زندانی سابق طالبان
پروانه ابراهیم‌خیل نجرابی، فعال حقوق بشر و زندانی سابق طالبان، در مقاله‌ای که برای افغانستان اینترنشنال نوشته، می‌گوید که هشتادمین نشست مجمع عمومی سازمان ملل که در ماه جاری در نیویارک برگزار می‌شود، فرصت دیگر برای زنان افغانستان است تا برای شناسایی آپارتاید جنسیتی تلاش کنند.
زنان افغانستان در عرصه بین‌المللی برای محاکمه عاملان تبعیض نظام‌مند در کشور پیشرفت‌هایی داشته‌اند که امید شناسایی آپارتاید جنسیتی را تقویت کرده است. در جریان چهار سال گذشته به موازات سرکوب و تبعیض سازمان‌یافته علیه زنان توسط طالبان، مدافعان حقوق بشر و فعالان حوزه زنان نشست‌های مختلفی را در خارج از کشور برای مقابله با رفتار طالبان برگزار کرده‌اند.
من در بسیاری از این نشست‌ها شرکت کرده‌ام و تمام شرکت‌کنندگان این مجالس از ضرورت شناسایی آپارتاید جنسیتی و محاکمه سران طالبان به عنوان ناقضان بی‌نظیر حقوق بشر دفاع کرده‌اند.
برگزاری این نشست‌ها نمی‌گذارد زخم عمیق زنان افغانستان ناشی از تبعیض فراموش شود و سوءرفتار حکام کنونی با میلیون‌ها نفر تحت عنوان اسلام و فرهنگ، عادی‌سازی شود.
در واقع سیاست‌های گروه حاکم نه تنها زنان را از عرصه عمومی حذف کرده که به شکلی نظام‌مند کوشیده است حضور آنان را از حیات اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی کشور محو کند تا تسلط این گروه بر افغانستان کور و بسته، آسان‌تر شود.
تعطیلی مکاتب دخترانه و محرومیت زنان از رفتن به دانشگاه، ممنوعیت کار زنان در اکثر بخش‌های دولتی و خصوصی، منع حضور آنان در پارک‌ها، حمام‌های عمومی و باشگاه‌های ورزشی و وضع مقرراتی که عملاً زنان را به حصرخانگی سوق داده است، مهمترین اقدامات تبعیض‌آمیز طالبان اند.
بیشترین فرمان‌های هبت‌الله آخندزاده، رهبر طالبان، نه برای توسعه و رفاه کشور بلکه در جهت راندن زنان به حاشیه صادر شده است. رهبر طالبان از میان بیش از ۸۰ فرمان، ۵۴ فرمان را به محدودیت زنان اختصاص داده است.
از این جهت، سیاست نظام طالبان با تعریف آنچه باید «آپارتاید جنسیتی» در حقوق بین‌الملل تثبیت شود، همخوانی دارد. آپارتاید به سیستمی اطلاق می‌شود که بر پایه نژاد یا جنسیت استوار است و گروهی از مردم را از حقوق اساسی و انسانی آنها محروم می‌کند. تبعیض نژادی در افریقای جنوبی جنایت علیه بشریت شناخته شد و در افغانستان امروز نیز زنان و دختران قربانی اصلی چنین سیستمی هستند.
اندک اندک اعضای جامعه جهانی از مفهوم آپارتاید جنسیتی در افغانستان استفاده می‌کنند.
اخیرا صدای زنان افغانستان در جهت شناسایی آپارتاید جنسیتی مورد حمایت برخی کشورها قرار گرفت.
در چند رویداد جانبی سازمان ملل در سال‌های ۲۰۲۳ و ۲۰۲۴، کشورهایی مانند ایسلند، ایالات متحده، بریتانیا و مکسیکو به همراه سیاست‌گذاران و کارشناسان حقوقی برای هماهنگی تلاش‌ها در این زمینه گردهم آمدند.
نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد در آخر ماه سپتامبر آغاز می‌شود و انتظار می‌رود تلاش‌ها برای شناسایی آپارتاید جنسیتی شدت یابد.
هرچند بسیاری از سازمانهای بین‌المللی و غیردولتی فعالانه برای به رسمیت شناختن آپارتاید جنسیتی در افغانستان تلاش می‌کنند، اما به جز از صدور حکم بازداشت رهبر و قاضیالقضات طالبان توسط دادگاه کیفری بین‌المللی، پیشرفت بزرگتری حاصل نشده است.
نگارنده معتقد است که سازمانهایی مانند عفو بین‌الملل، دیدهبان حقوق بشر و کمپین پایان دادن به آپارتاید جنسیتی به کمک کشورهای حامی حقوق بشر، میتوانند بار دیگر مبارزه برای شناسایی آپارتاید جنسیتی را امسال در نیویارک تقویت کنند.
ما زنان افغانستان نیز باید ائتلاف رو به رشد از کشورها، نهادهای سازمان ملل و سازمانهای جامعه مدنی را شکل بدهیم تا رسمیت شناختن آپارتاید جنسیتی در قوانین بین‌المللی برای پاسخگو کردن طالبان در صدر برنامه قرار گیرد و یک چارچوب حقوقی منظم برای رسیدگی به نقض سیستماتیک حقوق بشر علیه زنان و دختران در افغانستان، ارایه شود.
ما با وجود تهدید زندان، شکنجه، مرگ و تشدید محدودیتها از نخستین روزهای بازگشت طالبان، هرگز تسلیم نشدیم.
زنان چه سختیها کشیدند تا سنگبنای مبارزه مدنی علیه طالبان را بنیاد گذاشتند. از اعتراضات خیابانی تا تجمعات نمادین در مجامع بین‌المللی و کارزارهای آنلاین، حرکتهای اعتراضی در خانه و استفاده از رسانه برای بازتاب طنین اعتراض خود گواه این ایستادگی در تاریکترین شرایط است. اکنون جهان صدای ما را شنیده است و زمان اقدام فرارسیده است.
ما شاهد آپارتاید جنسیتی بزرگ در کشور هستیم که بیش از ۲۰ میلیون زن را قربانی کرده است. ما خواهان صدور حکم بیشتر برای رهبرانی هستیم که معتقدند آپارتاید جنسیتی، در دین و فرهنگ افغانستان نهادینه شده است. این تفکر نیز نفرتپراکنی علیه دین و فرهنگ افغانستان قملداد می‌شود.
به عنوان یک زن افغانستان باور دارم که راه مبارزه برای برابری و عدالت دشوار و طولانی است و پیروزی در این مسیر تنها با اتحاد ملی و فراملی زنان امکانپذیر خواهد بود.
از تمام زنان جهان میخواهم که در کنار هم بایستند. این مبارزه تنها برای زنان افغانستان نیست، بلکه برای همه دختران و زنانی است که میخواهند آزاد و برابر زندگی کنند. آینده عاری از تبعیض جنسیتی تنها زمانی ساخته خواهد شد که ما در سطح جهانی همبستگی نشان دهیم و از یکدیگر حمایت کنیم.
