په بدخشان ولایت کې د طالبانو د امنیې قوماندانۍ ویاند احسانالله کامګار خبر ورکړی، چې د دغه ولایت د شهر بزرګ ولسوالۍ په کوتل خاکرېز سیمه کې د یوې ټرافیکي پېښې له امله درې کسه مړه او ۷ نور ټپیان شوي دي.
هغه ویلي، د پېښې ټپیان یې ولایتي روغتون ته لېږدولي دي.
د طالبانو د کور او ښار جوړولو وزارت خبر ورکړی، چې په بېلابېلو ولایتونو کې یې اړمنو کډوالو ته د ځمکو د وېش لړۍ پیل کړې ده. د دغه وزارت په وینا؛ د دایمي مېشتېدنې کمېټې له لوري کندهار، لغمان، بلخ او کندوز ولایتونو کې دغه لړۍ پیل شوې او په نورو ولایتونو کې بیا دغه لړۍ چټکه شوې ده.
د طالبانو د کور او ښار جوړولو وزارت ویاند محمد کمال افغان ویلي، چې په کندهار ولایت کې دامهال ۸۰۰ کډوالو کورنیو ته د ځمکو د وېش بهیر پیل شوی او دغه لړۍ لاهم دوام لري. هغه زیاته کړې، چې په لغمان ولایت کې یې پر ۴۵ کورنیو په بېلابېلو کټګوریو کې دغه ځمکې وېشلې دي.
هغه زیاته کړې، چې په بلخ ولایت کې۳۰۳ کډوالو کورنیو او په کندوز ولایت کې نږدې ۴۰۰ کورنیو ته د ځمکو د وېش بهیر پیل شوی. هغه زیاته کړې، چې د اړوندو ولایتونو څخه د نوملړونو وروستي کېدو سره سم به دغه وزارت اړمنو کډوالو ته د ځمکو د وېش بهیر پیل کړي.
سره له دې چې طالبانو افغانستان ته د بېرته ستنېدونکو کډوالو لپاره په ځینو ولایتونو کې د اوسېدو ځانګړي پنډغالي او ښارګوټي جوړ کړي؛ خو تازه ستانه شوي کډوال له بېکارۍ او د سرپناه له نشتوالي شکایت کوي او ځینې کسان هڅه کوي بېرته پر ناقانونه لارو له هېواده ووځي.
طالبان دغه څرګندونې داسې مهال کوي، چې په تېرو څلورو کلونو کې له درېیو هېوادونو څه باندې ۷ مېلیونه افغانان هېواد ته ستانه شوي دي. طالبانو د کډوالو او بېرته راستنېدونکو چارو وزارت ویلي، چې د یادې ډلې له واکمنېدو راهیسې له پاکستان، ایران او ترکیې هېوادونو ۵۹۷۸۶۳ کورنۍ چې د غړو شمېر یې ۴ مېلیونه او ۲۸۳زرو ته رسېږي او له ۲ مېلیونه ډېر مجردان په جبري ډول او خپله خوښه بېرته افغانستان ته ستانه شوي دي.
د طالبانو د کډوالو او بېرته راستنېدونکو چارو وزارت خبر ورکړی، په روانه اونۍ کې ۱۶۷ افغان کډوال چې د پاکستان په زندانونو کې بندیان وو؛ له زندانه تر خوشې کېدو وروسته بېرته افغانستان ته ستانه شوي دي.
د یاد وزارت د خبرپاڼې له مخې؛ دغه کسان چې د پاکستان په بېلابېلو سیمو کې نیول شوي وو او د دغه هېواد په زندانونو کې له یوې ورځې تر دوو میاشتو پورې بندیان وو، تر خوشې کېدو وروسته د سپین بولدک له لارې افغانستان ته ستانه شوي دي.
په خبرپاڼه کې د دغه کسانو د جرمونو په اړه څه نهدي ویل شوي؛ خو په پاکستان کې افغانان تر ډېره په دغه هېواد کې د اوسېدو قانوني اسنادو نه لرلو له امله د پولیسو لهخوا نیول کېږي.
له هغه راهیسې چې له طالبانو سره د اسلاماباد اړیکې ترېنګلې شوې؛ پاکستان د پلازمېنې په ګډون په یوشمېر ښارونو کې د افغان کډوالو پرضد عملیاتو ته زور ورکړی. په تېرو وروستیو کې پاکستاني پولیسو د افغانانو د نیولو لپاره ان د دوی د کورونو دروازې هم ماتې کړې دي.
د طالبانو د امربالمعروف، نهې عن المنکر او شکایتونو اورېدو وزارت خبر ورکړی، چې د دوی محتسبانو په تېره یوه اونۍ کې د افغانستان په بېلابېلو ولایتونو کې ۷ کوډګر نیولي دي. د یاد وزارت په خبرپاڼه کې راغلي، چې نیول شوي کوډګر عدلي او قضایي ارګانونو ته ور پېژندل شوي دي.
د طالبانو د امر بالمعروف وزارت نن پنجشنبه په خپل اوونیز راپور کې د دغه کوډګرو د نیولو ادعا کړې ده. د طالبانو دغه وزارت تر دې پخوا هم په کابل او یوشمېر نورو ولایتونو کې د کوډګرو د نیولو خبر ورکړی و.
د دغه وزارت لهخوا په خپور شوي اوونیز راپور کې راغلي، چې تېره اونۍ یې د مېرمنو د حقونو اړوند ۶۹ قضیې هم حل کړې دي. دا په داسې حال کې ده، چې واک ته د طالبانو رسېدو راهیسې دغه ډلې په خپله پر ښځو پراخ بندیزونه لګولي دي.
ملګرو ملتونو هم د ښځو او نجونو د حقونو په برخه کې د طالبانو پر پراخې سرغړونې اندېښنه څرګنده کړې. په افغانستان کې د ملګرو ملتونو مرستندویه ماموریت (یوناما) د بشري حقونو نړۍوالې ورځې په مناسبت په افغانستان کې د ټولو خلکو لپاره د بنسټیزو حقونو د ټینګښټ غوښتنه کړې او ټینګار یې کړی، چې د ښځو او نجونو حقونه د هېواد پرمختګ، سولې او بیارغونې لپاره حیاتي دي.
د طالبانو تر واک لاندې د کډوالو ستونزو ته د رسېدنې عالي کمېسیون د پنجشنبې په ورځ (د لېندۍ ۲۷مه) خبر ورکړی، چې پرون له ایران او پاکستان نه ۸۶۳ کورنۍ چې ټولټال ۴۵۹۱ کسان کېږي؛ افغانستان ته ستنې شوې دي. د دغه کمېسیون په راپور راغلي، چې له دغه کډوالو سره مالي مرسته هم شوې ده.
د دغه کمېسیون د راپور له مخې؛ دغه کډوال د کندهار د سپین بولدک، د ننګرهار د تورخم، د هلمند د بهرامچې، د هرات د اسلامکلا او د نیمروز د ورېښمو پله له لارې ستانه کړای شوي دي.
په راپور کې راغلي، د دغه کسانو له ډلې د ننګرهار ولایت د تورخم له لارې ۵۳۹ کورنۍ، د کندهار د سپین بولدک له لارې ۱۷۴ کورنۍ، د هلمند د بهرامچې له لارې ۷۵ کورنۍ، د نیمروز د ورېښمو پله له لارې ۳۸ کورنۍ او د هرات د اسلامکلا له لارې ۳۷ کورنۍ افغانستان ته ستنې شوې دي.
دا په داسې حال کې ده، چې په پاکستان او ایران کې د افغان کډوالو وضعیت د اندېښنې وړ دی. راپورونه ښيي، چې د پاکستان په بېلابېلو ښارونو کې د پولیسو د عملیاتو په لړ کې افغان کډوال د پلټنو، نیولو او جبري اېستلو له ګواښ سره مخ دي.
له تېرو درېیو کلونو راهیسې له ګاونډیو هېوادونو د افغان کډوالو د اېستلو لړۍ چټکه شوې ده. د طالبانو د کډوالو او بېرته راستنېدونکو چارو وزارت هم خبر ورکړی، چې د یادې ډلې له واکمنېدو راهیسې له پاکستان، ایران او ترکیې هېوادونو ۵۹۷۸۶۳ کورنۍ چې د غړو شمېر یې ۴ مېلیونه او ۲۸۳زرو ته رسېږي او له ۲ مېلیونه ډېر مجردان په جبري ډول او خپله خوښه بېرته افغانستان ته ستانه شوي دي.
د طالبانو د خوړو او درملو ادارې مشر حمدالله ذاهد ایران ته د خپل سفر په ترڅ کې له ایراني چارواکو سره په لیدنه کې د درملو واردولو په برخه کې د اسانتیا، د تخنیکي تجربو د لېږد او د روغتیايي بنسټونو د پیاوړتیا پر پراختیا ټینګار کړی دی.
د راپورونو پر بنسټ؛ حمدالله زاهد د رسمي سفر پر مهال په تهران کې د ایران د روغتیا وزارت مرستیال او د خوړو او درملو ادارې له مشر سره خبرې کړې دي. په دغه لیدنه کې د دواړو لوریو ترمنځ د درملو او روغتیا په برخه کې د همکارۍ د پراخولو پر عملي لارو چارو بحث شوی دی.
دغه خبرې اترې داسې مهال کېږي، چې افغانستان دا مهال د درملو د کمښت له جدي ستونزې سره مخ دی او له پاکستان نه د درملو واردات تر ډېره درېدلي دي. د راپورونو له مخې؛ ایران د درملو په برخه کې د سیمې له سترو تولیدوونکو هېوادونو دی او کولای شي د افغانستان د درملو د اړتیاوو پوره کولو او د تخنیکي پوهې د لېږد په برخه کې مهم رول ولوبوي.
له پاکستان سره د لارو تړل پاتې کېدو ورسته په کابل کې د یوه خصوصي شرکت مسوولانو (د لېندۍ ۲۵مه) ویلي و، چې د یوه معتبر هندي شرکت د څانګې په پرانیستلو سره له هند نه افغانستان ته د درملو واردات په رسمي ډول پیل شول. د یاد شرکت په وینا؛ په لومړي پړاو کې د ۲۵ قلمه درملو واردات پیل شوي دي.
دا په داسې حال کې ده، چې د طالبانو د عامې روغتیا وزیر مولوي نور جلال جلالي نوي ډیلي ته رسېدلی. هندي چارواکو ویلي، دغه سفر د افغانستان د روغتیايي نظام د ملاتړ په برخه کې د هند دوامداره ژمنتیا څرګندوي.