پاکستان او پاکستاني طالبانو ترمنځ یوه لاره غوره کړي. هغوی نهشي کولای، چې پر یوه وخت هم د یاغیانو کوربه وي او هم زموږ سره د اړیکو عادي کېدو تمه ولري.»
په پاکستان کې په وروستیو وختونو کې د پوځ او مخالفو وسلهوالو ترمنځ نښتې ډېرې شوې دي. دغه نښتې او بریدونه ډېری یې د پاکستاني طالبانو او بلوڅ بېلتونپالو لهخوا شوي دي.
د «زموږ تر منځ سړک، وروستۍ ژغورنه» په نوم مستند د یوه تقاعد شوي اسراییلي جنرال د هڅو په تړاو دی، چې غواړي د اکټوبر پر اوومه د حماس د برید پر مهال خپله کورنۍ وژغوري. دغه مستند د ټورنټو فلم په فیسټيوال کې د نندارچینانو د جایزې ګټونکی شو.
په دغه مستند کې یو اسراییلي په کور ناستی جنرال هڅې کوي، چې د اسراییل پر سوېل د حماس د بریدونو پر مهال خپله کورنۍ وژغوري. دغه مستند یوازې یوه ورځ هغه هم د سپټمبر پر لسمه نندارې ته وړاندې شوی دی.
دغه مستند له فیسټیوال مخکې جنجالي شوی و. هغه داسې چې د ځينو انځورونو په تړاو د «حقوقي مجوز» د نشتوالي له امله د یو څه مودې لپاره له فیسټيواله اېستل شوی و.
د ټورنټو د فیسټیوال مدیر د حماس ځواکونو له لوري د ثبت شویو ویډیوګانو لپاره د مجوز اخیستنې په تړاو راپورونه رد کړل.