طالبانو د ایران د تسنیم خبري اژانس عکاس، ایران ته د بېرته تګ پر مهال په کابل هوايي ډګر کې نیولی دی. تسنیم خبري اژانس وايي، محمد حسین ولایتي د تسنیم خبري اژانس عکاس او ایډیټر و، هغه په یوه نارسمي سفر په قانوني ډول افغانستان ته تللی و.
خو ایران ته د بېرته تګ پر مهال د طالبانو له لوري په کابل هوايي ډګر کې پرته له کوم دلیله نیول شوی دی.
تسنیم خبري اژانس وايي، طالبانو تراوسه په دي اړه هیڅ معلومات نه دي شریک کړي، چې ولې یې ولایتي نیولی دی.
له ډېرو هڅو سره بیا هم طالبانو د محمد حسین ولایتي د نېول کېدو په اړه زموږ ټلیفوني اړیکو ته ځواب ونه وایه، او په کابل کې د خبریالانو د دفاع او ملاتړ ادارو هم د ښاغلي ولایتي د نیول کېدو په اړه کوم غبرګون نه دی ښودلی.
دا لومړی ځل نه دی، چې په افغانستان کې د طالبانو له لوري بهرني خبریالان نیول کېږي تر دې وړاندي هم طالبانو بهرني خبریالان نیولي او بنديان کړي دي.
د طالبانو د بهرنیو چارو وزارت ملت ته د دولت د حساب ورکولو په پروګرام کې ویلي، لویدیځ هېوادونو د رسمیت پېژندلو لپاره کوم ځانګړي شرایط نه دي وړاندې کړي؛ خو هغوی د رسمیت پېژندنه د فشار په توګه کاروي.
د طالبانو د بهرنیو چارو سرپرست وزیر امیرخان متقي د سه شنبې په ورځ (د زمري ۳۱مه) ملت ته د دولت د حساب ورکولو په پروګرام کې وویل:« د ټولګډونه حکومت رامنځته کول، بشري حقونه او امنیتي مسایل د نړۍوالو له لوري یوه پلمه ده.»
متقي د خپلو خبرو په دوام وايي: «د افغانستان سفارتونه په نوورو هېوادونو کې فعالیتونه کوي او د نورو هېوادونو سفارتونه په افغانستان کې هم خلاص دي، دا خپله د رسمیت پېژندلو په معنا ده او هغه هېوادونه چې سفارتونه يې په افغانستان کې خلاص دي افغانستان یی په رسمیت پېژندلی دی.»
متقي پر داسي مهال د رسمیت پېژندلو ادعا کوي، چې تر دې مهاله هېڅ یوه هېواد په ښکاره ډول طالبان په رسمیت نه دي پېژندلي.
همدرانګه متقي د خپلو خبرو پر دوام وویل:« د سیمې او نړۍ له هېوادونو سره مو ښې اړیکې جوړې کړې دي.» نوموړی امریکا ته په شاره وايي، له امریکایي لوري سره وخت پر وخت ناستې شوې او د یو بل د اندېښنو د له منځه وړلو په موخه بحثونه او خبرې اترې شوې دي.
نوموړی خبرداری ورکوي او وايي: «اجازه نه ورکوو، چې افغانستان یو ځل بیا د نړۍ د هېوادونو ترمنځ د منفي رقابتونو په مرکز بدل شي او هڅه کوو چې افغانستان د سیمې د هېوادونو ترمنځ د سوداګرۍ د اتصال په مرکز بدل کړو.»
د طالبانو د بهرنیو چارو وزارت چارواکي وايي توانیدلي، چې په ډېری هېوادونو کې د افغانستان سفارتونه او استازولۍ د اقتصادي دریځ او افغاني محصولاتو ته د بازار موندنې په غوره مرکزونو بدلې کړي.
دوی وايي، د تېرو کلونو خلاف د ګاونډیو هېوادونو سره د ښو اړیکو په پایله کې د افغانستان د صادراتو په ځانګړي ډول د تازه میوو او کرنیزو محصولاتو په وړاندې خنډ نه دی رامنځته شوی او دغه توکي پر خپل وخت نړۍ والو مارکیټونو ته رسیدلي دي.
د دغه وزارت چارواکو ملت ته د حساب ورکولو پروګرام کې د معلوماتو وړاندې کولو په دوام ویلي، پر داسې یوې تګلارې کار کوي چې له مخې به یې د افغان کډوالو د ستونزو د حل لپاره د سیمې هېوادونو سره د یوې ګډې کمیټې په چوکاټ کې ګډ کار وکړي.
د طالبانو د بهرنیو چارو وزارت د قونسلي چارو رییس شعیب بریالی وايي، د پرله پسې هڅو په پایله کې ۳۵۰۰ افغان بندیان له نورو هېوادونو څخه افغانستان ته رالېږدول شوي دي.
دوی وايي، د نړۍ د هېوادونو سره د ښو اړیکو په پایله کې یې له بېلابېلو هېوادونو ۸۰۰ تحصیلي بورسیې تر لاسه کړې او د لوړو زده کړو وزارت په واک کې یې ورکړې دي.
د طالبانو د کورنیو چارو وزارت سرپرست په اروزګان کې يوې غونډې ته د وينا پر مهال ويلي، چې افغانستان د پرمختګ په لور روان دی. حقاني دا څرګندونې داسې مهال کوي، چې نړیوالې ادارې په افغانستان کې ۷۰ سلنه وګړي د بېوزلۍ او وزګارۍ تر کرښې لاندې بولي.
په اېکس خواله رسنۍ کې د طالبانو د کورنیو چارو وزارت په پاڼه لیکل شوي، چې سراج الدين حقاني سویلي ولايت اروزګان ته رسیدلی او هلته يې له ځايي طالبانو او ولسي خلکو سره لیدلي دي.
حقاني تر دې وړاندې نورو ولايتونو ته هم سفرونه کړي، د هغه وروستی سفر ننګرهار ولايت ته و.
د طالبانو تر لاس لاندې باختر اژانس ويلي، چې سراج الدين حقاني په اروزګان کې له ځايي خلکو سره ژمنې کړې چې د دغه ولايت د بیارغاونې په برخه کې به هڅې کوي؛ خو دا يې نه دي ويلي چې دا مرستې به د کوم پروګرام له لارې او کله کېږي.
د طالبانو د کورنیو چار وزارت سرپرست سراج الدين حقاني تر ننګرهار وړاندې پکتیا او تر هغه وړاندې د افغانستان شمال او شمال ختیځو ولایتونو ته هم سفرونه کړي، د طالبانو ترلاس لاندې باختر اژانس د نوموړي داسې سفرونه یوه لړۍ بللې.
شننوکي وايي، د سراج الدين حقاني دغه سفرونه او لېدنې د کورنیو چارو د يوه وزیر له کاري مسوولیتونو لوړې دي او معمولآ داسې وزیران يوازې په ولايتونو کې له امنيه قوماندانانو او پولیسو څخه لېدنې کوي او په دې برخه کې د دوی په پیاوړتيا کار کوي؛ خو وايي حقاني له دې ور هاخوا د ولسي ملاتړ په لټه کې دی.
د سیاسي چارو شننوکی سید خالد سادات وايي، د سراج الدین حقاني اوسني سفرونه څرګندوي چې دی له نورو طالب مشرانو سره په یوه سیالۍ بوخت دی.
هغه وايي: «سراج حقاني غواړي په ولایتونو کې د لويې او وړې کچې طالبانو تر منځ ځان مشر معرفي کړي، دا ځکه چې که په راتلوونکې کې د دوی د مشر د ټاکلو خبره کېږي او یا د سیاسي واک د لېږد موضوع را مخته کېږي، نو حقاني به له وړاندې په ولایتونو کې خپلې ریښې غځولې وي.»
سادات وړاندې وايي، چې کېدای شي د دغو سفرونو يو بل هدف دا وي چې :« هغه خپل خواره واره جنګیالي سره راټول کړي او پر دوی خپل اغېز ډېر کړي، ځکه چې د طالبانو ترمنځ اختلافات په ډېرېدو دي او غواړي د راتلوونکې لوبې لپاره ځان اماده کړي.»
ویل کېږي، چې واک ته د طالبانو تر رسېدو وړاندې د دغې ډلې مشر او د اوسنۍ طالبي کابینې غړي د افغانستان په ګاوڼد کې اوسېدل، د جګړې او نورو برخو چارې يې له هغه ځایه څارلې، ملا هبئت الله له خپلې مشرۍ لاندې دوه مرستیالان سراج الدين حقاني او ملا يعقوب لرل، اوس تر ډېره بریده دا باور دی، چې سراج الدين حقاني غواړي د ملا هبئت الله ځای ناستۍ ته په ځان ګوتې ووهي.
د اسرائیل ټایمز ورځپاڼې خبر ورکړی، چې د دغه هېواد ډاکټران د هغو افغان ماشومانو درملنه کې مرسته کوي چې د سترګو په سرطان اخته دي. ورځپاڼې لیکلي، دغه روغتیایي مرکز د دغو ماشومانو په درمنله او له افغانستانه بهر پاکستان ته په لېږدولو کې مرسته کوي.
د اسرائیلو ټایمز ورځپاڼې د دوشنبې په ورځ ( د زمري ۳۰مه ) لیکلي، چې د دغه هېواد ډاکټران د «ورېښمو لارې» په نوم په یوه پروژه کې د افغان ماشومانو ژوند ژغوري.
د شبای اسرائیل مېډیکل سنټر کې د سترګو د ناروغیو متخصص پروفیسور دیدي فابیان وايي، د «ورېښمو لارې» پروګرام له لارې د سرطان په ناروغۍ اخته ۱۰ افغان ماشومان د درمنلې لپاره د لاهور د ماشومانو روغتون ته راوړل شوي دي.
هغه هیله څرګنده کړه، چې په دې توکه به د ډېرو افغان ماشومانو درملنه وشي.
رتینوبلاسټوما د سترګو د سرطان یو ډول ناروغي ده، چې د اسرائیلو په شبای طبي مرکز کې یې درملنه کېږي.
د اسرائیل ټایمز د راپور له مخې، د ورېښمو لارې د پروژې مالي او لوژيستیکي ملاتړ د شبای د مرکز د نړۍوالې څانګې او د برېتانیا د یوې غیر انتفاعي موسسې له خوا کېږي او له دې سره، سره چې اسرائیل له افغانستان او پاکستان سره ډیپلوماټیکې اړیکې نه لري، خو د ماشومانو په درملنه کې هیڅ خنډ نه شته.
پروفیسور دیدي فابیان اسرائیل ټایمز ته وویل:« موږ په افغانستان کې د نور روغتون سره همکاري کوو، چې په افغانستان کې څلور مرکزونه لري، خو رتینوبلاسټوما د درمنلې توان نه لري.»
ویل کېږي، چې په کابل کې د نور طبي مرکز د سترګو د سرطان د درملنې توان نه لري، نو ځکه د دغو ماشومانو، مور او پلار ته د سفر زمینه برابروي چې د پاکستان له پولې واوړي او بیا د موټر چلوونکي له خوا د لاهور روغتون ته ولېږدول شي.
پروفیسور دیدي فابیان وايي، د کورنۍ غړي تر هغه وخته پورې په خوندي کورونو کې پاتې کېږي، چې په بریالیتوب سره د دوی د ماشوم درملنه کېږي.
پروفیسور دیدي فابیان وايي، د کورنۍ غړي تر هغه وخته پورې په خوندي کورونو کې پاتې کېږي، چې په بریالیتوب سره د دوی د ماشوم درملنه کېږي.
د طالبانو د پوهنې وزارت اعلان وکړ، چې په ټول افغانستان کې د دیني مدرسو د زده کوونکو شمېر ۹۲۹۵۰ کسانو ته رسېږي. د طالبانو د پوهنې وزارت مرستیال تېره ورځ په یوه خبري کنفرانس کې د اسلامي زدهکړو لپاره د سل زره ښوونکو د ګمارلو خبر هم ورکړ.
د طالبانو د پوهنې وزارت دغه چارواکي همداراز زیاته کړه، د اسلامي زدهکړو د پروګرام په اډانه کې د ښوونځیو، دارالحفاظونو او دارالعلومونو په ګډون سل زره نوي بستونه زیات شوي او د دغو بستونو ډکول په عملي توګه پیل شوي دي.
ښاغلي اخندزاده په کابل کې "ملت ته د دولت د حساب ورکولو په پروګرام" کې وویل چې دوو جلا، جلا کمېټو د پوهنې پر نصاب بیا کتنه کړې او په هغه کې یې اصلاحات راوستي دي.
د طالبانو په دیني مدرسو کې نږدې یو میلیون زدهکوونکي
د ښاغلي اخندزاده په خبره، سږ کال د دې ډلې په دیني مرکزونو کې ۳۶۲۰۳ کسان جذب شوي، چې له دې شمېر څخه ۱۲۸۰۸ یې نجونې دي.
هغه وويل، په ټول هېواد کې په ټوليیز ډول په دولتي او خصوصي ديني مدرسو کې د زدهکوونکو شمېر ۹۳۹۵۰ کسانو ته رسیږي، چې له دې شمېر څخه ۹۴۶۱۲ یې نجونې دي.
دغه طالب چارواکی وايي، چې په تېرو دوو کلونو کې شاوخوا څوارلس زره دیني مدرسې د پوهنې وزارت په چوکاټ کې ثبتې شوې او طالبانو له دغو دیني مدرسو سره نږدې ۲۰۰ میلیونه افغانۍ مرسته کړې ده.
له دې سره، د طالبانو د پوهنې وزارت چارواکو په دغه خبري کنفرانس کې د نجونو د منځنیو او لېسو د ښوونځیو د بیا پرانیستلو په اړه څه ونه ویل.
طالبانو په تېرو دوو کلونو کې د نجونو د ښوونځیو د بیا پرانیستلو مخه نیولې او د نجونو د زدهکړو د بیا پیلېدو لپاره یې نړۍوالو او کورنیو اعتراضونو ته مثبت ځواب نه دی ویلی.
په پاکستان کې د "اساسي قانون د بحران" په اړه د امرالله صالح څرګندونو یو ځل بیا د پاکستاني چارواکو غبرګون راوپارولي.
د پاکستان پخواني دفاع وزیر خواجه اصف د افغانستان د پخواني مرستیال ولسمشر امر الله صالح په ځواب کې لیکلي، چې صالح «د ازادۍ غوښتونکو د یوې ډلې» له لاسه په افغانستان کې ځای نه لري.
ښاغلي صالح د یکشنبې په ورځ(د زمري ۲۹مه) د پاکستان د پارلمان له خوا د تصویب شویو دوو لایحو له لاسلیکولو څخه د پاکستان د ولسمشر د انکار په اړه تبصره کړې او ویلي یې دي، چې د پاکستان د اساسي قانون اړوند په لوړه کچه یو بحران رامنځته شوی.
هغه زیاته کړې، چې پاکستان د نیجر هېواد په څېر له داخلي ګډوډۍ او تجزیې پر خوا روان دی.
د پاکستان ولسمشر عارف علوي د یکشنبې په ورځ پر ایکس( ټویټر) اعلان وکړ، چې هغه دوه لایحې "د رسمي رازونو د قانون تعدیل" او "د پوځ د قانون تعدیل" نه دي لاسلیک کړي او بېرته یې پارلمان ته استولي دي.
ښاغلي علوي د دې لایحې د ردولو لامل نه دی روښانه کړی، خو منتقدین یې د پاکستان د پوځ چې د دغه هېواد تر ټولو ځواکمنه اداره ده، په ګټه بولي.
د شهباز شریف د حکومت د دفاع پخواني وزیر خواجه اصف په پاکستان کې د اساسي قانون کړکېچ او د ګډوډۍ پیل رد کړی دی.
هغه د دوشنبې په ورځ پر ایکس(ټویټر) د امرالله صالح وینا ته په اشارې سره په تونده لهجه لیکلي: "دا عزتمند سړی په خپل هېواد کې ځای نه لري، مګر دا جرئت لري چې پاکستان د شوروي اتحاد یا یوګوسلاویا سره پرتله کړي."
اصف زیاته کړه:" صالح او نور لوړ پوړي شخصیتونه د "خپلواکۍ د جنګیالیو یوې ډلې" له خوا له خپل هېواد څخه شړل شوي، دغو جنګیالیو، چې د نه ویرې له روحیې پرته یې بل څه نه درلودل، د ناټو د وسله والو پر وړاندې وجنګېدل."
که څه هم د پاکستان پخواني دفاع وزیر په وار- وار پر افغان طالبانو د تحریک طالبان پاکستان د ملاتړ له امله نیوکې کړي، خو تل یې هغوی د «آزادۍ جنګیالي» بللي دي.
اصف او نور لوړ پوړي پاکستاني چارواکي تحریک طالبان پاکستان یوه تروریستي ډله ګڼي، خو د افغان طالبانو په اړه دوی بل نظر لري.
په ورته وخت کې د ایکسپریس ټریبیون ورځپاڼې د راپور له مخې؛ پاکستاني چارواکي په رسمي توګه دغه دوه ډلې د "یوې سکې دوه اړخونه" ګڼي.
