په چین کې د افغانستان پخوانی سفیر جاوېد قایم وايي، افغانان اکثره له اروپا څخه ۱۰۰یا ۲۰۰ کاله وروسته پاتې وي، خو دا ځل (د انټرنېټ له پرې کېدو سره) داسې ښکاري، چې ۱۰۰۰ کاله وروسته پاتې شول. د نوموړي په وینا، افغانان هر څه له دین سره په ټکر کې ګڼي.
جاوېد قایم د سېشنبې په ورځ (د تلې ۸مه) په خپله فېسبوک پاڼه لیکلي، چې په ۱۶مه پېړۍ کې اروپا له ګالیلو سره په دې جنجال کې وه، چې د ځمکې ګرځېدل د لمر پر شاوخوا له دین سره په ټکر کې دي. کاتولیکانو پر هغه محکمه جوړه کړه او د هغه په وینا: «نن موږ هم هر څه له دین سره په ټکر کې حسابوو.»
[ګالیلو ګالیلي (Galileo Galilei) د ایټالیا یو مشهور ستورپوه، فزیک پوه او ریاضي پوه و. هغه په ۱۵۶۴ کال کې په ایټالیا کې وزېږېد او په ۱۶۴۲ کال کې وفات شو. په تاریخ کې ګالیلو ته "د عصري ساینس پلار" هم ویل کېږي.
د جاوېد قایم په وینا، د همدې بحثونو په پایله کې اروپا دین او سیاست سره جلا کړل. هغه زیاتوي: «اوس انټرنېټ هم له دین سره وتړل شو.» او معلوماتو ته لاسرسی دوی [طالبانو] ته ستونزه ښکاري.
بورچټ په دې لیک کې ویلي، د ۲۰۲۵م کال د سپټمبر پر ۲۹مه د طالبانو له خوا د انټرنېټ قصدي او پراخ بندیز د افغان ولس پر بنسټیزو حقونو ښکاره تېری دی.
د هغه په وینا، د ډیجیټلي اړیکو پرېکون د نظرونو د ازادې څرګندونې مخه نیسي، افغانستان له نړۍ څخه منزوي کوي او ښځې او نجونې له زدهکړو او مدني فعالیتونو بېبرخې کوي.
هغه زیاته کړې، دا اقدام نه یوازې د افغان ټولنې د ویجاړېدو لامل شوی، بلکې د سیمې ثبات ته یې هم ګواښ زیات کړی او د امریکا ملي امنیتي ګټو ته مستقیم ګواښ پېښوي.
نوموړي ټینګار کړی، چې طالبان له القاعدې او نورو ترهګريزو ډلو سره اړیکې لري او د ولس پر هوساینې د سختدریځۍ او واکمنۍ دوام ته لومړیتوب ورکوي.
بورچټ له امریکایي استازي غوښتی، چې د ملګرو ملتونو په چوکاټ کې د طالبانو پر ضد پرېکړهلیک وړاندې کړي او له دې ډلې وغواړي چې ژر تر ژره د انټرنېټ خدمتونه بېرته فعال کړي او د هغوی پر مشرانو د سفر محدودیتونه بیا ولګول شي.
هغه په استول شوي لیک کې همدارنګه د طالبانو ضد اپوزیسیون د نړۍوال ملاتړ غوښتنه کړې او د پخواني ولسمشر د مرستیال امرالله صالح په ګډون د هغو کسانو ملاتړ ته یې اشاره کړې، چې د ازاد او ټولشموله افغانستان لپاره مبارزه کوي.
بورچټ غوښتنه کړې، چې د دې مسلې په اړه دې د بهرنیو چارو له وزارت سره همغږي وشي او په ملګرو ملتونو کې د امریکا د هڅو په اړه تازه راپور وړاندې شي.
نوموړي ویلي، دی چمتو دی چې د ازادۍ او امنیت د ارزښتونو د خوندیتوب لپاره له اړوندو بنسټونو سره ګډ کار ته دوام ورکړي.
