د افغانستان لپاره د برېتانیې سفارت وايي، سږ کال دغه هېواد له افغانانو سره د مرستې لپاره ۱۲۵ میلیونه ډالره ځانګړې کړې دي. د دغه سفارت د یوه ټویټ له مخې، دغه مرستې به د افغان ماشومانو د زدهکړو په برخه را ټولې وي.
دغه سفارت د سه شنبې په ورځ (د وږي ۷ مه) په یوه ټوېټ کې لیکلي، چې له خپلو همکارانو سره په ګډه هڅه کوي، چې افغان نجونې د زدهکړو په برخه کې خپله بشپړه وړتیا او ازادي ترلاسته کړي.
په دغه ټویټ کې راغلي، چې «برېتانیا به د یوه خوندي او سوکاله افغانستان لپاره ژمنه پاتې شي.»
د افغانستان لپاره د برېتانیې سفارت د طالبانو تر بیا واکمنۍ وروسته په دوحه کې فعالیت کوي.
فاکسنیوز د ملي مقاومت جبهې د ۲ کلن مزل په اړه لیکلي، چې دغه جبهه د طالبانو لپاره د سترګو په «اغزي» بدله شوې. راپور کې راغلي، سره له دې چې طالبانو پر دغې جبهې پراخه ځپونکي ګوزارونه کړي؛ خو بیاهم د طالبانو پر ضد له مبارزې لاس په سر شوې نهده.
په دغه راپور کې چې د سه شنبې په ورځ (د وږي په اوومه) خپور شوی راغلي، چې دغه جبهه د طالبانو سره د مقابلې لپاره د لویدیځوالو مرستو ته لېواله ده.
د ملي مقاومت د جبهې د بهرنیو اړیکو مشر علي میثم نظري فاکس نیوز ته ویلي، د دغې جبهې ځواکونه توانیدلي چې له خپلو اصلي مورچلو هاخوا د هندوکش په درو او د افغانستان په نورو سیمو کې طالبان له ننګونو سره مخامخ کړي.
ښاغلي نظري وویل: «موږ په ختیځو ولایتونو لکه ننګرهار، لغمان او نورستان کې د خرپ او ترپ بریالي عملیات تر سره کړي؛ همدارنګه د افغانستان په شمالي او مرکزي سیمو کې. د هغې لامل دا دی چې د افغانستان خلک په تېرو دوو کالو کې پر دې پوهیدلي، چې وسلهواله مبارزه د افغانستان د سولې او ټيکاو لپاره یوازينۍ لاره ده.»
په ۱۴۰۰ لمریز کال د زمري په ۲۴ مه کله چې کابل سقوط او طالبان یو ځلې بیا پر افغانستان واکمن شول، احمد مسعود د افغانستان د مقاومت ملي جبهې مشري په غاړه واخېسته.
په تېرو دوو کالو کې، دغې جبهې تل د طالبانو پر ضد د بریدونو راپورونه خپاره کړي دي؛ خو طالبانو د ملي مقاومت جبهې غړي «بغاوت کوونکي» بولي او په څو پېښو کې یې د دغې جبهې وتلي قوماندانان هم وژلي دي.
د منځني ختیځ د ټولنې یوه کارپوهه فاطمه امان فاکس نیوز ته ویلي، چې طالبان له ګڼو کورنیو ننګونو سره مخامخ دي او له دغې ډلې ملي مقاومت جبهې ته د «پام وړ ګواښ» په توګه ګوري.
د مېرمن امان په خبره، په دغه جبهه کې یو شمېر نوموتې سیاسي څېرې فعاله حضور لري.
د افغانستان د جګړې د مطالعاتو په ټولنه کې څېړونکی پیتر ولیز وایي، د ملي مقاومت جبهې بریدونه په ۲۰۲۳ کال کې له ۲۰۲۲ کال پرتله کم شوي؛ خو د همدې کال په دوییمه نیمایي کې یو شمېر بریدونو ته په کتو دغه کچه زیاته شوې ده.
د هغه په خبره، کېدای شي دغه څه د ملي مقاومت د جبهې په تګلارو کې د ادلون بدلون له امله وي.
اروپايي ټولنې او امریکا له دې وړاندې ویلي وو، چې د طالبانو پر وړاندې له وسلهوالې مبارزې ملاتړ نه کوي. له همدې امله له نړۍوالو څخه د مقاومت جبهې د مرستې پر له پسې غوښتنو تر اوسه کومه پایله نهده ورکړې.
د امریکا د بهرنیو چارو وزارت یوه ویاند د امریکا په هغه دریځ چې په افغانستان کې به له وسلهوالې مبارزې ملاتړ نه کوي وویل: «افغانستان ۴۴ کاله په جګړه کې ښکېل دی. موږ نه غواړو، چې په افغانستان کې بیا د جګړې شاهدان واوسو. هماغسې چې له افغانانو مو اوریدلي، هغوی هم نور داسې څه نه غواړي.»
فاکس نیوز لیکلي دي، چې د اوکراین لپاره د مرستو راټولولو په برخه کې د ناټو او لویدیځ په همغږۍ د امریکا د ولسمشر جوبایډن د ادارې تمرکز ته په پام سره، داسې ښکاري، چې د امریکا حکومت په افغانستان کې د بیا ځلې جګړې لپاره لیوالتیا نه لري.
په راپور کې د طالبانو پر ضد له نورو ډلو سره په همغږۍ کې د ملي مقاومت جبهې پاتې راتلو او د نړۍوال ملاتړ نشتوالي ته په اشارې سره وايي، لږ هیله شته، چې دغه جبهه دې وکولای شي د طالبانو حکومت نسکور کړي.
په نارټ اېسټرن پوهنتون کې د ترهگریزو مطالعاتو استاد مکس ابراهمز وویل، چې په افغانستان کې د طالبانو د واکمنۍ پر وړاندې هیڅ کومه جدي ننګونه نه شته.
هغه وویل: «د ملي مقاومت د جبهې ستونزه د نړۍوال ملاتړ نشتوالی دی او د مقاومت لپاره دا ستونزمنه ده، چې له بهرني ملاتړ پرته جدي چټکتیا ولري.»
د بایډن حکومت له افغانستانه د امریکايي ځواکونو په وتلو سره خپل رول پای ته ورساوه او دغه تش په نامه ابدي جګړې ته یې پای ورکړ.
د نارټ ایسټرن په پوهنتون کې د ترهګرۍ د مطالعاتو د دغه پروفیسور په وینا، "په افغانستان کې د بایډن تر واک لاندې له هرې وسلهوالې ډلې د متحده ایالاتو ملاتړ ستونزمن دی.
سید محمود نبویان وايي، د ایران او طالبانو ترمنځ د ترهګرو ډلو په وړاندې پراخې استخباراتي همکارۍ شته. هغه ادعا وکړه چې په ایران کې د شاه چراغ له برید وروسته داعش په مشهد ښار کې د یو بل ترهګریز برید پلان درلود چې د طالبانو د استخباراتو په همکارۍ شنډ شو.
نبویان د ایران د ولسي جرګې د هغه پلاوي غړی و، چې روانه اوونۍ یې افغانستان ته د خپل سفر پر مهال له بېلابېلو طالب چارواکو سره کتلي دي.
هغه له مهر خبري اژانس سره په مرکه کې چې د سې شنبې په ورځ خپره شوې ویلي: «د افغانستان د استخباراتو له مرستیال سره مې لیدنه درلوده، چې مهم ټکي یې مطرح کړل. ایران او افغانستان د ترهګرو د تګ راتګ په اړه، په ځانګړې توګه په سرحدونو کې د ډېرو معلوماتو تبادله کوي.»
هغه زیاته کړه: «داعش پر شاه چراغ سربېره په مشهد مقدس کې یو بل ترهګریز عمل هم ترسره کاوه؛ خو زموږ او افغان چارواکو ترمنځ د معلوماتو په تبادلې سره مو وکولای شو چې د دښمن دغه پلان شنډ کړو.»
دغه ایرانی چارواکی ادعا کوي، چې طالبان د داعش پر وړاندې جدي عمل کوي او وایي، چې طالبانو سلګونه داعشیان وژلي او سلګونه نور یې بندیان کړي دي.
په افغانستان کې د شیعه ګانو د امنیت د ټینګښت او د مذهبي مراسمو د ترسره کولو لپاره د هغوی د ازادۍ موضوع له طالبانو سره د اسلامي جمهوریت د پارلماني پلاوي په خبرو کې یاده شوې ده.
تهران د طالبانو له لوري د عاشورا پر مراسمو د بندیز پر ضد د افغان شیعه مذهبو له اعتراضونو سره، سره په دې اړه له دریځ نیولو ډډه وکړه.
نبویان وویل، په افغانستان کې له یو شمېر شیعه عالمانو او مشرانو سره په لیدنه کې هغوی د طالبانو د واکمنۍ په دوره کې د امنیت او په ازاد ډول د دیني مراسمو په ترسره کولو خوښي څرګنده کړه.
نوموړي په دې مرکه کې وویل: «د افغان شیعه مذهبو امنیت خوندي شوی دی.»
دا په داسې حال کې ده، چې سږ کال طالبانو د محرم پر مراسمو د سختو بندیزونو له امله له ماتم کوونکو سره له تاوتریخوالي کار اخیستی و.
د افغانستان د شیعه عالمانو د شورا غړیو هم د محرم په مراسمو باندې د طالبانو د بندیزونو په اړه اندېښنه څرګنده کړه.
د دې ترڅنګ دغه ایراني چارواکي د طالبانو د «فرهنګي بدلون» ستاینه وکړه او ویې ویل: «نن په طالبانو کې ډېر فرهنګي بدلونونه راغلي دي، هغوی له موږ وغوښتل، چې د شهید مطهري له کتابونو څخه ګټه واخلو او هغه د لا زیاتې مطالعې لپاره یې پښتو ژبې ته را وژباړو.»
مرتضی مطهري یو ایرانی لیکوال او دیني عالم و، چې د اسلامي جمهوریت له مهمو تیوریسنانو څخه ګڼل کېږي.
د ایران د پارلمان دغه استازی په داسې حال کې د طالبانو د فرهنګي بدلون خبره کوي، چې څو ورځې وړاندې د ایران د پارلمان د مشر وياند، طالبان شرخوښي او زړه ماتوونکي بللي و، او ويلي يې و: «نو دا طالبان هغه طالبان نه دي؟»
د هلمند حقابه، د دواړو هېوادونو ترمنځ اقتصادي پیاوړتیا او راکړه، ورکړه او نیول شوي ایراني خبریال ته له افغانستانه د وتلو اجازه ورکول، هغه نور مسایل دي چې د ښاغلي نبویان په خبره په نږدې راتلوونکې کې به د ایراني پلاوي او طالب چارواکو ترمنځ بحث پرې وشي.
وروسته له هغې چې په ټولنیزو شبکو کې د مېدان وردګو او کندهاري طالبانو تر منځ د ناندرو غږیز کلیپونه خپاره شول، د طالبانو تصفیوي کمېسیون له خپلو ټولو ادارو بخښنه غوښتې او وايي په فورمو کې مشکل نه شته.خو والي بیا وايي د طالبان دې فورمې کمېسیون ته وسپاري.
لومړی مکتوب د روانې وږي میاشتې په ۴مه نېټه لېږل شوی، چې پکې ویل شوي؛ د مېدان وردګو د طالبانو د غړو په فورمو کې ستونزه موجوده ده.
مکتوب کې له طالبانو غوښتل شوي وو:” اوسنۍ تایید شوې فورمې باید بېرته امنیتي او تصفیوي کمېسیون ته ور تسلیم کړئ”.
دغه کمېسیون د دویم ځل لپاره د تاییدئ خبره کړې او ویل یې دي، چې د میدان وردګو د طالبانو د تایید فورمې به بیا ګوري.
له دغه مکتوب وروسته د میدان وردګو یو شمېر طالبانو غبرګون ښودلی او ویلي یې دي، چې د طالبانو امنیتي او تصفیوي کېمسیون د کندهاري طالبانو په کنټرول کې دی.
دوی زیاتوي، چې دغه کندهاري ډله د نورو ولایتونو او په ځانګړي توکه د میدان وردګو د طالبانو د غړیتوب فورمې نه تاییدوي.
د میدان وردګو طالبان په دغه غږیز پېغام کې وايي؛ ملا قیوم ذاکر پورې اړوند طالبان په پنجشیر، پروان او کاپیسا ولایتونو کې کم عمره هلکان تښتوي او په زوره یې پوستو ته بیايي او ښځو سره یې جنسي زیاتی کوي.
دوي ادعا کوي، چې د تصفیې کمېسیون دې د ملا فاضل او ملا قیوم ذاکر پورې اړوند د طالبانو کې تصفیه وکړي، چې دواړو یې په خپلو وسلوالو ډلو کې غیر طالبان ځای پر ځای کړي دي.
دغه طالبان په خپلو څرګندونو کې د کابل برېښنا ریاست رییس ملا احمد اخوند هغه ویډیو ته هم اشاره کوي، چې افغانستان انټرنشنل دوه اونۍ وړاندې خپره کړې وه.
په ورته وخت کې د طالبانو د میدان وردګو د والي قاري بختیار معاذ یو غږیز پیغام چې د میدان وردګو طالبانو ته یې لېږلی افغانستان انټرنشنل تر لاسه کړی.
په دغه غږیز پیغام کې د طالبانو والي له طالبانو غواړي، چې په ټولنیزو رسنیو کې دې له غبرګونونو څخه لاس واخلي او دوی هڅه کوي، چې دغه ستونزه ژر تر ژره حل کړي.
له دې وروسته د طالبانو د امنیتي او تصفیوي کمېسیون یو بل مکتبوب افغانستان انټرنشنل ته رسېدلی، چې پکې دغه کمېسیون خپله پرېکړه بېرته اخیستې ده.
دغه مکتوب د روانې وري میاشتې په ۶مه نېټه د طالبانو د تصفیوي کمېسیون له خوا اړونده وزارتونو او ادارو ته لېږل شوی دی.
په مکتوب کې له ټولو وزارتونو او ادارو څخه بښنه غوښتل شوې او ویل شوي، چې د دغه کمېسیون د تایید په فورمو کې ستونزه نه شته او د میدان وردګو طالبانو ته په وزارتونو او ادارو کې دندې ورکړئ.
دا لومړی ځل نه دی، چې د طالبانو تر منځ د کندهاري، پکتیا او میدان وردګو د ډلو په نوم اختلافات رسنیز کیږي، له دې وړاندې هم د میدان وردګو یو شمېر طالبانو په ټولنیزو شبکو کې پر کندهاري طالبانو نیوکه کړې وه، چې جګړه دوی کړې او اوس ټولې مهمې دندې د کندهاري طالبانو په لاس کې دي.
د افغانستان د ملي امنیت د صفري قطعاتو زرګونه پخواني عسکر، چې د امریکا د مرکزي استخباراتو د ادارې په ملاتړ جنګېدلي په امریکا کې له قانوني ستونزو سره مخامخ دي.
این بي سي خبري شبکې راپور ورکړی، چې د صفري واحدونو له 10,000 څخه تر 12,000 پورې غړو کاري جوازونه به په راتلونکو ورځو یا اونیو کې پای ته ورسیږي.
دغه واحدونه تر ډېره په افغانستان کې د امریکا د مرکزي استخباراتو د ادارې (سي ای اې) د افسرانو د امنیت په تامین بوخت وو او په ۱۴۰۰ کې د طالبانو په لاس د دغه هېواد د حکومت له نسکورېدو وروسته امریکا ته منتقل شول.
د این بی سي خبري شبکې د راپور په بنسټ؛ اوس د دوی د کار جواز دوه کلنه دوره پای ته رسېدلې او دې کار دوی اندیښمن کړي، چې د دوی د کار جواز له لاسه ورکولو سره به د خپلو کورنیو مالي ملاتړ ونه شي کړی او حتا د کار کولو او ګرین کارت د اخیستو فرصت به له لاسه ورکړي.
دغې امریکايي خبري شبکې زیاته کړې، چې د افغانستان د ملي امنیت ادارې دغو پخوانیو پوځیانو د امریکا له کانګرسه غوښتي، چې له دغه «حالت» څخه دې وژغوري.
د دې شبکې د معلوماتو له مخې؛ د ملي امنیت د دغو پخوانیو قطعاتو یو قوماندان جنرال محمد شاه تېره میاشت امریکايي وکیلانو ته په یوه لیک کې خبرداری ورکړی و، چې دغه پخواني ځواکونه له یوه " بحران" سره مخ دي.
د ملي امنیت دغه پخواني جنرال د امریکا له کانګرس څخه وغوښتل، چې د دې قانوني ستونزې په هواري او د دغو پوځیانو د استوګنې د وضعیت په اړه چې د امریکا د استخباراتي ځواکونو همکاران دي ورسره مرسته وکړي.
هغه زیاته کړه: "په دې وروستیو کې زموږ په ټولنه کې د ځان وژنې پېښې رامنځته شوي، چې دا زموږ په منځ کې د بې کوره کېدو د قوي احساس له امله رامنځته کیږي ، ځکه چې د امریکا حکومت د کډوالۍ مرستې لپاره زموږ غوښتنې رد کړې دي."
د این بي سي شبکه د دې تجربه کونکو څخه د یو تن ناصر اندړ حواله هم ورکړې، چې لیکلي یې دي؛ د دوی د کار جواز نېټې په هر تېرېدونکي ساعت کې د خپګان سره لاس او ګرېوان دي.
هغه وویل: "ځینې یې د نا امیدۍ احساس کوي، دوی نه پوهیږي چې څه وکړي، موږ دوی ته لارښوونه کوو چې د دوی مورال پیاوړی کړي."
د ناصر اندړ په حواله؛ له هغه راهیسې چې دا ځواکونه امریکا ته لېږدول شوي، لږ تر لږه دوه کسانو یې ځانوژنه کړې ده.
په ۱۴۰۰ کال د اسد په میاشت کې د طالبانو په لاس د افغان حکومت له نسکورېدو وروسته، د امریکايي بنسټونو څه باندې ۷۲ زره سیمه ییز همکاران له افغانستان څخه امریکا ته انتقال شول.
ډیری کډوالو یې بشردوستانه ویزې او دوه کلن کاري جواز ترلاسه کړی. د متحده ایالاتو د کورني امنیت وزارت امر کړی، چې د دوی ویزې او کاري جوازونه دې د نورو دوه کلونو لپاره وغځول شي ترڅو د دوی د پناه غوښتنې غوښتنلیکونه پروسس کړي.
د طالبانو د اطلاعاتو او کلتور وزارت د ځوانانو معین قاري یونس رشید وايي، چې افغانستان ته بهرنۍ مرستندویه موسسې د افغانستان د جوړولو لپاره نه بلکې د غلا او لوټمارۍ لپاره راغلي دي.
نوموړي دغه خبرې د سې شنبې په ورځ(د وږي ۷مه) د پکتیا پوهنتون له یو شمېر محصلینو سره په لیدنه کې کړي دي او زیاته کړې یې ده، چې په تېرو دوو کلونو کې په افغانستان کې د مرستندویه موسسو له خوا د دوو میلیاردو ډالرو مصرف ناسم کار دی.
قاري رشید وویل، چې د لګول شویو پېسو لویه برخه د افغانانو د روحیې په زخمي کولو مصرف شوې ده او دا دوی ته د منلو نه دي.
نوموړي د نجونو د زده کړو په اړه وویل، چې له ملا هبت الله سره په لیدنه کې هغه ورته ویلي، چې اوس مهال په افغانستان کې د نجونو د زده کړې لپاره زمینه نه ده برابره.
د طالبانو دغه چارواکی په داسې مهال یادې څرګندونې کوي، چې په افغانستان کې د ملګرو ملتونو د بشري مرستو د همغږۍ دفتر څو ځلې پر نړۍوالې ټولنې غږ کړی؛ که چېرې افغانستان ته بشري مرستې ونه رسېږي نو دغه هېواد به له بشري بحران سره مخ شي.
بل خوا ملګرو ملتونو ویلي، چې سږکال په افغانستان کې نېږدې شل میلیونه انسانانو ته بشري مرستې ورسېدلې دي او د افغانستان نېږدې ۲۸ میلیونه انسانان بشري مرستو ته اړتیا لري.