رئیس‌جمهور امریکا با ایراد سخنان جالبی، طالبان را به عنوان تامین‌کننده منافع ایالات متحده و گروه نیابتی این کشور در جنگ علیه تروریسم (القاعده و داعش خراسان) در منطقه معرفی کرد. درست همان‌گونه که گروه شبه‌نظامی واگنر برای منافع روسیه می‌جنگد.
گروه طالبان افغانستان و گروه واگنر روسیه، شباهت‌های شگفت‌انگیزی دارند. هر دو به مثابه بازیگران غیردولتی، گروه‌های نظامی فراقانونی، انعطاف‌پذیر، سازگار با قدرت‌های بیرونی و ناقضان حقوق بشر عمل می‌کنند.
هم طالبان افغان و هم واگنر روس با قوانین و حکومت‌داری منظم، دشمن هستند و هر دو گروه شباهت‌های جالبی دارند که چشم‌انداز امنیت جهانی را شکل می‌دهند.
طالبان افغانستان و گروه واگنر روسیه هر دو مفاهیم سنتی جنگ و امنیت را به چالش می‌کشند و خارج از ساختارهای دولتی متعارف عمل می‌کنند. غیردولتی بودن آنها، بحث‌های تازه و پیچیدگی‌های جدیدی را در حوزه درگیری‌های منطقه‌ای و جهانی باز کرده است.
علی‌رغم اختلافات ایدئولوژیک، طالبان و گروه واگنر هر دو عمل‌گرایی قابل توجهی از خود نشان می‌دهند. آنها به دنبال اتحاد و حمایت خارجی، مانورهای تاکتیکی را برای پیشبرد منافع خود انجام می‌دهند و هر دو گروه فنا و بقای شان وابسته به کمک‌های اقتصادی بیرونی است.
واگنر یک گروه شبه‌نظامی یا شرکت نظامی خصوصی وابسته به ارتش روسیه است. پس از حمله نظامی روسیه به اوکراین، گروه واگنر وارد عمل شد و در چندین شهر از جمله باخموت با نیروهای اوکراین جنگید.
نیروهای واگنر اخیرا به دنبال بروز اختلاف با مقام‌های نظامی در مسکو، از اوکراین به روسیه بازگشتند و پس از تصرف فرماندهی نظامی شهر روستوف-نا-دونو، به صورت کاروانی به سمت مسکو حرکت کردند.
این گروه برای اولین بار در سال ۲۰۱۴ و در جریان الحاق کریمه به روسیه ظاهر شد. گروه واگنر به فرماندهی یوگنی پریگوژین که رابطه نزدیکی با ولادیمیر پوتین، روسیه جمهور روسیه دارد در سال‌های گذشته در جنگ‌های نیابتی در منطقه مشارکت داشته است. طبق گزارش‌ها این گروه بین ۲۵ تا ۵۰ هزار نیروی نظامی دارد.
گروه واگنر از سوی امریکا و اتحادیه اروپا تحریم شده و متهم به نقض حقوق بشر است.
ظهور مجدد گروه طالبان در افغانستان هم عصر با گروه واگنر پیامدهای مهم منطقه‌ای و حتی جهانی دارد. این بازیگران غیردولتی منحیث ابزار و گروه‌های نیابتی در بازی‌های ژئوپولیتیک منطقه‌ای بر ثبات منطقه، به بهانه تلاش‌های ضد تروریسم و پویایی در حال تحول درگیری‌های مدرن، تأثیر می‌گذارند.
هر دو گروه نگاه فرامرزی دارند؛ هم طالبان افغان و هم گروه واگنر روسی از رویکردهای مرسوم دولت محور سرپیچی می‌کنند. آنها مرزها را نادیده و محو می‌کنند، در زمینه‌های مختلف همگون عمل می‌کنند اما در عین حال توانایی حفظ خود و ایجاد بی‌نظمی و رعب را در منطقه دارند.
هر دو گروه زنگ خطر و نگرانی از نقض سیستماتیک حقوق بشر را به صدا درآوردند. هم طالبان و هم گروه واگنر با اتهامات سوء استفاده و سوء رفتار جدی روبه‌رو هستند. این نگرانی‌های مشترک اهمیت پاسخگویی و پایبندی به هنجارهای بین‌المللی را در محیط‌های درگیری هر دو گروه برجسته می‌سازد.
طالبان افغانستان و گروه واگنر علی‌رغم اختلاف نظرها، از سوی بازیگران منطقه‌ای و بین‌المللی حمایت میشوند. رویکردهای فرصتطلبانه این دو گروه شبکه پیچیدهای از زد و بندها بر اساس منافع را آشکار می‌سازد، منافعی که درگیری‌های امروزی را در منطقه و فرا منطقه شکل میدهد.
در نتیجه میتوان گفت که تمجید آقای بایدن از طالبان و بهطور تلویحی معرفی کردن این گروه به عنوان واگنر امریکا این مسئله را واضح می‌سازد که طالبان افغان و گروه واگنر روسی بازیگران غیردولتی هستند که با وجود پیشینههای متفاوت، شباهت‌های جالبی دارند.
گروه طالبان در اواسط ده نود میلادی در بحبوحه جنگ داخلی افغانستان ظهور کرد. اعضای این گروه که در مدارس دینی پاکستان آموزش دینی و نظامی دیده بودند با گرفتن سلاح ادعا کردند امنیت را تامین و شریعت اسلامی را در افغانستان پیاده می‌کنند.
طالبان در سال ١٩٩٦ میلادی وارد کابل شدند و حکومت مجاهدین سابق به رهبری برهانالدین ربانی را سقوط دادند. پس از حمله القاعده به برجهای جهانی در نیویورک رژیم طالبان با حمله نظامی امریکا پس از پنج سال سقوط کرد.
این گروه در دو دهه گذشته با حمایت سازمانهای استخباراتی منطقه از جمله پاکستان و ایران علیه امریکا و نیروهای امنیتی افغانستان زیر عنوان جهاد جنگید و در سال ۲۰۲۱ پس از خروج نیروهای بین‌المللی از افغانستان بار دیگر بر افغانستان مسلط شد.
طالبان هم در دوره اول هم در جریان دو دهه گذشته و هم پس از تسلط دوباره به افغانستان مرتکب جنایت جنگی شده و حقوق بشر را به صورت گسترده نقض کرده است. امریکا و اتحادیه اروپا نیز طالبان را مانند واگنر به دلیل فعالیت های تروریستی تحریم کرده بود. این تحریم کماکان پابرجاست.
با درک این شباهتها، میتوان درک و تحلیل عمیقتری نسبت به تحولات پیچیدهای درگیری‌های مدرن در منطقه داشته باشیم. رئیس‌جمهور امریکا به وضاحت گفتند که طالبان افغان همان واگنرهای اسلامی/امریکایی هستند.
