د هند بهرنیو چارو وزارت ویاند رندهیر جېسوال په کابل کې د یاد هېواد د ډیپلوماټیکې استازولۍ د فعاله کېدو خبر ورکړی. نوموړي ویلي، چې تر راتلونکو څو ورځو به په کابل کې د هند سفارت تخینکي ماموریت چارې د سفارت کچې ته لوړې کړي.
جېسوال د پنجشنبې په ورځ، د تلې ۲۴مه، د یوه خبري کنفرانس پر مهال وویل، چې نوی ډیلی اوس په کابل کې تخنیکي ماموریت لري او دا ماموریت یې د ۲۰۲۲ کال په جون کې پیل کړی و.
د ۲۰۲۱ کال په اکسټ کې پر کابل د طالبانو له واکمنېدو سره هند خپل سفارت وتاړه، خو د ۲۰۲۲ کال په جون میاشت کې یې هلته خپل تخینکي ماموریت بیا پیل کړ.
هند ته د طالبانو د بهرنیو چارو وزیر امیرخان متقي د څو ورځني سفر په ترڅ کې دواړو لوریو د ډیپلوماتیکو اړیکو پر لوړیدو او د ګډې کمېټې پر جوړېدو هوکړه کړې ده.
د طالبانو د بهرنیو چارو وزیر هند ته خپل سفر تاریخي او له لاسته راوړنو ډک بللی دی.
د هند - پاکستان نښتې وکولای شول چې د پاکستان مېلټري اسټبلېشمنټ لپاره د ولسي محبوبیت روایت اغېزناک کړي او برعکس په پښتونخوا او بلوچستان کې د خپلواکۍ غوښتونکو ملتپالو(پښتونژغورنې خوځښت …) رېښې کمزورې کړي.
دغهراز، د ډېورنډ پر غاړه هراز نښتې — چې ترڅو ملي او پرمختگپالی دولت په کابل کې حاکم نه وي — د جهادي ډلو لپاره ولسي محبوبیت او مشروعیت پېري، او ملتپال او پرمختگغوښتوونکي غورځنگونه تضعیفوي. لهدې هم بږنوونکې دا چې د دغسې نښتو مهنډسي کړای شوې نقشه دا ده چې د ډېورنډ څېرمه پښتونمېشته سیمه د ګڼشمېر جهادي ډلو د تحرکاتو او ښکېلتیاوو د ډېروالي په پایله کې وکولای شي د غرب و چین د ښکرجنگۍ پر حایل زون واړوي.
که دا موضوع لا وشاربل شي، نو د ډېورند پر دواړو غاړو جگړه او بېثپاتي له لسیېزو د پاکستاني اسټبلېشمنټ پالیسي گرځېدلې. د دې پالیسۍ دایمي محصول یتیمه پښتونخوا او بېدولته کابل دی.
که پښتونخوا د پښتون له وېښتابه او واکمنۍ یتیمه نهشي د لویې افغانخاورې پلازمېنې «کابل» لپاره د شاتگپالنې نادولتي ځواک چې — جها.دي ډلې دي — نهشي جوړیدلی. دغهراز، که کابل کې پرمختگپالی ولسواک دولت تأسس کېږي، بیا یتیمه پښتونخوا د مالکیت سیاسي - فرهنگي ساه اخلي، او بالاخره د راولپنډۍ نظامي چوڼۍ ته په سیمه کې د غربي خپڅې د نوکانو د تېرهکولو دوکاندارۍ ته دا سیمه د کړکیج زون په توگه نه پاتې کېږي.
روانه سازماني بېثباتي د لویې لوبې مرستندویه ده، او دا لویه لوبه د سیمې لویو هېوادونو د اقتصادي - سیاسي عروج د مخنیوي په موخه د استخباراتي هرج و مرج/آشوب ایجاد دی.
نو،
افغانحافظه را یادوي چې پاکستان له ۵لسییزو راهیسې پر افغانستان تېری کوي. ترټولو تباه کوونکی تېری یې همدا چې د جهادي ایکوسیستم لهلارې یې افغاندولتونه او مليبنسټونه نسکور کړي، افغاننسل یې له پرمختگه غورځولی او له عصري نړۍ سره یې له هراز سیالۍ فلج کړی. مانا، د پاکستان تېری پر افغانستان او افغانملت دی. لکه څومره چې د نیابتي - جهادي ډلو لهلارې یې تېری باید وغندل شي؛ هغومره یې مخامخ تېري ته د افغان مليشعور په لرلو سره اوسپنیز صف درول پهکار دي. شرط دا چې دا ملي صف باید د پاکستان د نیابتي - جهادي ډلو پر گټه تبلیغاتي کرېغه نهشي او افغان مليشعور نهایتاً دا پوخوالی باید ومومي!
ځکه،
دا هیڅراز مُمکنه نه ده چې د جهادي ایکوسیستم سیاسي - استخباراتي ماموریت له پاکستانه واخېستلای شي؛ پرته لهدې چې عملاً د غرب هژموني زموږ په خطه کې خاتمه موندلې وي. ځکه د لیبرال نړۍوال نظم له نسکورېدو سره سم، قراردادي پاکستان د هېواد په توگه نهشي پایېدلی.
پایله
په لنډ ډول، زموږ د بحث اصلي ټکی دا دی چې د ډېورنډ دواړو غاړو ته راورتلې نښتې او د جهادي ایکوسیستم دوامدار موجودیت یواځې سیمهییزې ستونزې نه دي؛ دا د افغانستان د دولت او ملت د جوړښت، د ولسي هوښیارتیا او د پرمختیا پر لاره جدي خنډونه دي.
د پاکستان د استخباراتي او نیابتي تګلارو اوږدمهاله لاسوهنه او د وسلهوالو ډلو د ملاتړ تاریخي شواهد دا ښيي چې دا پدیدې څو لسیزې دوام لري او د افغانستان په بېثباتۍ کې یې مهم رول لوبولی دی.
د طالبانو د بهرنیو چارو وزیر ویلي، چې د مسکو فارمټ ناستې د دوی لپاره بېسارې لاسته راوړنې درلودې، ځکه دوی پکې د رسمي غړي په توګه ګډون وکړ. نوموړی همدا راز زیاته کړې، چې د هند سفر یې تاریخي و او دواړو هېوادونو د سفارتي اړیکو د پیاوړتیا او د ګډې کمېټې پر جوړېدو توافق شوی.
د طالبانو د بهرنیو چارو وزارت د پنجشنبې په ورځ وویل، چې مولوي امیرخان متقي دا خبرې د وزارت په داخل کې یوې ناستې ته وکړې.
متقي ویلي، چې د مسکو فارمټ ناسته د تېر په پرتله بېسارې وه، ځکه طالبانو پکې د رسمي غړي په توګه ګډون درلود.
د نوموړي په وینا، د روسیې، چین او یو شمېر نورو هېوادونو استازو د افغانستان د سیاسي او اقتصادي ثبات، د نه مداخلې، د کنګل شویو شتمنیو د خلاصون، بشري مرستو، ګډو همکاریو او د افغانستان حاکمیت ته د درناوي په اړه مثبت دریځ درلود.
یاد وزارت ویلي، امیر خان متقي هند ته خپل وروستی سفر تاریخي بللی.
د نوموړي په وینا، د هند د بهرنیو چارو له وزیر سره د سیاسي، اقتصادي او سوداګریزو اړیکو، تعلیمي او روغتیايي مرستو، هوایي دهلېز، د واګا بندر د ستونزو حل، د چابهار بندر د اسانتیاوو پراخولو او د بندیزونو د لرې کولو په اړه مفصلې خبرې وشوې.
متقي ویلي: «دواړو هېوادونو د سفارتي اړیکو د لوړېدو او د ګډې کمېټې پر جوړېدو توافق وکړ.»
د نوموړي په وینا، د هند د سوداګرۍ د خونې له مسوولینو سره په ناسته کې د سوداګرۍ د کچې لوړولو، د بازارموندنې، او ګډو نندارتونونو په اړه هم بحث شوی دی.
د طالبانو د بهرنیو چارو وزیر وویل، له هندي پانګوالو سره یې په افغانستان کې د پانګونې پر فرصتونو او د شته ستونزو د حل په اړه هم خبرې کړې دي.
د طالبانو بهرنیو چارو وزیر زیاته کړې، چې د خپل سفر پر مهال یې له میشتو افغانانو او سیکانو سره هم لیدلي او د طالبانو د لاسته راوړنو په اړه یې ورسره معلومات شریک کړي او د هغوی غوښتنې یې اورېدلې دي.
متقي دیوبند دارالعلوم ته تګ د طالبانو او هند ترمنځ د تاریخي دیني اړیکو د بیا احیا هڅه ګڼلې ده. د نوموړي په وینا، د دیني زدهکړو په برخه کې د دواړو هېوادونو ترمنځ د همکاریو د پراخېدو په اړه هم خبرې شوې دي.
متقي دې ناستې ته ویلي، چې طالبان « یو خپلواک نظام لري، متوازن سیاست تعقیبوي او د خپلو ملي منافعو پر بنسټ له ټولو هېوادونو سره ښې اړیکې غواړي.»
د طالبانو د کورنیو چارو وزیر سراج الدین حــقاني د سویلي اسیا په چارو کې د ایران د بهرنیو چارو وزارت عمومي رییس او په کابل کې د ایران له سفیر سره د لیدنې پرمهال له نشه يي توکو سره پر ګډې مبارزې او سرحدي همکاریو غږېدلی. نوموړي ویلي، «په سیمه کې نا امني د هېچا په خیر نه تمامېږي.»
د طالبانو د کونیو چارو وزارت ویلي، چې سراج الدین حقاني د پنجشنبې په ورځ، د تلې ۲۴مه د سویلي اسیا په چارو کې د ایران د بهرنیو چارو وزارت عمومي رییس محمد رضا بهرامي او په کابل کې د ایران سفیر علي رضا بیکدلي سره په لېدنه کې د نشه یي توکو پر وړاندې د ګډې مبارزې او د ایران او افغانستان په پولو کې د همکارۍ د پیاوړتیا په اړه خبرې کړې دي.
د طالبانو د کورنیو چارو وزارت ویلي، چې په دې لیدنه کې دواړو لوریو د سیمې پر امنیت، ثبات او د تفاهم له لارې د مسایلو پر کمولو هم ټینګار کړی دی.
د طالبانو په خبرپاڼه کې د سراج الدین حقاني له قوله ویل شوې چې:«موږ ټولو سره، خصوصا خپلو ګاونډیو هېوادونو سره د متقابل درناوي پر بنسټ ولاړې ښې اړیکې غواړي، ځکه په سیمه کې نا امني د هېچا په خیر نه تمامېږي.»
سراج الدین حقاني ویلي، په هغه ډول چې د نورو حاکمیت ته درناوی لري، له نورو څخه هم ورته غوښتنه لري.
د پاکستان د طالبانو غورځنګ مشر مفتي نور ولي مسید په یوه تازه ویډیو کې، چې په غرنیو سیمو کې یې اخېستې، وايي، د خیبر پښتونخوا ایالت په خیبر ولسوالۍ کې اوسیږي او له خپلو قبایلي سیمو فعالیت کوي. نوموړی وايي، دا ویډیو یې ددې لپاره کړې چې وښيي ژوندی دی او له افغانستان نه بهر اوسیږي.
نور ولي مسید په خپله دې ویډیو کې، چې د طالبانو د عمر سټوډیو له خوا خپره شوې، ویلي چې دی د خیبر پښتونخوا ایالت په خیبر ولسوالۍ کې اوسیږي او له قبایلي سیمو نه خپل فعالیتونه کوي.
هغه په دې ویډیو کې ویلي، چې هدف یې نړۍ او خپلو پلویانو ته دا ښودل دي، چې دی ژوندی دی او له افغانستان نه بهر اوسیږي.
نور ولي مسید سوګند کړی، چې دی په خیبر کې اوسیږي او په افغانستان کې یې اوسېدل ټول تورونه دي.
هغه په دې ویډیو کې خپل جنګیالي په پاکستان کې جګړې ته هڅولي او په خپلو لیکو کې یې پر اطاعت ټینګار کړی دی.
د ټي ټي پي مشر خپل جنګیالي له عامو خلکو سره ښه چلند ته هڅولي دي.
د ملي جمهوري غورځنګ ګوند مشر او د پاکستان پارلمان پخواني غړي محسن داوړ ویلي، چې پر افغانستان بمبارۍ له پاکستان نه د میلیونونو افغانانو کرکه نوره هم ډېروي. نوموړی وايي، د پاکستان ویجاړوونکې پالیسي لا هم بدله شوې نه ده.
محسن داوړ په خپل تازه ایکس پوسټ کې لیکلي، چې پاکستان له تېرو څو لسیزو راهیسې د طالبانو ملاتړ کړی او دا ډله د افغان ولس د استازیتوب وړ نه ده.
نوموړي ټینګار کړی: «د پاکستان او طالبانو اړیکه د روزونکي او شاګرد په څېر ده، پاکستان له طالبانو ملاتړ کړی، خو طالبان د افغانانو استازیتوب نه شي کولی.»
هغه پر کابل د پاکستان د بمبارۍ او د ملکي وګړو د وژنې په اړه خبرداری ورکړی او ویلي یې دي، چې دا ډول کړنې به د میلیونونو افغانانو کرکه نوره هم زیاته کړي.
محسن داوړ زیاته کړې، چې د پاکستان «ویجاړوونکې پالیسي لا هم بدله شوې نه ده»، او دا چلند به نه یوازې د دواړو هېوادونو اړیکو ته زیان ورسوي، بلکې د سیمې د ثبات لپاره به هم ګواښناک تمام شي.
