د بلخ په شولګرې ولسوالۍ کې د شوې زلزلې له امله ۴ کسان مړه شوي او ګڼ نور ټپيان دي

د بلخ ولایت لپاره د طالبانو د والي ویاند وایي، د دغه ولایت په شولګرې ولسوالۍ کې تر اوسه ۴ کسان مړه شوي او ګڼ نور ټپیان شوي دي.

د بلخ ولایت لپاره د طالبانو د والي ویاند وایي، د دغه ولایت په شولګرې ولسوالۍ کې تر اوسه ۴ کسان مړه شوي او ګڼ نور ټپیان شوي دي.
د نوموړي له لوري په یوې خپره شوې ویډيو کې لیدل کېږي، چې په سیمه کې تر نړېدلو کورونو لاندې د بند پاتې کسانو د ژغورنې هڅې روانې دي.
لا تر اوسه د ټپيانو کره شمېر نه دی روښانه شوی.
د یادونې وړ ده، چې نن شپه د افغانستان په وخت د شپې په ۱۲:۵۸دقیقو د ۶ اعشاریه ۳ درجې رېښټر په کچه زلزلې د افغانستان د پلازمېنې په ګډون یو شمېر ولایتونه او په ځانګړې توګه شمالي سیمې لړزولي او د هرې شېبې په تېرېدو سره د تلفاتو شمېر هم لوړېږي.


په سمنګان کې د طالبانو د عامې روغتیا ریاست ویاند وايي، په دغه ولایت او په ځانګړې توګه په خُلم او تنګي تاشقرغان سیمو کې د نن شپې د شوې زلزلې له امله تر اوسه ۵ کسان مړه او څه باندې ۱۴۰ نور ټپيان شوي دي.
د نوموړي په وینا، تر اوسه له یادې زلزلې ۴ مړي او ۶۵ ټپیان د خُلم ولسوالۍ روغتون او همداراز یو مړی او ۷۸ ټپيان د سمنګان ولایتي روغتون ته لېږدول شوي دي.
ویل کېږي، لا هم له زلزلهځپلو سیمو د ټپيانو د لېږد بهیر روان دی او ښايي د مرګژوبلې شمېر تر دې هم زیات شي.
له دې سره سم، په سمنګان کې د طالبانو د ټولګټو ریاست مسوولین وايي، د کابل- مزارشریف لویه لاره په تاشقرغان تنګي کې د یوه غره د ښویېدو له امله بنده شوې او په وینا یې اړوند تخنیکي ډلې هڅې کوي، چې دغه لاره بېرته د ټرافیکو پرمخ خلاصه کړي.

د یادونې وړ ده، چې نن شپه د افغانستان په وخت د شپې په ۱۲:۵۸دقیقو د ۶ اعشاریه ۳ درجې رېښټر په کچه زلزلې د افغانستان د پلازمېنې په ګډون یو شمېر ولایتونه او په ځانګړې توګه شمالي ولایتونه لړزولي دي.
د امریکا د جیولوجیکي سروې (USGS) د راپور لهمخې، د دغې زلزلې مرکز «خُلم» ولسوالۍ بلل شوې او تر ځمکې لاندې په ۲۲ کیلومترۍ کې رامنځته شوې ده.
د راپورونو لهمخې، دغه زلزله له افغانستان سربېره په تاجکستان، ترکمنستان او ازبکستان کې هم احساس شوې ده.

د فراه لپاره د طالبانو د امر بالمعروف، نهی عن المنکر او شکایتونو اورېدلو ریاست د ځینو رسنیو له مسوولینو سره د همغږۍ په غونډه کې له هغوی څخه وغوښتل: «د موسیقۍ او تصویر له خپرولو څخه ډډه وکړئ او خپلې کړنې د ملا هبتالله له لوري له ټاکل شوې پالیسۍ سره سمې تر سره کړئ.»
د طالبانو د امربالمعروف او نهې عن المنکر وزارت د یکشنبې په ورځ (د لړم ۱۱مه) د یوې خبرپاڼې په خپرولو سره ویلي، په دې غونډه کې د فراه ولایت لپاره د طالبانو د امربالمعروف او نهې عن المنکر ریاست مسوولینو زیاته کړه، رسنۍ په ټولنه کې د «محراب او منبر» حیثیت لري او د رسنیو مسوولینو ته یې په خطاب کې وویل: «نو پر تاسې لازمه ده، چې د ټولنې تر خلکو هغه څه ور ورسوئ چې د اسلام او اسلامي نظام اساسي غوښتنې دي.»
یادو مسوولینو ویلي، رسنۍ باید د نظام غږ تر ولسه ورسوي څو د نظام غوښتنو ته ژمن پاتې شي او زیاته کړې یې ده: «که رسنۍ د نظام له پالیسۍ سره سم نشرات وکړي د نظام د بقا او استحکام سبب کېږي، نو پر همدې اساس مو د رسنیو له مسوولینو غوښتنه ده، چې د نظام اصلي غږ تر ولسه ورسوي څو ولس له نظامه راضي او غوښتنو ته یې ژمن و اوسي.»
د یادونې وړ ده، چې په افغانستان کې د طالبانو له بیا واکمنېدو راهیسې کورنۍ رسنۍ او همداراز خبریالان او رسنیز کارکوونکي تر سخت فشار او سانسور لاندې دي او د طالبانو په څلور کلنه واکمنۍ کې ۵ خبریالان وژل شوي او ۲۶۵ یې نیول شوي دي.

د خبریالانو پر وړاندې د جرمونو د معافیت د پای ته رسولو د نړۍوالې ورځې په مناسبت د ملګرو ملتونو سرمنشي انتونیو ګوترېش په ټوله نړۍ کې د خبریالانو پر وړاندې د تاوتریخوالي او ګواښونو د زیاتوالي په اړه اندېښنه څرګنده کړه.
هغه له ټولو هېوادونو وغوښتل، چې د خبریالانو پر وړاندې د تاوتریخوالي او وژنو په قضیو کې څېړنې او قانوني تعقیب وکړي او د هغوی امنیت او د کار ازادي تضمین کړي.
د خبریالانو پر وړاندې د جرمونو له معافیت څخه د پای ته رسولو نړۍواله ورځ هر کال د نومبر په دویمه نېټه د ملګرو ملتونو لهخوا نمانځل کېږي.
انتونیو ګوترېش په همدې مناسبت وویل: «په نړۍ کې د هرو لسو وژل شویو خبریالانو له ډلې نهو پېښو ته تر اوسه هېڅ ځواب نه دی ورکړل شوی.»
انتونیو ګوترېش په خبره، غزه په هره شخړه کې د خبریالانو لپاره تر ټولو وژونکې سیمه ده.
هغه ټینګار وکړ، چې د ژورنالېزم مسلک په ټوله نړۍ کې له ناوړه لفظي چلند، ګواښونو، فزیکي بریدونو، بند، شکنجې، وژنې او ګڼو نورو ګواښونو سره مخ دی.
انتونیو ګوترېش د ښځینه خبریالانو پر وړاندې د انلاین ځورونې او ډیجیټلي تاوتریخوالي د زیاتوالي په اړه هم اندېښنه څرګنده کړې او ټینګار یې وکړ، چې باید د هغوی د خوندي کار چاپېریال لپاره هڅې وشي.
نوموړي له هېوادونو وغوښتل، د هغو خبریالانو قضیې تعقیب کړي چې د تاوتریخوالي قرباني شوي او د مطبوعاتو د ازادۍ دفاع یې کړه ده.
دا ورځ په داسې وخت کې نمانځل کېږي، چې په افغانستان کې خبریالان او رسنۍ په خورا بدو شرایطو کې فعالیت کوي.
د افغانستان د خبریالانو د مرکز د وروستي راپور له مخې، په تېرو شلو کلونو کې لږ تر لږه ۱۳۰ خبریالان او د رسنیو کارکوونکي د جګړې او تنظیم شویو جرمونو له امله وژل شوي او له دې قضیو څخه ۹۰ سلنه بې پایلې پاتې دي.
سربېره پر دې، د طالبانو حکومت د مطبوعاتو او معلوماتو ته د لاسرسي قانون لغوه کړی او د هېواد دننه رسنۍ یې د سخت سانسور او فشار لاندې راوستې دي.

د کډوالو ستونزو ته د رسېدنې په برخه کې د طالبانو کمېسیون وايي، د یکشنبې په ورځ له بېلابېلو لارو ۲۸۵۸ کډوالې کورنۍ چې ټول ۱۵۵۹۷ کسان کېږي، په جبري ډول افغانستان ته راستانه شوي دي.
د دغه کمېسیون په وینا، له دغو کورنیو نږدې ۱۲۰۰ کورنۍ خپلو سیمو ته لېږدول شوي او څه باندې ۱۵۰۰ کورنیو سره مرستې هم شوې دي.
د دغه کمېسیون دارلانشاء د یکشنبې په ماخوستن (د لړم ۱۱مه) د یوې خبرپاڼې په خپرولو سره وايي، د سپین بولدک له لارې ۱۲۲۵ کورنۍ چې د غړو شمېر یې ۶۸۰۰ تنه کېږي هېواد ته راستنې او ۴۷۷ کورنۍ چې د غړو شمېر یې ۲۸۶۲ و، خپلو ولایتونو ته لېږدول شوي دي.
د خبرپاڼې لهمخې، د تورخم له لارې ۱۲۰۴ کورنۍ چې ۶۴۹۵ تنه کېږي هېواد ته راستانه او له دې منځه بیا ۸۹ کورنۍ یې خپلو ولایتونو ته لېږدول شوي دي.
په خبرپاڼه کې همداراز زیاته شوې، چې د هلمند د بهرامچې له لارې ۳۳۲ کورنۍ چې ۱۹۳۹ تنه کېږي، هېواد ته راستانه او له منځه یې بیا ۱۲۳ کورنۍ خپلو سیمو ته لېږدول شوي دي.
خبرپاڼه کاږي، د هرات د اسلام کلا له لارې ۵۵ کورنۍ چې ۲۰۱ تنه کېږي، د نیمروز د ورېښمو له لارې ۴۲ کورنۍ چې ۱۶۲ تنه کېږي او همداراز ورسره ۱۱۷۴ نور مسافر خپلو ولایتونو ته لېږدول شوي دي.
د کډوالو ستونزو ته د رسېدنې په برخه کې د طالبانو کمېسیون وايي، په نیمروز (ورېښمو لار) او ننګرهار (تورخم) کې راستنو شویو افغانانو ته د ثبت بهیر، لېږد، مالي مرستو، لنډمهاله مېشتېدنې، اسلامي نظام، هېواد، صبر او زغم، د ښوونې او روزنې او د شریعت د لارښوونو په ګډون عامه پوهاوی هم ورکړل شوی دی.
د دغه کمېسیون په وینا، دغو راستنو شویو کورنیو ته د کرایو له ورکړې او د روغتیايي خدماتو له وړاندې کېدو سربېره یو شمېر کورنیو ته پخه ډوډۍ، یوه اندازه نغدي مرستې او سیمکارتونه هم ورکړل شوي دي.

د افغانستان د خبریالانو مرکز وايي، د طالبانو په څه باندې ۴ کلنې واکمنۍ کې د خبریالانو او د رسنیو د کارکوونکو له حقونو څخه د سرغړونې لږ تر لږه ۶۴۰ پېښې ثبت کړي او په دې منځ کې پاکستاني پوځ ته منسوب برید کې د دوو خبریالانو په ګډون ۵ خبریالان وژل شوي دي.
د افغانستان د خبریالانو مرکز د خبریالانو پر وړاندې د جرمونو د معافیت د پای ته رسولو د نړۍوالې ورځې په مناسبت په یوه اعلامیه کې چې د یکشنبې په ورځ (د لړم ۱۱مه) خپره کړې ویلي، د طالبانو په واکمنۍ کې (د ۱۴۰۰ د زمري له ۲۴مې څخه د ۱۴۰۴ د زمري تر ۲۴مې پورې) شاوخوا ۲۶۵ خبریالان او د رسنیو کارکوونکي هم نیول شوي دي.
د دغه مرکز په باور، د خبریالانو پر وړاندې د جرمونو د معافیت کلتور، د خبریالانو او رسنیو پر وړاندې له زیاتېدونکو ګواښونو، فشارونو او محدودیتونو سره یوځای د ټولنې او هېواد د پرمختګ لپاره زیانمنې پایلې لرلي دي.
دغه مرکز له طالبانو غوښتي، چې د خبریالانو او رسنیو بنسټیزو حقونو ته د درناوي ترڅنګ د خبریالانو او د رسنیزو کارکوونکو پر وړاندې د جرمونو د قربانیانو لپاره د عدالت په پلي کولو کې لازم اقدامات وکړي.
د خبریالانو مرکز همداراز له طالبانو غوښتي: «د هغو کړنلارو په لغو کولو سره چې د رسنیو ازادي یې په بې ساري ډول محدوده کړې، اجازه ورکړي څو هر خبریال په ازاده توګه له خپلو حقونو څخه ګټه واخلي او وکولای شي پېښو ته پوښښ ورکړي او حقایق بیان کړي.»
د افغانستان د خبریالانو مرکز زیاتوي: «په داسې حال کې چې د هېواد دننه د رسنیزو او خبریالي فعالیتونو ځپنې لا پراخې شوي، د بهر مېشتو خبریالانو پر ضد د دروغو معلوماتو خپرولو او انلاین بدنامۍ له لارې د واکمنې ادارې تبلیغاتي کمپاینونه دوام لري.»
فېسبوک کمپنۍ (میټا پلټفورم) په دې وروستیو ورځو کې د یو شمېر هغو افغان خبریالانو اکونټونه چې له هېواده بهر د رسنیو او ټولنیزو شبکو له لارو د افغانانو د حقایقو، ستونزو او انساني وضعیت غږ نړۍ ته رسوي بند کړي دي.
د افغانستان د خبریالانو مرکز د معلوماتو لهمخې، له ۲۰۰۱ زېږیز کال (۱۳۸۰ هـ ل) راهیسې تر دې دمه د ۲۰ښځينه خبريالانو په ګډون لږ تر لږه ۱۳۰ خبریالان او د رسنیو کارکوونکي وژل شوي او په وینا یې د خبریالانو پر وړاندې د جرمونو د معافیت کلتور له امله، له دې ډلې په شاوخوا ۹۰ سلنه پېښو کې قانون او عدالت نه دی پلي شوی.