یوروشیلم پوسټ: ټرمپ د جګړې ختمول او اسراييل د غزې لوېدیځه غاړه نیول غواړي

یوروشیلم پوسټ نن یکشبنه د (تلې ۶مه) لیکلي، چې امریکا د جګړې ختمولو لپاره پر اسراييل فشار ډېروي، خو په ورته وخت کې د اسراییل حکومت د غزې د لوېدیځې غاړې نیولو په لټه کې دی.

یوروشیلم پوسټ نن یکشبنه د (تلې ۶مه) لیکلي، چې امریکا د جګړې ختمولو لپاره پر اسراييل فشار ډېروي، خو په ورته وخت کې د اسراییل حکومت د غزې د لوېدیځې غاړې نیولو په لټه کې دی.
ټاکل شوې د اسراییل لومړی وزیر بنیامین نتنیاهو او د امریکا ولسمشر ډونالډ ټرمپ به د دوشنبې په ورځ سره وویني او پر بېلابېلو موضوعاتو به خبرې وکړي.
د یوروشیلم پوسټ د خبر له مخې، په دې خبرو کې به نتنیاهو د غزې د لوېدیځې غاړې د واکمنۍ موضوع راپورته کړي او ټرمپ بیا د جګړې پر ختمولو او زندانیانو پر تبادله ټينګار کوي.
د خبر له مخې، نتنیاهو د بندیانو د خوشې کېدو ترڅنګ د سوریې خوا ته د خوندي کمربند جوړېدو غوښتنه هم لري.
ټرمپ ویلي، چې حماس ډلې ته یې د سولې پلان وړاندې کړی، خو یادې ډلې ویلي چې تر اوسه ورته دا وړاندیز نه دی رسېدلی.


د طالبانو د سوداګرۍ او صنایو وزارت وايي چې د روان ۱۴۰۴ هجري لمریز کال په لومړیو شپږو میاشتو د افغانستان او پاکستان د سوداګرۍ کچه یو مېلیارد او یو سلو اته میلیونه ډالره وه.
د طالبانو دغه وزارت ویاند عبدالسلام جواد د یوه ویډیويي پیغام په خپرولو سره ویلي چې په تېرو شپږو میاشتو کې پاکستان ته د صادراتو کچه ۳۰۴ میلیونه ډالره او د وارداتو کچه ۸۰۴ مېلیونه ډالره وه.
که څه هم جواد په دې اړه څه نه دي ویلي چې د افغانستان او پاکستان ترمنځ د سوداګرۍ په کچه کې زیاتوالی او یا هم کموالی راغلی دی خو تیر کال د دواړو هېوادونو د سوداګرۍ کچه یوه ملیارد ډالرو ته نه رسېده.
وړاندې ځینو پاکستاني رسنیو راپور ورکړی چې د روان زېږدیز کال په اګست میاشت کې د پاکستان او افغانستان ترمنځ د ۱۴۳ مېلیون ډالرو په ارزښت راکړه ورکړه شوې ده او په دې لړ کې پاکستان ته د افغانستان په صادراتو کې د پام وړ زیاتوالی راغلی دی.
پاکستانۍ ده نیشن ورځپاڼې راپور ورکړی و چې افغانستان ته بیا له پاکستان نه د وارداتو په کچه کې د پام وړ کموالی راغلی دی.
د معلوماتو پربنسټ؛ په جولای میاشت کې له پاکستان نه افغانستان ته د وارداتو کچه ۱۰۲ مېلیون ډالرو ته رسېده؛ خو دغه کچه اګسټ میاشت کې ۸۸ مېلیون ډالرو ته راښکته شوې وه.
دا په داسې حال کې ده چې تر دې وړاندې د افغانستان د سوداګرۍ او صنایعو خونې مسوولینو ویلي و، چې د افغانستان او پاکستان تر منځ د راکړې ورکړې کچه په وروستیو لسیزو کې تر ټولو ټیټې کچې ته رسېدلې ده.
د کابل او اسلاماباد ترمنځ سیاسي ناندرۍ، د ډیورنډ کرښې په اوږدو کې پوځي نښتې او د پاکستان له لوري د محدودیتونو وضع کول يې ځانګړي لاملونه بلل کېږي.

د طالبانو د امر بالمعروف او نهي عن المنکر وزارت پر خپله ایکس پاڼه خپره شوې اعلامیه کې ویلي، چې په بلخ ولایت کې یې دوه کوډګران نيولي دي.
په اعلامیه کې راغلي، چې د دې وزارت محتسبینو په مزار شریف کې دوه کودګران د شریعت خلاف کړنو له امله د کوډو د کتابونو او نورو اسنادو سره نیولي دي.
د خبرپاڼې له مخې دا کوډګران تر لومړنیو څېړنو وروسته عدلي او قضايي ادارو ته معرفي شوي دي.
د روان کال د وږي په میاشت کې په ټول هېواد کې تر ۳۰ ډېر کوډګران نیول شوي دي.

رویټرز خبري اژانس شنبه (د تلې ۵مه) د حماس له خولې لیکلي، چې د امریکا ولسمشر ډونالډ ټرمپ دوی ته د سولې پلان نه دی وړاندې کړی، خواسرايیلي ځواکونه په غزه کې ورځ په ورځ د خپلو عملیاتو لمن پراخوي.
هارټز ورځپاڼې لیکلي، چې ټرمپ حماس ته د سولې پلان وړاندې کړی دی.
په دې پلان کې د زندانیانو تبادله، له غزې څخه د اسرايیلي ځواکونو وتل او حماس واک پای ته رسول دي، خو حماس وايي، چې داسې کوم وړاندیز نه دی ورته شوی.
ټرمپ به په دې اړه د دوشنبې په ورځ د اسراييل له لومړي وزیر بنیامین نتنیاهو سره ویني،تر دې دمه د دې ملاقات په اړه نور جزیات نه دي په ډاګه شوي.

د ملګرو ملتونو روزنیزې، علمي او کلتوري ادارې (یونېسکو) په ۲۰۱۵ کال کې د سپټمبر ۲۸مه مالوماتو د لاسرسي نړۍواله ورځ ونوموله.
یاده اداره وايي چې مالوماتو ته لاسرسی د بشري حقونو یو مهم اصل دی او باید د بنسټیزه کولو لپاره یې کارنده ګامونه پورته شي.
افغانستان کې د طالبانو په بیا واکمنېدو په کراتو په معلوماتو د لاس رسي په برخو کې د بېلابېلو بنسټونو له لورې اندیښنې ښودل شوي دي.
وړاندې د خپلواکو خبریالانو ټولنې (نی) ویلي و چې مالوماتو ته لاسرسی د پخوا پرتله ډېر محدود شوی دی.
د بې پولې خبریالانو ټولنې هم د ورته اندیښنې په شریکولو سره له طالبانو غوښتي و چې باید د افغان خبریالانو د کار پر وړاندې خنډونه جوړ نه کړي.
په ورته وخت کې معلوماتو د لاس رسي له نړیوالې ورځې سره همهاله یو شمېر افغان خبریالان وايي چې اوسمهال په افغانستان کې معلوماتو ته لاس رسی په نشت حساب دی.
په کابل کې مېشت افغان خبریال چې نه غواړي د امنیتي دلایلو له کبله نوم په راپور کې یاد شي وايي د خپل کار پرمهال له ډول ډول ستونزو سره مخامخ دی.
دی وايي په یوې ټولنه کې چې حاکمان یې معلوماتو ته پر لاس رسي باور ونه لري خبریالي او اطلاع رسونه پکې بخي سختیږي.
که څه هم پر طالبانو په کراتو معلوماتو ته د لاس رسي په برخه کې جدي نیوکې شوي او د ملامتۍ ګوته ورته نیول کیږي خو طالب ویاندویان بیا دا نه مني چې ګواګې د دوی په حاکمیت کې دې په افغانستان معلوماتو لاس رسی سخت شوی وي.

طالبان وايي د افغان کډوالو د ستنېدو د لړۍ په دوام په تېرو ۱۰۰ ورځو کې ۱۱ کسان یوازې له ایران څخه افغانستان ته راغلي دي.
د هرات لپاره د طالبانو د اطلاعاتو او کتلور رییس احمد الله متقي تازه له بي بي سي سره په خبرو کې ویلي چې په دغه موده کې ۲۲۳ جنازې هم له ایران څخه راوړل شوي دي.
متقي چې د مرکې یوه برخه یې په خپلې اېکس پاڼه کې خپره کړې دا هم ویلي چې په راوړل شویو جنازیو کې هغه افغانان هم شامل چې د راتګ پرمهال په ګڼه ګوڼه کې مړه شوي دي.
دغه طالب چارواکو همدا راز په ایران کې د افغان کډوالو او د دوی د راستنېدو پرمهال د ناوړه چلند له کبله ژوره خواشینې ښودلې ده.
نوموړي ویلي چې ځینې کډوال ان دې ته هم نه دي پریښودل شوي د راتګ پرمهال څپلۍ یا بوټان په پښو کړي.
د افغانستان له ګاونډیو په ځانګړي توګه ایران او پآکستان څخه د افغان کډوالو د ستنولو لړۍ په ورستیو کې په کمساري ډول چټکه شوې ده او هره ورځ د زرګونو کسانو د راتګ په اړه خبرونه ورکول کیږي.