د ایران د نشه يي توکو ضد مبارزې رییس وايي، په افغانستان کې د نشه يي توکو تولید زیات شوی او دا هېواد د «اېس» یا ښیښې د تولید په اصلي سرچینه بدل شوی دی. ایرج کاکاوند ویلي، دا مسله په نړیواله کچه د نه جبرانېدونکي ټولنیز تاوان سبب ده.
د راپورنو له مخې په وروستیو کلونو کې په افغانستان کې د «اېس» یا ښیښې څکول او قاچاق زیات شوی دی.
د تېر جمهوریت چارواکو ادعا کوله چې دا ډول نشه یي توکي له ګاونډیو هیوادونو په ځانګړي ډول له ایران او پاکستان څخه افغانستان ته قاچاق کېږي.
خو اوس د ایران د نشه يي توکو ضد ادارې مشر وايي، چې دا نشه يي مواد له افغانستانه ایران ته قاچاق کېږي.
د ایسنا د راپور له مخې، ایرج کاکاوند د دغه توکي د تولید پر زیاتېدو اندېښنه وښوده او له قاچاق سره یې د سختې مقابلې غوښتنه وکړه.
نوموړي له روسیې هم غوښتي چې له افغانستان د نشه يي توکو د قاچاق د مخنیوی په مبارزه کې ور سره معلومات شریک کړي.
ښیښه یا متامفتامین د بورې په شکل سپین رنګه مواد دي چې په بهرنیو هیوادونو کې ورته ایس وايي خو په افغانستان کې پر ښیښې مشهور دي.
روغتیاپوهان وايي د ښیښې څکول انسان کې د خوشالۍ حس پیدا کوی، خو دا یوه خطرناکه نشه ګڼي چې دوامدار استعمال سره روږدي کسان د مرګ خواته نژدې کوي.
د امریکا د پخواني استازي په وینا یو مثبت اړخ دا دی، چې "د تېر پرتله اوس د افغانانو وژنه کمه شوې ده، خلک له جګړې ستړي شوي وو او امریکا هم له دغو وژنو نوره ستړې شوې وه."
ښاغلي خلیلزاد د افغانستان انټرنشنل خبریال عارف یعقوبي ته وویل، چې د افغانستان اقتصادي حالت د طالبانو په واکمنۍ کې ښه نه دی؛ خو دا خبره یې هم په زغرده کوله چې تېر حکومت هم د امریکا له ملاتړه برخمن و او بیا یې هم ښه اقتصاد نه لاره.
هغه دا نظر رد کړ، چې خلک د افغانستان دننه د وضعیت د ښه کېدو شاهدان نه دي او یا دا چې وضعیت ورځ تر بلې بدتریږي.
ښاغلي خلیلزاد وویل: " زه داسې نه ګڼم چې د افغانستان خلک دې دغسې نظر ولري، نظرونه بېلابېل دي؛ که چېرته ټول افغانان په یو نظر وای، نو دغسې لانجې ګونجې به نه پېښېدای."
دغه مرکه کې چې د اګست په پنځلسمه د کابل د سقوط سره هم مهاله له افغانستان انټرنشنل نه خپریږي، ښاغلي خلیلزاد ټينګار کړی چې د نجونو پر زده کړو او د مېرمنو په کار د بندیزونو لګول د طالبانو منفي تګلارې دي او دغه ډله د دغسې منفي کړنو په دوام نه شي کولای د نړیوالې ټولنې له ملاتړه برخمنه شي.
