د میلک لارې په بیا پرانیستل کېدو سره یو ځل بیا د ایران او افغانستان ترمنځ سوداګري پیل شوه

د ایران د سیستان او بلوچستان په شمال کې چارواکي وایي، د میلک سرحدي لاره بېرته پرانیستل شوې او د ایران او افغانستان ترمنځ سوداګري بیا پیل شوې.

د ایران د سیستان او بلوچستان په شمال کې چارواکي وایي، د میلک سرحدي لاره بېرته پرانیستل شوې او د ایران او افغانستان ترمنځ سوداګري بیا پیل شوې.
د دوی په خبره، دا لاره د وارداتي تېلو د معیار د بدلون له امله تړل شوې وه او یو شمېر ایراني ټانکرونه له څو میاشتو راهیسې په افغانستان کې بند پاتې وو.
چارواکو بیا دا نه ده واضح کړې چې دا دروازه څو ورځې تړلې وه.
د دوی په خبره، د طالبانو له چارواکو سره له خبرو اترو وروسته ستونزه حل شوې او د ایراني ټانکرونو د تېلو تشول او هېواد ته د هغوی د بېرته ستنولو پروسه پیل شوې ده.
د میلک بندر د ایران د سون توکو او نورو مالونو د صادراتو له اصلي لارو څخه شمېرل کېږي.
د دې بندر بندېدل د دواړو هېوادونو پر سوداګرۍ مستقیم اغېز لري.
ایراني چارواکو همداراز ویلي، چې د یکشنبې له سهاره د سمنټو، خوراکي توکو او صنعتي توکو صادرات افغانستان ته بېرته پيل شوي دي.
د یادونې وړ ده، چې د افغانستان د سون توکو لویه برخه له ایران څخه واردېږي او طالبانو په وروستیو میاشتو کې لسګونه ټانکره «بېکیفیته» ایراني تېل بېرته وګرځول.


د طالبانو دفاع وزیر الجزیرې سره په مرکه کې ویلي: «موږ له هند سره د یوه خپلواک هېواد په توګه د ملي ګټو پر بنسټ اړیکې ساتو او له پاکستان سره د متقابلو ګټو پر اساس اړیکې غواړو.» نوموړي د ډیورنډ کرښې پر سر د طالبانو په اړه د هند د پټ رول په تړاو د پاکستان تورونه رد کړل.
د طالبانو دفاع وزیر یعقوب مجاهد د یکشنبې په ورځ له الجزیرې ټلوېزیون سره په مرکه کې له پاکستان سره د جګړې ختمېدو او شوي تړون ته په اشارې ویلي: «په دې تړون کې د افغانستان حقونه تضمین شوي دي. موږ باور لرو چې دا د سولې په لور یو مهم ګام دی.»
هغه ټينګار کړی، چې د تړون له مخې به دواړه هېوادونه خپلې شخړې د خبرو له لارې حل او اوربند به عملي کوي.
مجاهد د تړون د مادو په اړه زیاتوي: «په تړون کې راغلي چې دواړه هېوادونه به خپلې شخړې د خبرو او تفاهم له لارې حلوي، یو بشپړ اوربند به نافذ وي او دواړه لوري به یو د بل د خاورې حاکمیت ته درناوی کوي. دواړه هېوادونه به د یو بل پر وړاندې دوښمنانه کړنې نه تر سره کوي او نه به بریدونه کوي.»
ملا یعقوب مجاهد وايي، چې د ترکیې په راتلونکې غونډه کې به د تړون د پلي کېدو لارې او عملي مېکانیزمونه وڅېړې.
د طالبانو دفاع وزیر وايي، که پاکستان د تړون ژمنې ماتې کړې ستونزې به بیا را ولاړې شي. د هغه په خبره، دوی د تړون د پلي کولو لپاره خپل ټول اړین اقدامات تر سره کوي.
مجاهد همداراز زیاتوي، پاکستاني پوځيانو پر افغانستان لومړی برید وکړ او دوی دفاعي ځواب ورکړی
هغه پر افغانستان د برید په اړه ویلي: «موږ یوازې پاکستان نه یادوو، که هر بل هېواد هم پر افغانستان برید وکړي، موږ د دفاع حق لرو او له خپل هېواد څخه به په زړورتیا دفاع وکړو. موږ پخوانۍ تاریخي تجربې لرو او چمتو یو.»
دغه څرګندونې په داسې حال کې دي، چې شاوخوا لس ورځې د پاکستان او افغانستان ترمنځ په وقفه يي ډول جګړه وشوه او پهکې دواړو لورو ته هم درنه مرګ ژوبله واوښته، خو کره شمېر یې لا تر اوسه نه دی مشخص شوی.
دواړه لوري د دغې جګړې د درېدو لپاره د قطر په دوحه کې سره جرګه شول او په پایله په سمدستي اوربند پرېکړه وشوه.
ویل کېږي، چې د ستونزې د بشپړ هوارۍ لپاره به بیا هم د افغان او پاکستاني پلاویو ترمنځ خبرې اترې وشي، خو دغه خبرې به دا ځل د ترکیې په استانبول کې وشي.
د پاکستان او طالبانو ترمنځ تر هغه وروسته اړیکې ډېرې ترینګلې شوې، چې په دې وروستیو کې طالبانو له هند سره اړیکې زیاتې کړي او نوي ډيلي ته د طالبانو د بهرنیو چارو د وزیر سفر پاکستانی لوری خواشنی او اندېښمن کړی دی.
ډېری شنونکي وايي، د هند او طالبانو د اړیکو د جوړېدو له امله پاکستان غوسه شوی او هڅه کوي پر طالبانو خپل فشار زیات کړي.

له پاکستانه یو شمېر راستانه شوي افغانان وايي، څو کاله مخکې له پاکستان څخه هېواد ته راستانه شوي، خو تر اوسه ورته د استوګنې لپاره نمرې نه دي ورکړل شوي. طالبانو تر دې مخکې څو وارې ژمنه کړې وه، چې راستنېدونکو افغانانو ته به د کورونو د جوړولو لپاره د استوګنې نمرې ورکړي.
له پاکستان څخه یو شمېر راستانه شوي افغانان چې دمګړی په لوګر ولایت کې مېشت دي وايي: «څو کاله وړاندې له پاکستان څخه هېواد ته راستانه شوي، خو تر دې مهاله د استوګنې نمرې نه دي ورکړل شوې.»
د طالبانو د کډوالو او راستنېدونکو چارو وزارت سرپرست د یکشنبې په ورځ (د تلې ۲۷مه) په لوګر کې د مېشتو راستانه شویو افغانانو له استازو سره په کتنه کې وویل، دوی د حشر په ډول د راستانه شویو کډوالو لپاره د ښو خدمتونو د وړاندې کولو په موخه ټولو ادارو ته سپارښتنې کړې دي.
نوموړي لوګر ته د راستنو شویو وړاندیز ته په اشارې وویل: «له ارزونې او اداري پړاونو له بشپړولو وروسته به ورته د ځمکو وېش ته لاره هواره شي.»
هغه یو ځل بیا ژمنه وکړه، چې د اوسنیو او پخوانیو راستنو شویو هرې ستونزې ته به رسېدنه کوي.
د یوه بل خبر لهمخې، د طالبانو د کډوالو او راستنېدونکو چارو وزارت له کورنیو او بهرنیو موسسو سره د څه باندې یو میلیون او ۴۸ زره ډالرو په ارزښت د همکاریو شپږ هوکړې لاسلیک کړې.

د دغه وزارت د خبرپاڼې لهمخې، دغه پیسې په کابل، ننګرهار، کونړ، دایکندي، بامیان، پکتیا، کندهار، هرات، جوزجان، بغلان، کندوز او نیمروز ولایتونو کې ۶ زره ۹۴۷ بې ځایه شویو، راستانه شویو او کوربه کورنیو لپاره د دایمي سرپناوو، د ودانیزو بستو وېش، نغدو پیسو، د خوراکي توکو، تغذیه کوونکو موادو، د سرپناوو په جوړولو، زده کړو او روغتیايي بستو د وېش په برخو کې ولګول شي.

د عوامي نشنل ګوند ولایتي مشر سردار حسین بابک وايي، افغانستان یو خپلواک هېواد دی او حق لري له هر هېواد سره اړیکې جوړي او هېڅوک باید د دې هېواد په کورنیو پالیسو کې مداخله ونه کړي. هغه زیاته کړې، چې د افغانستان او پاکستان ترمنځ منظم او خطرناک پوځي تقابل روان دی.
سردار حسین بابک د افغانستان انټرنشنل - پښتو سره په مرکه کې ویلي، چې وړاندې پر ډیورنډ کرښه د افغانستان او پاکستان ترمنځ نښتې لنډمهال او بې نظمه وې، خو اوس «دواړه هېوادونه منظم او خطرناک پوځي تقابل» ته روان دي.
نوموړي اندېښنه ښودلې چې که دا لړۍ اوږده شي، دواړه هېوادونه به د پوځي ځواکونو لګښتونه زیات کړي او ولسي خلک به له جدي ګواښ سره مخ شي.
هغه د افغانستان ناامنه کول د سیمې لپاره ګواښ وباله او ټينګار یې وکړ، چې دواړه هېوادونه دې بې باورۍ له سفارتي لارو حل کړي.
بابک غوښتنه کړې، چې په پاکستان کې باید د مېشتو افغانانو درناوی وشي او له هغوی سره د سپکاوي او زورزیاتې ډک چلند پرېښودل شي. نوموړي له نورو هېوادونو سره د طالبانو اړیکو ته په اشارې زياته کړې: « افغانستان یو خپلواک هېواد دی او حق لري چې له هر هېواد سره اړیکې جوړې کړي او هېڅوک باید د دې هېواد په کورنیو پالیسیو کې مداخله ونکړي.»
په دې وروستیو کې طالبانو له هند سره اړیکې زیاتې کړي او نوي ډيلي ته د طالبانو د بهرنیو چارو د وزیر سفر پاکستانی لوری خواشنی کړی او اندېښمن کړی دی.
ډېری شنونکي وايي، د هند او طالبانو د اړیکو د جوړېدو له امله پاکستان غوسه شوی او هڅه کوي پر طالبانو خپل فشار زیات کړي.

د طالبانو د کورنیو چارو وزارت وايي، د کابینې د پرېکړې او د دغه وزارت د سرپرست په سپارښتنې سره نن (یکشنبه د تلې ۲۷مه) په ټول هېواد کې د سمنټي موانعو د لرې کولو بهیر پيل شو. د دغه وزارت د مسوولینو په وینا، په لومړي سر کې د کورنیو چارو وزارت له قرارګاه یاد موانع لرې شول.
د طالبانو د کورنیو چارو وزارت د مقام د دفتر رييس زینالله عابر وايي، د دوی کابینې پرېکړه کړې چې په ټول هېواد کې سمنټي موانع لرې کړای شي او د دغې چارې مسوولیت هم کورنیو چارو وزارت ته سپارل شوی دی.
د نوموړي په وینا، د کورنیو چارو وزارت د رهبرۍ په سپارښتنه په لومړي سر کې د دغه وزارت له قرارګاه د سمنټي دېوالونو یا موانعو د لرې کولو بهیر پیل شو.

زینالله عابر زیاتوي: «دا د دې ښکارندويي کوي چې په کابل او په عموم کې په ټول افغانستان کې امن راغلی او اوس دې شي ته موږ ضرورت نه احساسوو، ځکه ولس ته یې ستونزې جوړې کړي، لارې یې بندې کړي نور به دغه موانع په لارو او سړکونو کې نه وي.»
د کابل ښاریانو په وینا، په تېر جمهوري نظام او د طالبانو د واکمنۍ په لومړیو کې هم ورته بهیر څو ځلي پیل شو، خو له څه ځنډ وروسته بېرته یاد موانع د دولتي بنسټونو او ان د طالبانو د کورونو په شاوخوا کې کېښودل شول.
د کورنیو چارو وزارت د مقام د دفتر رييس زینالله عابر بیا وايي: «له نن تاریخ څخه چې د یکشنبې ورځ ده، دغه اغاز به کېږي هغه موانع چې د هر نهاد یا ارګان مخې ته وي هغه به لرې کېږي او مصونو ځایونو ته به لېږدول کېږي. کورنیو چارو وزارت دغې پرېکړې عملي کولو ته متعهد دی.»
یو شمېر کابل مېشتي د طالبانو له دغې چارې په هرکلي سره په ټينګار وايي، دغه بهیر له کومې استثنا پرته باید په ټول هېواد او په ځانګړې توګه په پلازمېنه کابل کې عملي شي.
د دوی په وینا، په دې سره ښاري ښکلا رامنځته کېږي او د فرعي سړکونو په پرانېستل کېدو سره به په عمومي سړکونو کې له ګڼې ګوڼې هم مخنیوی وشي او ورسره ټرافیک هم منظم کېږي.

د قطر د بهرنیو چارو وزارت د شنبې په شپه ناوخته د پاکستان او طالبانو ترمنځ د سمدستي اوربند په اړه په یوه اعلامیه کې د ډیورنډ کرښې لپاره د "سرحد" کلمه کارولې وه، خو د افغانانو تر غبرګونونو وروسته قطر د طالبانو په غوښتنه دویمه اعلامیه خپره کړه او دغه کلمه یې لرې کړه.
په دوحه کې د پاکستان او افغانستان ترمنځ د خبرو او سمدستي اوربند په اړه قطر یوه اعلامیه خپره کړې، چې په کې یې د ډیورنډ کرښه «سرحد» یاد کړې ده.
په ټولنیزو رسنیو کې ګڼو افغانانو او سیاستوالو دغه اعلامیه وغندله او قطر د طالبانو په غوښتنه اعلامیه اصلاح کړه او بله اعلامیه یې خپره کړه، چې د «سرحد» کلمه ترې لرې شوې وه.
قطر په خپلې لومړۍ اعلامیه کې لیکلي و: «د قطر د بهرنیو چارو وزارت هیله څرګنده کړې وه، چې دا مهم ګام به د دواړو وروڼو هېوادونو ترمنځ د (سرحدي) ترینګلتیاوو په پای ته رسولو کې مرسته وکړي.»
تر دویمې اعلامیې وروسته د ټولنیزو رسنیو کاروونکو دا د ګډ غږ پایله ګڼلې او یو له بله یې غوښتي، چې په ورته ملي موضوعګانو کې باید د افغانانو غږ همداسي ګډ وي.