امریکایي او چینایي چارواکي یو بل سره د سوداګریز کړکېچ د حل هڅې کوي

رویټرز خبري اژانس ویلي چې لوړ پوړي امریکايي او چنايي چارواکي وار لمخه مالیزا ته رسېدلي او هڅه کوي چې د دواړو هېوادونو د مشرانو راتلونکې ناسته باوري کړي.

رویټرز خبري اژانس ویلي چې لوړ پوړي امریکايي او چنايي چارواکي وار لمخه مالیزا ته رسېدلي او هڅه کوي چې د دواړو هېوادونو د مشرانو راتلونکې ناسته باوري کړي.
ټاکل شوې د امریکا د متحدو ایالتونو ولسمشر ډونالډ ټرمپ او د چین ولسمشر شي جېن پېنګ په مالیزیا کې له یو بل سره وګوري.
د چین د لومړي وزیر مرستیال هې لیفېنګ او د امریکا د خزانې وزیر سکاټ بېسنټ د واشنګټن او بیجینګ ترمنځ د سوداګریزې جګړې د مخنیوي او په دې تړاو د خبرو لپاره مالیزیا ته رسیدلي دي.
د رویټرز د راپور له مخې دواړو خواوو په خپلو کې ناسته کړې؛ خو د جزییاتو په اړه معلومات نه دي ورکړل شوي.
د راپورونو پربنسټ تمه ده چې د ټرمپ او شي جېن پېنګ راتلونکې ناسته به د تعرفو، ټکنالوژۍ بندیزونو او د امریکا د کرنیزو محصولاتو د صادراتو پر موضوعاتو ورټوله وي.

د طالبانو د کډوالو ستونزو ته د رسېدنې عالي کمېسیون وايي چې پرون جمعه له ایران او پاکستان نه ۶۹۵ کورنۍ چې د غړو شمېر یې ۴۰۱۳ تنه کیږي افغانستان ته ستنې شوي دي.
د یاد کمېسیون د راپور له مخې یادې کورنۍ د سپین بولدک او د اسلامکلا او ورېښمو پله له لارې افغانستان ته ستنې شوي دي. د طالبانو د کډوالو ستونزو ته د رسېدنې عالي کمېسیون همدا شان ویلي چې له ستانه شویو کډوالو سره د ځینو لومړنیو توکو مرستې هم کړي دي.
دا په داسې حال کې ده چې تازه د بلوچستان ایالت په چمن ښار کې د سلګونو افغان کورنیو د بند پاتې کېدو په اړه خبرونه ورکړل شوي دي. په سپین بولدک او چمن کې ځینو ځايي سرچینو افغانستان انټرنشل – پښتو ته وویل دا چې پاکستاني پوله ساتي ځواکونه په موقت ډول د چمن – سپین بولدک لار پرانیزي په چمن کې د افغان کډوالو ډېره ګڼه ګوڼه جوړه شوې ده.
په دې وروستیو کې پاکستان او ایران د افغان کډوالو د ستنولو لړۍ په کمساري ډول تېزه کړې او هره ورځ د سلګونو کورنیو د ستنېدو په اړه خبرونه ورکول کیږي.
ملګرو ملتونو او د بشري مرستو بېلابېلو نړیوالو بنسټونو په وار وار خبرداری ورکړی چې افغانستان ته په لوی شمېر د کډالو ستنېدنه او د دغه هېواد د ټکني اقتصادي وضعیت له کبله د بشري مرستو اړتیا بیخي زیاته ده او باید دې مسالې ته جدي پام وشي.

تازه د ډلهییز امنیت د تړون سازمان (CSTO) اعلان کړی چې په تاجکستان کې یې د ترهګرۍ ضد ګډ پوځي تمرین ترسره کړي دي. په دې پوځي تمرینونو کې د ترهګرو ضد عملیات، د بندیانو خوشې کول او په فرضي توګه د ترهګرو لهمنځه وړل شامل وو.
په یادو پوځي تمرینونو کې د بیلاروس، قزاقستان، قرغیزستان، روسیې او تاجکستان پوځیانو برخه اخیستې وه. د معلوماتو پر بنسټ ۱۵۰۰ سرتیرو برخه اخیستي وه او له ۲۰۰ ځانګړو پوځي وسایطو، شپږو چورلکو او له شلو زیاتو ډرون الوتکو نه استفاده شوې ده.
د ډلهییز امنیت د تړون سازمان د ګډو ځواکونو مشر اندري سردیکوف ویلي چې د دغه تمریناتو موخه په سیمه کې د امنیت ټینګښت دی. نوموړي وویل: «دا تمرین د منځنۍ اسیا د اوسنیو ګواښونو او ننګونو پر وړاندې د ګډې همغږۍ او بشپړ چمتووالي څرګندونه کوي».
نوموړي همدا شان په سیمه کې د بشپړ امنیت د ټینګښت په موخه د ورته پوځي تمرینونو ترسره کول مهم او ګټور وبلل.

د تایلنډ د شاهي کورنۍ ماڼۍ اعلان کړی چې د دغه هېواد پخوانۍ ملکه سریکیت د ۹۳ کلونو په عمر د جمعې په ورځ مړه شوې ده.
د تایلنډ د ملکې مور له ۲۰۱۲ کال راهیسې د فلج له کبله په عامه توګه نه وه راڅرګنده شوې او په ۲۰۱۹ کال کې په روغتون کې بستر شوې وه. د یاد هېواد شاهي ماڼۍ ویلي چې نوموړې د روانې اکټوبر میاشتې په ۱۷مه د وينې انتان پيدا کړ او د جمعې په ماښام د اکټوبر ۲۴مه مړه شوه.
د تایلنډي رسنیو د راپورونو له مخې د ملکې د مور د مړینې له کبله د شاهي کورنۍ لپاره يو کلن ویر اعلان شوی دی. د دې هېواد لومړي وزیرانوتین چارنویرکول د هغې د مړينې له امله مالیزیا ته خپل سفر هم لغوه کړی دی.
ملکه سریکیت د پاچا بومیبول ادولیادېج مېرمن وه چې د ټايلند د تاریخ تر ټولو اوږدمهاله پاچا بلل کېږي. نوموړې د فقر ضد پروژو او د ښځو د رول د پیاوړتیا په برخه کې مهمه ونډه لرله.

ډېپلوماټ مجلې جمعه د (لړم ۲مه) د پاکستان د امنيتي وضعیت په اړه یوه مقاله کې ویلي چې دغه هېواد کې د ټيټيپي، بلوڅ بېلتون پالو او داعـ.ش خراسان څانګې بریدونه د تېر کال پرتله ۷۰ سلنه ډېر شوي. وايي، دې وضعیت د مرکزي او ایالتي حکومتونو او سياسي ګوندونو ترمنځ اړیکې نورې هم پېچلې کړي.
ډیپلوماټ مجله لیکي، پاکستاني طالبان، بلوڅ بېلتونپال او داعش خراسان څانګه هغه درې وسله والې ډلې دي، چې د خپلو ځانګړو ایډیالوژیو، هدفونو او تاکتیکونو له لارې د پاکستان امنیت ته لوی ګواښ دی.
د دې مجلې په وینا، دا هغه ډلې دي، چې په ۲۰۲۵ کال کې یې بریدونه ډېر شوي او پاکستان ته یې لوی سرخوږی جوړ کړی دی.
ډیپلوماټ زیاتوي، پاکستان دا مهال له ترهګرۍ سره په ډېر خونړي پړاو کې دی. د دې ډلو بریدونه د ۲۰۲۴کال پرتله ۷۰ سلنه ډېر شوي او اوس هم دوام لري.
د دې تبصرې لیکوال لیکي: «دې دریو واړو ډلو خپلې شبکې او تګلاري پياوړي کړي او د پاکستان د امنیتي ادارو له کمزوريو څخه په استفادې سره خپل نظامي هدفونه په نښه کوي».
لیکوال زیاتوي، دپاکستاني طالبانو تحریک له ۶زرو څخه تر ۶۵۰۰ زرو پورې جنګیالي لري. په وروستیو کې یې په پښتونخوا، بلوچستان او پنجاب ایالتونو کې هم نظاميفعالیتونه پراخ کړي دي.
ډیپلوماټ وړاندې کاږي، د پاکستاني طالبانو ډله د ټولنیزو رسنیو له لارې تبلیغات کوي، د پښتنو له ملي احساساتو څخه استفاده کوي او په دې ډول هغوی خپلو جنګي لیکو ته وربولي.
په تبصره کې ویل شوي: «بلوڅ بیلتونپاله ډله اوس په یوه منظم غورځنګ اوښتې، چې د پاکستان پوځ او چین پروژې په نښه کوي. د بلوچستان ملي پوځ (BNA) په نوم نوي جوړې شوي جنګي ډلې په جوړېدو سره دا غورځنګ په ستر پاڅون اوښتی او خطرناکه بڼه یې غوره کړې ده».
په تبصره کې مخکې ویل شوي، د داعش خراسان ډله د سیمې او نړۍ لپاره ډېره خطرناکه ده. دا ډله په افغانستان کې دننه او پاکستان سره پر فرضي کرښه فعالیتونه لري او هڅه کوي، چې خپل بریدونه منځنۍ آسیا، ایران او روسیې ته هم وغځوي.
په تبصره کې د پاکستان هوايي بریدونو ته هم اشاره شوې او ویل شوي، چې اسلام اباد بیا پر ډیورنډ کرښه پوځي عملیات پیل کړي او د وسلهوالو ډلو د مشرانو پر ضد یې هوايي بریدونه پيل کړي، خو د مرکزي حکومت او ایالتونو ترمنځ سیاسي اختلافاتو او خلکو بې باورۍ دا مبارزه ټکنۍ کړې ده.
ډیپلوماټ مجله د کارپوهانو له خولې لیکي: «پاکستان باید د هرې ډلې لپاره جلا تګلاره جوړه کړي، سیاسي او ټولنیزو اصلاحاتو ته لومړیتوب ورکړي او د سیمې له هېوادونو سره ګډې امنیتي همکارۍ ته پاملرنه ډېره کړي».
ډیپلومات مجله زیاتوي، که پاکستان موثره او ځانګړې امنیتي تګلارې غوره نه کړي، دا درې واړه جنګي ډلې کولی شي، چې د پاکستان او سیمې د ثبات لپاره ستر ګواښ پېښ کړي.

د امریکا د متحدو ایالتونو ولسمشر ډونالډ ټرمپ وايي، که څه هم راتلونکې اونۍ اسیا ته د سفر پرمهال د شمالي کوریا له مشر سره د لیدنې پلان نه لري؛ خو بیا هم که فرصت وه ورسره به وګوري.
ټرمپ ویلي چې د شمالي کوریا له مشر کیم جون اونګ سره ښې اړیکې لري او که فرصت و هرو مرو به ورسره وګوري.
ټاکل شوې چې ټرمپ راتلونکې اونۍ مالیزا ته په یوه غونډه کې د ګډون لپاره خپل اسیايي سفر پیل کړي او د دغه سفر پرمهال به د چین له ولسمشر سره هم وګوري.
