د سولې او اقتصاد انسټیټیوټ ویلي دي: «که څه هم د طالبانو واک ته له رسېدو وروسته د شخړو کچه کمه شوې، خو خرابه حکومتولي او بشري ناورینونه سیاسي ناکرارۍ ته دوام ورکوي.»
د دې راپور شمېرې د شنبې په ورځ (د مرغومي ۶مه) خپرې شوې او ښيي، چې افغانستان د سوېلي اسیا تر ټولو ناامنه هېواد دی. د دې بنسټ له نظره افغانستان له دې امله د سولهییزو هېوادونو په نوملړ کې په ټیټه درجه کې ځای لري، چې وسلو ته د نامسولو ډلو او اشخاصو لاسرسی، د تاوتریخوالي جرمونه، سیاسي بېثباتي او د کورني او بهرني کډوالۍ څپې پهکې ډېرې دي.
په دې راپور کې ناامني یوازې د وسلهوالو جګړو په معنا نه ده اخیستل شوې، بلکې سوله د ټولنیز امنیت او مصوونیت، د کورنیو او بهرنیو شخړو کچه او د یوه دولت د پوځي کېدو درجې له مخې ارزول شوې ده.
خدماتو ته د وګړو لاسرسی هم د ټولنیزې سولې له مهمو معیارونو څخه دی. د بېلګې په توګه د بهرنیو مرستو د کمېدو له امله د افغانستان روغتیايي بنسټ له سخت ناورین سره مخ دی. د روغتیا نړۍوال سازمان سږکال اعلان کړی، چې د بودیجې د کمښت له امله یې په افغانستان کې ۸۰ سلنه خدمات کم کړي دي.
د سولې او اقتصاد بنسټ په وینا، د مرستو کمښت «په دې هېواد کې روان ناورین لا پسې خراب کړی دی.»
په ورته وخت کې افغانستان د نړۍ له هغو څلورو هېوادونو څخه یو دی، چې تر ټولو زیات کډوال لري. د سولې او اقتصاد بنسټ په راپور کې راغلي دي: «د ۲۰۲۴ کال له نیمایي راهیسې د ملګرو ملتونو د کډوالو په کمېسارۍ کې ثبت شوي له نیمایي څخه زیات کډوال یوازې له څلورو هېوادونو افغانستان، سوریې، اوکراین او وېنزوېلا څخه دي.»
که څه هم د کابل له سقوط وروسته د طالبانو، د افغانستان د پخواني حکومت او د هغوی د بهرنیو متحدانو ترمنځ جګړه پای ته رسېدلې؛ خو خلک د اقتصادي فرصتونو د نشتوالي، د طالبانو د ځورونې له وېرې او د ښځو د زدهکړو او کار د بندیز له امله د نورو هېوادونو پر لور د کډوالۍ لاره خپلوي.
په همدې حال کې، د طالبانو له لوري له ایران او پاکستان سره د وخت ناوخت تاوتریخوالي له امله دغو هېوادونو میلیونونه افغان کډوال اېستلي دي. دا پراخه اېستنه په داسې حال کې ترسره کېږي، چې د نړۍوالو بنسټونو په وینا، د افغانستان روغتیايي، خدماتي او اقتصادي برخې د اېستل شویو کډوالو د منلو توان نهلري.
له همدې امله د اقتصاد او سولې بنسټ له نظره افغانستان چې د طالبانو تر واک لاندې دی، د سږ کال لپاره د نړۍ د ۱۶۳ هېوادونو په منځ کې د سولې او انساني امنیت د ترلاسه کولو له پلوه په ۱۵۸م ځای کې راغلی دی.
راپور زیاتوي، چې افغانستان او اوکراین د ناخالص کورني تولید په تناسب د تاوتریخوالي تر ټولو لوړ اقتصادي لګښتونه ګاللي دي. په دې هېوادونو کې د تاوتریخوالي اقتصادي لګښتونه د ناخالص کورني تولید له ۴۰ سلنې څخه زیات وو.
د نړۍوالې سولې شاخص چې هر کال د اقتصاد او سولې انسټیټیوټ لهخوا چمتو کېږي، د نړۍوالې سولې د اندازه کولو لپاره باوري او معیاري ګڼل کېږي.
دا راپور د معلوماتو پر بنسټ تر ټولو هر اړخیز تحلیل وړاندې کوي، چې پهکې د سولې بهیرونه، اقتصادي ارزښت او د سولهییزو ټولنو د پراختیا څرنګوالی څېړل شوی دی.
د نړۍوالې سولې د شاخص د کلني راپور لهمخې، ایسلنډ، اېرلنډ، نیوزیلنډ، اسټرالیا او سویس په ترتیب سره د سولې او امنیت له پلوه له لومړي تر پنځم مقامه پورې دي.
