تر دې وړاندې د وږي په میاشت کې اسماعیل خان ته نږدې سیاسياو پوځي څېره معروف غلامي په ډزو وژل شوی و.
د دغو دواړو قومندانانو نږدې کسان طالبان د هغوی د وژنې مسوول ګڼي. هغوی د ایران د حکومت د درنې چوپتیا په سیوري کې د ایران په خاوره کې خپل ژوند له لاسه ورکړی.
په تهران کې د افغانستان د پخواني حکومت د یوه لوړپوړي جنرال وژل کېدل په ایران کې مېشتو پخوانیو افغان پوځيانو ته د خطر زنګ دی. طالبانو په تېرو څلورو کلونو کې پخواني نظامیان نیولي او وژلي او اوس داسې ښکاري، هغه څېرې چې په عملي او احتمالي ډول د دې ډلې لپاره ګواښ بلل کېږي، په هدفمند ډول په نښه کېږي.
ایران چې د پخواني افغان پوځ سلګونو افسرانو او سرتېرو ته یې پناه ورکړې، د هغوی د امنیت خوندي کولو توان نهلري. جنرال اکرامالدین سریع د تهران په زړه کې ترور شو او له دې وړاندې جنرال غلام سخي غلامي په مشهد کې چې د ایران له مهمو مذهبي ښارونو ګڼل کېږي، وژل شوی و.
د ایران پولیسو د وږي په ۲۴مه اعلان وکړ، چې د جنرال غلامي د وژنې په تړاو یې درې شکمن کسان نیولي دي، خو وروسته یې دوه تنه خوشې کړل. پولیسو ویلي، چې د غلامي په ترور کې د یوه کس د لاس لرلو شواهد لري، خو د هغه د هویت او تړاو په اړه یې نور جزییات نه دي ورکړي.
د غلامي د قتل د دوسیې له څېړنو یوې باخبره سرچینې افغانستان انټرنشنل ته ویلي، چې نیول شوی کس د طالبانو اړوند و او طالبان د دې پخواني پوځي قومندان په ترور کې لاس لري. سره له دې چې څو میاشتې تېرې شوې، خو د ایران پولیسو او قضايي ارګانونو تر اوسه د غلامي د دوسیې د څېړنو او رسېدنې په اړه هېڅ رسمي معلومات نه دي خپاره کړي.
ایا دا چوپتیا د تهران سیاسي ملاحظات منعکسوي، چې له طالبانو سره نږدې اړیکې لري او که نه، د معروف غلامي د وژنې اصلي شکمن کس د تورنولو او محاکمه کولو لپاره کافي شواهد نهلري؟
جنرال سریع څوک و؟
جنرال اکرامالدین سریع د افغانستان له مسلکي افسرانو څخه و. هغه د کاپیسا ولایت اوسېدونکی و او د نورستان، بغلان او تخار د پولیسو د قومندان په توګه یې دنده ترسره کړې وه، همدارنګه د کورنیو چارو وزارت د سلاکار په توګه یې هم کار کړی و.
د پخواني جمهوري حکومت له سقوط وروسته جنرال سریع ایران ته ولاړ. هغه په ایران کې د پخوانیو افغان نظامیانو د استازي په توګه فعالیت کاوه. په دې برخه کې هغه یوه اغېزمنه څېره بلل کېده او له سلګونو پخوانیو افغان پوځيانو سره یې نږدې اړیکې لرلې.
کله چې ایران د کډوالو د پراخې اېستنې لړۍ پیل کړه، سریع له خپلو یو شمېر همکارانو سره یو ځای هڅه وکړه، چې د افغان کډوالو د بېرته لېږلو مخه ونیسي او هغوی افغانستان ته له جبري ستنېدو وژغوري.
سریع په ایران کې د طالبانو ضد دریځ درلود او د دې ډلې پر سیاستونو یې سختې نیوکې کولې.
د سریع ترور د چا کار دی؟
جنرال سریع په ایران کې د پخواني حکومت له ډېری نظامیانو او افسرانو سره اړیکې لرلې. هغه د هغوی له حقونو ساتنه کوله او د هغوی او د کوربه هېواد ترمنځ د اړیکې د پل په توګه یې رول ادا کاوه.
ایران تر اوسه دا نه ده روښانه کړې، چې د دې پخواني پوځي د وژنې تر شا څوک دي. هغه نظامیان چې سریع یې پېژانده باور لري، چې له طالبانو پرته بل هېڅ ډله یا هېواد د یوه پخواني پولیس قومندان او په ایران کې د کډوال د علني ترور څخه ګټه نهشي اخیستلای.
یو پخواني پوځي چارواکي او د طالبانو ضد فعال د تور ګوته د طالبانو او ایران پر لور نیولې ده. ځینې نور بیا وایي، د دوی په اند ایران نه، بلکي طالبان اصلي تورن دي. خو بیا هم ویل کېږي، چې طالبان د ایران دننه د ځینو کړیو له خبرتیا او همکارۍ پرته نهشي کولای داسې ترورونه ترسره کړي.
د مقاومت جبهې په ګډون ځینې نور وایي، چې ایران د افغان کډوالو نظامیانو د امنیت د ټینګښت مسوولیت لري او باید د دغو ترورونو په اړه په شفاف ډول پلټنې وکړي او معلومات خپاره کړي.
سریع په داسې حال کې ترور شو، چې تر دې وړاندې داسې راپورونه خپاره شوي وو چې ګواکې د ایران پولیسو هغه نیولی او تر پوښتنو لاندې راوستی و.
د پولې ها غاړه ترور
په تهران او مشهد کې د افغانستان د پخوانیو لوړپوړو نظامیانو په نښه کېدل ښيي، چې د افغانستان پخواني پوځيان ان له هېواده بهر هم خوندي نه دي. هغوی چې د طالبانو د غچ، نیولو او وژلو له وېرې تښتېدلي اوس د سیمې په پلازمېنو کې ښکار ګرځول کېږي.
یو پخواني افغان پوځي ویلي، دا بریدونه ښيي چې طالبانو د «له پولې ها غاړې د ترورونو» لړۍ پیل کړې ده.
طالبانو تر دې مخکې هم ګواښ کړی و، چې خپل مخالفان به له هېواده بهر هم په نښه کوي.
د طالبانو د کورنیو چارو وزارت مرستیال محمد نبي عمري ویلي و، که اړتیا وي طالبان کولی شي د پاکستان د ۵۰۰ روپیو په بدل کې له افغانستان څخه بهر خپل مخالفان ووژني.
د سراجالدین حقاني پخواني ویاند سعید خوستي دوه کاله مخکې په بهر کې مېشت د طالبانو مخالفین په مرګ ګواښلي و. هغه خبرداری ورکړی و، چې طالبان په بهر کې د مخالفانو د په نښه کولو لپاره سلګونه رضاکاره کسان لري.
دا بریدونه د طالبانو د ټولو مخالفانو لپاره چې له هېواده بهر دي، د خطر زنګ دی.
یوې سرچینې افغانستان انټرنشنل ته ویلي، چې طالبانو ان په تاجکستان کې د ملي مقاومت جبهې د مشرانو د ترور پلان درلود؛ خو د هغه هېواد امنیتي ځواکونو دا پلان شنډ کړ.
د ایران چوپتیا
ایران د طالبانو د مخالفانو په نښه کېدو ته هېڅ ښکاره غبرګون نه دی ښودلی. ایراني چارواکو د دغو بریدونو په اړه چوپتیا خپله کړې ده. ایران د افغانستان د پخوانیو نظامیانو کوربه دی او د هغوی د ساتنې مسوولیت لري، خو دغه هېواد د طالبانو سره د نږدې اړیکو له امله پخواني نظامیان او افغان کډوال د افغانستان د واکمن رژیم سره د خپلو اړیکو قرباني کړي دي.
ایران چې دا مهال په سیمه کې له سختو شرایطو سره مخ دی، هڅه کوي د طالبانو رضایت ترلاسه کړي، ځکه طالبان په سیمه کې یوازینۍ ډله ده، چې د ایران ګټې تامینوي. له همدې امله، له طالبانو سره د مخالفانو تاریخي او ژبنۍ اړیکې د تهران لپاره ارزښت نه لري او ایران نهغواړي د هغوی د وینې په بدل کې له طالبانو سره خپلې اړیکې له خطر سره مخ کړي.
ایران په تهران کې د افغانستان سفارت او د مشهد قونسلګري طالبانو ته سپارلې ده. د طالبانو د استازو شتون هغوی ته د بې پولو ترورونو لپاره لا زیات فرصتونه برابر کړي دي.
ایران سره له دې چې د پخوانیو نظامیانو د امنیت مسوولیت لري، په عمل کې یې ښودلې چې د پلان شویو ترورونو پر وړاندې جدي کمزورتیا لري.
دا بې دلیله نه ده چې اسراییل په یوه شپه کې لسګونه ایراني سرتیري او لوړپوړي چارواکي له منځه یوړل.
د مقاومت جبهې ته نږدې څېره او په افغانستان کې د ایران پخوانی کلتوري سلاکار حسین جعفریان د ایران دې کمزورۍ ته اشاره کړې ده.
هغه د جنرال سریع د وژل کېدو په غبرګون کې د ایران او د طالبانو د ادارې پر اړیکو نیوکه کړې او ویلي یې دي: «د طالبانو مینهوال دې خپلې خولۍ لږ پورته کړي. یوازې نتنیاهو نه دی چې هنیه (د حماس پخوانی سیاسي مشر) په تهران کې ترور کوي؛ اوس ملا هبتالله هم همدا کار کوي. په مشهد کې او اوس په تهران کې. ستاسي پر سرونو دې خاورې واوړي…»
