د سره صلیب نړۍواله کمټه: له هرو دوو افغانانو څخه یې یو روغتیايي خدمتونو ته لاسرسی نه لري

په افغانستان کې د سره صلیب د نړۍوالې کمېټې رییس وايي، چې د افغانستان نیمايي اوسېدونکي له لومړنیو روغتیایي خدمتونو او خوړو څخه بې برخې دي.

په افغانستان کې د سره صلیب د نړۍوالې کمېټې رییس وايي، چې د افغانستان نیمايي اوسېدونکي له لومړنیو روغتیایي خدمتونو او خوړو څخه بې برخې دي.
ایلوي فیلیون نن سې شنبه( د وږي ۷مه) پر خپلې ایکس(ټویټر) پاڼې لیکلي، چې دا مهال د افغانستان له نیمايي زیات اوسېدونکي بشري مرستو ته اړ دي.
دی زیاتوي، چې له هرو دوو افغانانو څخه یې یو روغتیايي خدماتو ته لاس رسی نه لري.
د فیلیون په خبره، چې په افغانستان کې ګڼ شمېر ماشومان په خوارځواکۍ اخته شوي او میلیونونه انسانان بشري مرستو ته اړتیا لري.
ایلوي فیلیون زیاتوي، چې دوی به د معلولینو د درملنې او توانمندۍ له مرکزو څخه خپل ملاتړ ته دوام ورکړي او هڅه به وکړي چې له افغان معلولیت لرونکو وګړو سره مرسته وکړي.
د سره صلیب د نړۍوالې کمېټې د رییس په خبره، چې د افغانستان خلک لا ډېرو بشري مرستو ته اړتیا لري او نړۍوال مرستندویه بنسټونه باید له افغانانو سره خپلو بشري مرستو ته دوام ورکړي.

د روغتیا د نړۍوال بنسټ د شمېرو له مخې؛ په افغانستان کې هره ورځ شاوخوا ۲۴ مېرمنې د امیندوارۍ او زیږون په تړاو د مخنیوي وړ ناروغیو له امله مري. دغه بنسټ خبرداری ورکړی؛ که د مرستو کمښت همداسې دوام وکړي، دا شمېره به نوره هم لوړه شي.
په افغانستان کې د دې بنسټ دفتر د ایکس پر ټولنیزې شبکې(پخوانۍ ټویټر)لیکلي، چې د بودیجې د نشتوالي له امله د روغتیایي مرستو د وېش او د ژغورونکو لپاره د چټکې درملنې کمېدل په افغانستان کې د مېندو په مړینې په مستقیمه توګه اغېزه لري.
د روغتیا نړۍوال بنسټ په دې وروستیو کې په یوه راپور کې د افغانستان د روغتیايي سیستم د جدي اسیب پذیرۍ په اړه خبرداری ورکړی.
راپور د هغو جدي خطرونو د مخنیوي غوښتنه کړې، چې د خوړو د نه خوندیتوب، د ساري ناروغیو د خپرېدو او دوامدارې وچکالۍ له امله د میلیونونو خلکو ژوند ګواښي.
د روغتیا د نړۍوال سازمان د راپور له مخې؛ پر افغانستان د طالبانو له واکمنۍ وروسته په دې هېواد کې بشري مرستو ته د اړمنو کسانو شمېر له ۱۸،۴څخه ۲۸،۸ میلیونو ته لوړ شوی دی.
دغه بنست د افغانستان په ځپل شویو سیمو کې د مرستو او ملاتړ د زیاتولو پر بېړنۍ اړتیا ټینګار کوي.
د دغه بنسټ د شمېرو له مخې؛ د بودیجې د کمښت له امله د ۷،۵ میلیونه ماشومانو او ۳،۱ میلیون ښځو په ګډون ۱۴ میلیونه وګړي له روغتیايي مرستو بې برخې شوي دي.
تر دې مخکې د روغتیا په برخه کې یو شمېر مرستندویه بنسټونو د بودیجې د کموالي له امله د یو شمېر روغتیايي مرکزونو او روغتونونو د فعالیت د ځنډولو اعلان کړی و.
له دې سره؛ راپور پر نابرابرۍ ټینګار کوي چې د ۲۰۲۳ میلادي کال په لومړۍ نیمایي کې یوازې ۸.۴ میلیون خلکو مرستې ترلاسه کړي دي.

تاجېکستاني رسنۍ خبر ورکوي، چې د تاجېکستان په وروستیو اورښتونو، سېلابونو او د ځمکې ښویېدنې په پېښو کې د وژل شویو کسانو شمېره ۱۹ تنو ته ورسېده او ۷ نور چې دوه یې کوچني ماشومان دي ورک شوي دي.
د تاجېکستان د بېړنیو پېښو کمېټه وايي، چې تر دا مهاله له کافرنهان سیند څخه شپږ جسدونه تر لاسه کړي، چې دوه یې ماشومان او څلور یې مېرمنې دي.
دوی زیاتوي، چې د پلټنې او ژغورنې ډلې په نورو ورکو شویو کسانو پسې لټه کوي او ښايي د مړو شمېره له دې هم پورته شي، تر دا مهاله په سیمه کې د پلټنې او ژغورنې عملیات روان دي.
دغه بارانونه د پلازمېنې دوشنبې په وحدت، تاجېک اباد، ورزوب او رودکي سیمو کې شوي، چې ګڼې کورنۍ یې بې کوره کړي دي، سړکونه او پلونه یې ویجاړ کړي دي.
تېره ورځ د تاجېکستان ولسمشر امام علي رحمان په یوې خبرپاڼې کې د ۱۳ کسانو د وژلو د خبر تر څنګ له بې ځایه شویو کورنیو سره د مرستې خبره کړې وه.
د یادونې وړ ده، چې په دې وروستیو کې موسمي بارانونو او سېلابونو د نړۍ په ګڼو هېوادونو کې مالي او ځاني زیانونه اړولي دي.

د سپینې ماڼۍ ویاندې یو ځل بیا په افغانستان کې د نجونو د تعلیم د حق پر اهمیت ټینګار وکړ او ویې ویل، چې امریکا په افغانستان کې د نجونو د زده کړو او کار د حق ملاتړې ده.
د سپینې ماڼۍ ویاندې کرین جان پییر د دوشنبې په ورځ (د وږي ۶مه) په یوې خبري غونډې کې وویل، چې د نجونو د زده کړو په اړه د امریکا دریځ روښانه دی.
نوموړې زیاتوي، چې په افغانستان کې افغانې نجونې باید ازاد ژوند وکړي او ښوونځيو ته لاړې شي.
د سپينې ماڼۍ وياندې زياته کړه، چې امريکا په افغانستان کې د نجونو د زده کړو په اړه څرګندې او ثابتې اندېښنې لري او تل یې روښانه کړي دي.
خو مېرمن جان پییر ټینګار وکړ، چې هېواد به یې د افغان ولس ملاتړ ته په داسې حال کې دوام ورکړي چې طالبان پیاوړي نه شي.
نوموړې د خپلو خبرو په یوه برخه کې د افغانو نجونو د تعلیم په برخه کې د امریکا د ولسمشر جوبایډن د ادارې ملاتړ ته په اشارې سره وویل، چې د امریکا حکومت په دوامداره توګه له طالبانو سره خپلې اړیکې او چلند ارزوي.
له څه باندې ۷۰۰ ورځو راهیسې طالبانو له شپږم ټولګي څخه پورته د نجونو ښوونځي او پوهنتونونه تړلي دي، د ښځو کار یې محدود کړی او پر ټولنیز ژوند یې بېلابېل بندیزونه لګېدلي دي.

نرګس مومند حسنزۍ وايي؛ دا جایزه هغه کسانو ته ورکول کیږي، چې د سولې، زده کړو، د بیان ازادي، جنستي نابرابري پر وړاندې مبارزه کوي.
نوموړې دا جایزه هغه افغانو نجونو ته ډالۍ کړه، چې د تېرو دوه کالونو راهيسې یې د ښوونځي دروازې نه دي لیدلي.
د ښوونې او روزنې پوهنتون پخوانۍ استاده او د ښځو حقونو فعاله نرګس مومند حسنزۍ نن سې شنبه (وږي ۷مه) په خپل فېسبوک کې لیکلي چې ویاړي په دومره یوه معتبرې جایزې کې د یوه هیر شوي هېواد ( افغانستان) نوم هم راغی.
نوموړې وايي دا جایزه د هغو افغانو نجونو ده، چې په دننه افغانستان کې د ظلم او بې عدالتۍ پر وړاندې یې سر پورته کړی او کلک دریځ یې خپل کړی.
حسنرۍ زیاتوي، چې په خپله وینا کې یې د افغان نجونو دوه کلن مزل، د هغوي نقص شوي حقونو، هېواد کې روان بشري ناروین او د افراطیت ترویج خبرې وکړې.
نوموړې زیاتوي، د افغانستان سره د بشري مرستې، افغانو نجونو ته د زده کړو بورسیې، د فوټبال له نړۍوالي ټولنې «فیفا» څخه د افغانستان د ښځینه قوټبال ملي لوبډله په رسمیت پېژنده او په اروپا کې مېشتو کډوالو ته د ژوند اسانتیاو غوښتنه وکړه.
د سوېډن هېواد ۲۰۲۳ کال د سوالې نړۍواله جایزه د افغانستان ترڅنګ د نړۍ څلورو نورو هېوادونو وګړو ته هم ورکړل شوه.

د طالبانو په لیکو کې د خپلمنځي اختلافاتو په دوام د میدان وردګ ولایت د طالبانو د دوه غړو غږیز پېغامونه افغانستان انټرنشنل ته رسیدلي. دوي نیوکه کوي، چې د طالبانو د تصفې کیمسیون د کندهاري طالبانو په کنټرول کې دی.
دوی زیاتوي، چې دغه کندهاري ډله د نورو ولایتونو او په ځانګړي توکه د میدان وردګو د طالبانو د غړیتوب فورمې نه تاییدوي.
د میدان وردګو طالبان په دغه غږیز پېغام کې وايي؛ ملا قیوم ذاکر پورې اړوند طالبانو په پنجشیر، پروان او کاپیسا ولایتونو کې کم عمره هلکان تښتوي او په زوره یې پوستو ته بیايي او ښځو سره یې جنسي زیاتی کوي.
دوي ادعا کوي، چې د تصفیې کمیسیون دې د ملا فاضل او ملا قیوم ذاکر پورې اړوند طالبانو کې تصفیه وکړي چې دواړو یې په خپلو وسلوالو ډلو کې غیر طالبان ځای پر ځای کړي دي.
دغه طالبان په خپلو څرګندونو کې د کابل برېښنا ریاست رییس ملا احمد اخوند هغه ویډیو ته هم اشاره کوي، چې افغانستان انټرنشنل دوه اونۍ وړاندې خپره کړې وه.
په یاده ویډیو کې نوموړي له خپل یو ساتونکي سره په یوه کمپله کې څملي خو تر اوسه طالبان د دغه ویډیو په اړه چوپه خوله دي.
ملا احمد اخوند د کندهار اوسېدونکی په قوم اسحاقزی او د طالبانو د مشر ملا هبت الله له خپلوانو څخه ګڼل کیږي.
د میدان وردګو طالبان وايي؛ کندهاري طالبان د نورو ولایتونو له طالبانو سره تعصب کوي او په ټولو ادارو کې یې کندهاریان ګمارلي دي.
دوی ادعا کوي، چې په تېره شل کلنه جګړه کې کندهاري طالبانو جګړه نه ده کړې بلکې د وردګو طالبانو قرباني ورکړې ده.
د وردګو طالبان کندهاري طالبانو ته ګواښ کوي؛ که په طالبانو کې یې د غړیتوب فورمي تایید نه شي، نو د کندهاري طالبانو پرضد به پاڅون او وسلواله مبارزه لاس پورې کړي.
تر اوسه پورې طالبانو په رسمي ډول کوم غبرګون نه دی ښودلی.
د طالبانو په ډله کې د طالبانو له مشر ملا هبت الله نیولې تر ګڼو تصمیم نیوونکو چارواکو یې له کندهار او جنوبي ولایاتو څخه دي، چې دا کار د نورو ولایتونو د طالبانو د ناخوښۍ سبب ګرځېدلی دی.
افغانستان انټرنشنل ته داسې معلومات د معتبرو سرچینو څخه رسېدلي دي، چې په کابل کې له وزیرانو څخه د تغیر او تبدیل واک ملا هبت الله اخیستی دی او ګمارنې یوازې د نوموړي له خوا ترسره کیږي.
که څه هم د افغانستان پلازمېنه کابل دی، خو تصمیم نیوونکی په کندهار کې مېشت ملا هبت الله دی، چې له وزیرانو څخه شروع تر یو عادي مامور هم مقرروي او په کابل کې مېشت د طالبانو چارواکي د هرې کړنې اجازه په کندهارکې له ملا هبت الله څخه اخلي.
څیړونکي په دې باور دي، چې په تېر جمهوري نظام کې د میدان وردګو ولایت یو له ډېرو ناامنه ولایتونو څخه شمېرل کېده، چې بهرنیو او افغان ځواګونو ته یې ډېره درنه مرګ ژوبله اړولې ده.
دغې ډلې د کابل او غزني ترمنځه غځېدلې لار کې پر حکومتي ځواګونو مرګوني بریدونه ترسره کړي دي، خو یادې ډلې د نورو ولایتونو په پرتله زیات تلفات هم ورکړي دي؛ مګر د طالبانو واک ته له رسېدو سره دغه ولایت ته طالبانو په واک کې مهمه چوکۍ نه دي ورکړي او دوی ناراضه دي.
