د کاپیسا د حصه اول کوهستان ولسوالۍ لپاره د طالبانو د ابتداییه محکمې د پرېکړې لهمخې د دوو ښځو په ګډون ۵ کسان په عام محضر کې په دُرو ووهل شول. دغه کسان د «نامشروع» اړیکو له امله په دُرو وهل شوي دي.
د طالبانو سترې محکمې د شنبې په ورځ (د لیندۍ ۲۹مه) د یوې خبرپاڼې په خپرولو سره ویلي، دغه کسان هر یو یې په ۳۹ دُرو وهل شوي دي.
د خبرپاڼې لهمخې، دغه تعزیري سزا هم د سترې محکمې له تاییدۍ وروسته تطبیق شوې ده.
د یادونې وړ ده، چې طالبانو په تېرو درېیو میاشتو کې د افغانستان په ۱۹ ولایتونو کې د بېلابېلو تورونو په تړاو څه باندې ۲۸۰ کسان په عام محضر کې په دُرو وهلي دي. د طالبانو د سترې محکمې د خبرپاڼو پر بنسټ، یاد کسان «د نشهیي توکو د کاروبار، زنا، لواطت، غلا، له کوره د تېښتې او اخلاقي فساد په تورونو مجازات شوي».
د طالبانو د کورنیو چارو وزارت ستر امنیتي مرستیال محمد ابراهیم صدر د شنبې په ورځ په پروان کې له طالب مسوولینو او متنفذینو سره په کتنه کې یو ځل بیا د مشرتابه له اوامرو پر اطاعت کولو، د امنیتي ځواکونو تر منځ د همغږۍ پر پیاوړتیا او له وظیفوي تداخل څخه پر مخنیوي ټينګار وکړ.
وروسته له هغې چې د طالبانو د کورنیو چارو وزیر سراجالدین حقاني تېره اوونۍ په خوست کې د طالبانو پر چلند سختې نیوکې وکړې، هبتالله اخوندزاده ته نږدې طالب چارواکو په پرلهپسې ډول د مشرتابه او په ځانګړې توګه د هبتالله اخوندزاده له اوامرو او فرامینو د اطاعت کولو غوښتنه کړې ده.
په دې لړ کې ابراهیم صدر د خپلو ولایتي سفرونو په ترڅ کې دا ځل په پروان کې له ځايي طالب مسوولینو سره په کتنو کې د مشرتابه له اوامرو پر اطاعت کولو، له نشهيي توکو سره د مبارزې، د یونیفورم پر مراعاتولو او د لیاقت لهمخې پر انتصاباتو ټینګار وکړ.
د پروان ولایت لپاره د طالبانو امنیه قومندانۍ په خبرپاڼه کې راغلي، چې د دغه ولایت لپاره طالب والي محمد ادریس انوري هم د اوسني نظام پر ساتنې له ټينګار سربېره ویلي: «په اوسنیو شرایطو کې اړتیا ده، چې ټول د یووالي او پیوستون لپاره هڅې وکړو».
سراجالدین حقاني تېره اوونۍ د خوست په مرکزي جومات کې له خلکو سره د طالبانو پر چلند سختې نیوکې وکړې او د طالبانو مشر هبتالله ته د نږدې کړۍ لهخوا ورته غبرګون وښودل شو.
نوموړی بیا تېره ورځ په کندهار کې د خلکو په منځ کې راڅرګند شو او نن یې په زابل کې د هبتالله د فرمانونو او لارښوونو پر عملي کېدو ټینګار وکړ.
د افغان کرېکټ د غورهلیګ د دویم پړاو د پیل ځانګړي مراسم په متحدهعربي اماراتو کې ترسره شول. په مراسمو کې د افغانستان کرېکټ بورډ له خپلو ستراتیژیکو پانګهوالو او شریکانو سره یو ځای د لیګ د دویم پړاو د پیل نېټه، کوربه هېواد، د لوبډلو شمېر او د لیګ نوې لوګو په رسمي ډول معرفي کړل.
د افغانستان د کرېکټ بورډ اجراییوي رییس نصیبخان وویل، چې د افغانستان کرېکټ غورهلیګ به په ۲۰۲۶ کال کې په متحدهعربي اماراتو کې ترسره شي.
هغه زیاته کړه: «دا لیګ به پنځه لوبډلې ولري او د افغانستان کرېکټ غورهلیګ لوګو هم نوې شوې ده.»
په همدې غونډه کې د افغانستان د کرېکټ بورډ عمومي رییس میرویس اشرف وویل، چې د افغانستان کرېکټ غورهلیګ یوه ستره او عایداتي پروژه ده.
نوموړي د لیګ د ګټو په اړه وویل: «دا لیګ د نویو ځوانانو لپاره مالي مرسته برابروي، تخنیکي اړخ یې پیاوړی کوي او دا یې تر ټولو مهمې ګټې دي.»
خو د غونډې پرمهال د نوې لوګو په اړه چې پکې د افغانستان د ملي بیرغ درې رنګه نښان نه و، د کرېکټ بورډ مشرانو هېڅ وضاحت ورنهکړ.
د خلکو غبرګونونه او سختې نیوکې
د افغان کرېکټ غورهلیګ د نوې لوګو له اعلان وروسته دغه پرېکړه د افغان کرېکټ مینهوالو له سختو نیوکو سره مخ شوې ده.
د افغانستان کرېکټ بورډ په رسمي ټولنیزو پاڼو سلګونو کسانو تبصرې کړي او د لوګو بدلون یې په کلکو ټکو غندلی دی.
د ټولنیزو رسنیو یوه کاروونکي لیکلي: «تر دې هغه مخکېنۍ لوګو ښه وه. دا باید د وطن د درې رنګه ملي بیرغ له رنګونو جوړه وای؛ خو ډارن خلک یاست.»
بل کس لیکلي: «ډېره چټي او بې معنا لوګو ده.»
د کرېکټ یوه بل مینهوال بیا لیکلي: «د لوګو د جوړولو لپاره باید عامه سیالي ترسره شوې وای، تر څو مینهوالو ګډون پکې کړی وای او په پای کې تر ټولو غوره لوګو ټاکل شوې وای او ګټونکي ته انعام هم ورکړل شوی وای، په دې سره به د مینهوالو حوصله افزایي شوې وای او لیګ به لا په زړه پورې شوی وای»
یو بل کس په غبرګون کې لیکلي: «دغه ټوله غونډه یوازې په یوه لوګو سره پای ته ورسېدله، بیا مو د ملت په سترګو کې خاورې ورواچولې، شرم دې وي.»
بل مینهوال بیا وایي: «دا داسې پیکه او سپېره لوګو ده چې د سړي زړه پرې نه خوږیږي، همداسې به افغان کرېکټ هم بېخونده او بېرنګه کړي.»
د دې نیوکو او غبرګونو پر دوام بیا د کرېکټ یوه بل مینهوال زیاته کړې: «طالبان پریمیر لیګ ورته ووایئ، لا به ښه وي.»
که څه هم د افغانستان کرېکټ بورډ چارواکي ټینګار کوي، چې د افغانستان کرېکټ غورهلیګ به د هېواد د کرېکټ د ودې، د ځوانانو د ملاتړ او مالي پیاوړتیا لامل شي، خو د نوې لوګو پر سر راپورته شوی ولسي غبرګون ښيي، چې د کرېکټ مینهوال د ملي هویت نښانونو ته ځانګړی ارزښت ورکوي.
تر دې مهاله د افغانستان کرېکټ بورډ د خلکو د دغو نیوکو په اړه کوم رسمي غبرګون نهدی ښودلی او لا هم روښانه نه ده، چې ایا د لوګو په اړه به بیاکتنه کېږي او که نه.
د طالبانو د دفاع وزارت چارواکو د ستر درستیز له توپچي ریاست څخه د یو شمېر منسوبینو په فراغت غونډه کې له ګډونوالو وغوښتل، چې د هېواد له سرحدونو په کلکه دفاع وکړي او هېچا ته دې اجازه ورنهکړي، چې د هېواد سرحدونو او ځمکنۍ بشپړتیا ته په بد نظر وګوري.
د ډيورند کرښې په اوږدو کې د طالبانو او پاکستان تر منځ له څو ځلي جګړو وروسته طالبان هڅې کوي، چې د دفاع لپاره ځانونه لا سمبال کړي او له یادو جګړو وروسته طالب چارواکو تل خپل لاس لاندې سرتېرو ته د هر ډول تیري پر وړاندې د کلک ځواب ورکړې سپارښتنه کړې ده.
د طالبانو دفاع وزارت چارواکو د شنبې په ورځ (د لیندۍ ۲۹مه) د توپچي ریاست د (9M135) میلان کانکورس دستګا رهبري شوي توغندي د څلورمې دورې د سرحدي قطعاتو او ځانګړي ځواکونو په فراغت غونډه کې له هغو وغوښتل، چې د هېواد له سرحدونو [کرښو] په کلکه دفاع وکړي او ځواب ورکړې ته لاس په ماشه واوسي.
دغو طالب چارواکو چې د توپچي رييس رحمتالله ناظم، د جلب او جذب قوماندان تراب الهادي طیب عمر، د رهبري شویو مرمیو استاد صدیقالله مستري شامل و، وویل: «تاسو له خپلو سرحداتو څخه په پوره زړورتیا سره دفاع وکړئ، د بیتالمال له وسلو سره احتیاط وکړئ، هڅه وکړئ خپل هدف په پوره دقت سره تعقیب کړئ، هېچاته اجازه ورنکړئ چې د هېواد سرحداتو او ځکمنۍ بشپړتیا ته په بد نظر وګوري او خپل ځواب ته پوره چمتو واوسئ.»
د دغه وزارت د خبرپاڼې د معلوماتو لهمخې، د سرحدي قطعاتو او ځانګړي ځواک۲۳ منسوبین د ستر درستیز په توپچي ریاست کې د (9M135) میلان کانکورس دستګاه رهبري شوي توغندي د څلورمې دورې له یوه میاشتني عملي او نظري زدهکړو وروسته نن فارغ شول او دوی هم خپلو مسوولینو ته د ورسپارل شویو مسوولیتونو د ادا کولو ډاډ ورکړ.
د افغانستان د رسنیو ملاتړ سازمان په پاکستان او ایران کې د افغان خبریالانو او د رسنیو د کارکوونکو د سخت، ناعادلانه او ژوند ګواښونکي وضعیت په تړاو نن په پاریس کې اعتراضي لاریون وکړ. دغه سازمان وايي، په پاکستان کې د سخت کړاو له امله ځينو افغان خبریالانو ان د ځان وژنې هڅه هم کړې ده.
په پاکستان او ایران کې د افغان کډوالو او په ځانګړې توګه د افغان خبریالانو له کړاو څخه د ډګ ژوند او ناهیلۍ په درشل کې د افغانستان د رسنو ملاتړ سازمان د ځینو نورو بهرنیو سازمانونو په همکارۍ او په فرانسه کې د مېشتو افغان خبریالانو په ګډون د شنبې په ورځ (د لیندۍ ۲۹مه) په پاریس کې اعتراضي لاریون وکړ.
د افغانستان رسنیو ملاتړ سازمان یا امسو د یوې خبرپاڼې په خپرولو سره وايي، په پاکستان او ایران کې مېشت لسګونه افغان خبریالان او د هغوی کورنۍ له ګڼو ستونزو او ننګونو سره مخ دي.
خبرپاڼه کاږي، په پاکستان کې مېشت خبریالان او کورنۍ یې په یوه امن هېواد کې د مېشتېدو په تمه له اوږد او مبهم انتظار سره مخ دي او دغه وضعیت یې ژوند له جدي خطر سره مخ کړی دی.
په خبرپاڼه کې راغلي: «د ځینو افغان خبریالانو د پناه غوښتنې کېسونه رد شوي یا له انټرویو وروسته د اوږدې مودې لپاره بېځوابه پاتې دي او همداراز ګڼ شمېر نور لا هم انټرویو ته د بلنې په تمه دي. دا اوږد او مبهم انتظار د هغوی ژوند له جدي خطر سره مخامخ کړی دی.»
افغان خبریالان په پاکستان کې له سختو اقتصادي ستونزو، بېکارۍ، مالي ستونزو، شدیدو رواني فشارونو، د پولیسو لهخوا له پرلهپسې ځورونې، نیونې او د جبري اېستنې له ګواښ سره مخ دي او د امسو په وینا: «دغه وضعیت د ځینو خبریالانو لپاره تر دې بریده رسېدلی چې د ځانوژنې هڅې یې هم کړې دي».
د افغانستان رسنیو ملاتړ سازمان زیاتوي، هغه خبریالان چې په جبري ډول او یا هم د ناچارۍ له امله افغانستان ته ستانه کړل شوي، هلته هم له جدي امنیتي ګواښونو، تعقیب، نیونو، لادرکۍ او نورو بشري سرغړونو سره مخ دي او په وینا یې دغه وضعیت نهیوازې د خبریالانو ژوند، بلکې د هغوی د کورنیو او ماشومانو راتلونکی هم له جدي خطر سره مخ کړی دی.
دغه سازمان له اړوندو فرانسوي او نورو نړۍوالو ادارو غوښتي، چې د افغان خبریالانو د پناهغوښتنې کېسونو د پروسس بهیر چټک کړي، له انټرویو وروسته اوږده او بېبرخلیکه انتظار حالت ته د پای ټکی کېږدي، د افغان خبریالانو کېسونه د بشرپاله بېړني وضعیت پر بنسټ وڅېړي او د فرانسې په څېر امنو هېوادونو ته یې د لېږدونې زمینه برابره کړي او همداراز د انساني کرامت پر بنسټ د خبریالانو، د هغوی د کورنیو او ماشومانو ځانګړی وضعیت په پام کې ونیسي.
دغه سازمان د جینوا د ۱۹۵۱ کنوانسیون لهمخې، د فرانسې له حکومت څخه غوښتي چې افغان خبریالانو ته پناه ورکړي.
امسو خبرداری ورکړی، چې په پاکستان کې د افغان خبریالانو پر وړاندې چوپتیا «د هغوی د مرګ په معنا ده او هر ډول ځنډ د نهجبرانېدونکو انساني پایلو لامل ګرځي».
د راپورونو لهمخې، په تېرې یوې اوونۍ کې ۶افغان خبریالان له پاکستان څخه په جبري ډول افغانستان ته استول شوي او دا بهیر همداراز دوام لري.
د یادونې وړ ده، چې په پاکستان کې مېشت افغان خبریالان له سخت وضعیت سره مخ دي. پاکستان له څو میاشتو راهیسې افغانانو ته د ویزې د تمدیدولو بهیر په ټپه درولی او له همدې امله ډېری خبریالان او کورنۍ یې اوس ویزې نهلري او د هرې شېبې د نیول کېدو په وېره کې شپې او ورځې تېروي.
پاکستاني پولیس هم له افغان کډوالو سره ناوړه چلند کوي او ان په ځینو مواردو کې یې د کورونو دروازې ماتوي او له ماشومانو او ښځو سره یې یو ځای نیسي او افغانستان ته یې په زوره شړي.
له دې سره هممهاله، په پاکستان کې مېشت افغان کډوال په ځانګړي ډول خبریالان د پاکستاني پولیسو لهخوا تر نیول کېدو سمدستي وروسته افغانستان ته لېږل کېږي. راپورونه ښيي، چې دغه کسان له قانوني بهیر او لازمې ارزونې پرته اېستل کېږي او دا چاره د دې لامل شوې، چې د ډېرو ستنول شویو کسانو ژوند له جدي امنیتي ګواښونو سره مخ شي او د ځورونې او تعقیب اندېښنې زیاتې شي.
د ورکړل شویو معلوماتو لهمخې، شاوخوا ۱۵۰افغان خبریالان په ایران او پاکستان کې د فرانسې ویزو ته په تمه دي او دوی هم له فرانسې څخه غواړي، چې د پناه غوښتنې بهیر چټک کړي.
په کندهار کې د امربالمعروف او نهی عنالمنکر ریاست لهخوا پر ځوانانو فشارونه ورځ تر بلې زیاتېږي. تازه راپورونه ښيي، چې په تېرو دوو ورځو کې شاوخوا ۱۵ تنه ځوانان یوازې د دې لپاره له رسټورانټونو او خوړنځایونو څخه وړل شوي، چې ږیرې یې لنډې یا خرېیلې وې.
د طالبانو د امربالمعروف ریاست دا ډول کړنې د کندهار ښار د اوسېدونکو له سخت غبرګون سره مخ شوي او ډېری یې دا چاره ښکاره ظلم او د شخصي ازادۍ ښکاره سرغړونه بولي.
د کندهار یوه اوسېدونکي نور احمد د شنبې په ورځ (د لیندۍ ۲۹مه) افغانستان انټرنشنل - پښتو ته ویلي: «تېره شپه عینو مېنه کې د پيزا پواینټ رسټورانټ ته تللي وو چې د امربالمعروف کارکوونکي راغلل او د هوټل له کارکوونکو سره یې یو شمېر مشتریان هم له ځان سره بوتلل چې ولې مو ږیري خرېیلي دي.»
د کندهار نور اوسېدونکي هم وایي، چې دا ډول چاپې اوس منظمې شوې دي او د امربالمعروف کارکوونکي نږدې هره پنجشنبه او جمعه پر رسټورانټونو او خوړنځایونو ګرځي او ځوانان د ظاهري بڼې له امله نیسي.
د کندهار پوهنتون محصل احمدالله ویاړ چې عینو مېنې ته د تفریح لپاره تللی و، وايي:«موږ د تفریح لپاره له کورونو وځو، خو د مجرمینو په شان نیول کېږو، نه محکمې شته، نه پوښتنه یوازې بندي کول دي هغه هم پر ږیره.»
د ځوانانو کورنۍ هم د دې وضعیت له امله اندېښمنې دي او د ډېری کسانو کورنۍ نه پوهېږي چې زامن یې چېرې وړل شوي او په کوم حالت کې دي.
د معلوماتو له مخې، له نیول شویو کسانو څخه اته تنه د خپلو خپلوانو په ضمانت خوشې شوي، خو لا هم لږ تر لږه اووه تنه ځوانان په بند کې دي.
د کندهار ځوانان وایي، چې دا ډول چلند نه یوازې د هغوی شخصي ازادي تر پښو لاندې کوي، بلکې په ټولنه کې د وېرې فضا هم رامنځته کوي.
دا په داسې حال کې ده، چې طالبانو له دولتي ادارو او خصوصي سکټور وروسته په عامو ځایونو کې هم د ږیرې پرېښودل جبري کړي دي. سرچیني وايي، د طالبانو د امر بالمعروف محتسبان په کندهار کې د ظاهري بڼې د اصلاح په موخه نږدې هره ورځ ښاریان زنداني کوي او تر ضمانت وروسته یې بېرته خوشې کوي.
د بشري حقونو د اصولو له مخې، د خلکو نیول او بندي کول باید د قانوني بهیر له لارې ترسره شي، نه د ظاهري بڼې پر بنسټ.
د کندهار اوسېدونکي ټینګار کوي، چې د امربالمعروف تر نامه لاندې دا ډول کړنې د ظلم ښکاره بېلګه ده او که دا وضعیت دوام وکړي، د خلکو او واکمنو ترمنځ بېباوري به لا زیاته شي.