طالبان: په تېرو پنځو میاشتو کې د ۴۹ میلیارده افغانیو په ارزښت توکي بهر ته صادر شوي دي

د طالبانو د ریاست الوزرا اقتصادي معاونیت وایي، چې په تېرو پنځو میاشتو کې د ۴۹ میلیارد افغانیو په ارزښت بېلابېل توکي بهرنیو هېوادونو ته صادر شوي دي.

د طالبانو د ریاست الوزرا اقتصادي معاونیت وایي، چې په تېرو پنځو میاشتو کې د ۴۹ میلیارد افغانیو په ارزښت بېلابېل توکي بهرنیو هېوادونو ته صادر شوي دي.
د دغې ډلې د ریاست الوزرا اقتصادي معاونیت نن دوشنبه (د وږي ۱۳مه) پر خپلې اېکس (ټویټر) لیکلي چې، د روان کال په لومړیو پنځو میاشتو کې یې هند، تاجکستان، عربي امارات، ایران، پاکستان، قزاقستان، ازبکستان، چین، ترکیې او عراق هېوادونو ته د دغو صادراتو ۹۶،۵ سلنه توکي لېږلي دي.
خبر زیاتوي، چې پاتې ۳،۵ سلنه توکي یو شمېر غربي هېوادونو ته صادر شوي دي.
د سرچینې په خبره، په صادر شویو توکو کې ۶۰ سلنه رومیان، زعفران، انګور، زردالو، مڼې، ممیز، زیره او پنبه شامل دي او دغه راز پاتې ۴۰ سلنه یې بیا نور بېلابیل توکي تشکیلوي.
دوی د تېر او وړم کال د صادراتو په اړه څه نه دي ویلي.
د یادونې وړ ده، چې تېره ورځ د پاکستاني چارواکو په حواله ځینو رسنیو راپور ورکړی و، چې دغه هېواد ته د افغانستان د صادراتو په کچه کې کم والی راغلی دی.

سیمه ییزو سرچینو افغانستان انټرنشنل ته ویلي، چې د ملي مقاومت د جبهې قوماندان قمرالدین اندرابي د دوشنبې په ورځ (د وږي ۱۳مه) د اندراب ولسوالۍ په بنوي سیمه کې وژل شوی دی.
د دغو سرچینو د ادعا پر بنسټ دغه قوماندان د طالبانو د نفوذی کس په مرسته وژل شوی دی.
د افغانستان د ملي مقاومت جبهې تر اوسه د قمرالدین اندرابي مړینه نه ده تایید کړې.
د انداربي مقاومت جبهې په نوم پر اېکس شبکې یوې پاڼې هم د دغه انداربي قوماندان وژل کېدل تایید کړي دي. پر دې پاڼه دا هم ویل شوي، چې د قوماندان قمرالدین ورور قوماندان جمال الدین هم څه موده وړاندې له طالبانو سره په جګړه کې وژل شوی و.
تر اوسه د دغې پېښې په اړه طالبانو څه نه دي ویلي.
په دې وروستیو کې د مقاومت جبهې د افغانستان په مختلفو ښارونو کې د طالبانو پر پوستو او موټرونو د خپلو ځواکونو د بریدونو راپورونه خپاره کړي، چې د دغې ډلې د جګړه ییز شدت نښه بلل کیږي.

د ملګرو ملتونو د بشري حقونو شورا ته په یوه پرانیستي لیک کې تر ۶۰ زیاتو کورنیو او بهرنیو مدني او د بشري حقونو سازمانونو په افغانستان کې د جرمونو او بشري حقونو د سرغړونو د څېړلو لپاره د یوه خپلواک میکانیزم د جوړولو غوښتنه کړې ده.
دوی له دې شورا غوښتي چې د طالبانو جنایتونه مستند کړي.
دغو بنسټونو د دوشنبې په ورځ په افغانستان کې د بشري حقونو د وضعیت په اړه د ملګرو ملتونو د ځانګړي راپور ورکوونکي ریچارډ بېنېټ د ماموریت د غځولو غوښتنه وکړه.
دغه راز دغو بنسټونو د ملګرو ملتونو له غړو هېوادونو غوښتي، چې د ښځو پر وړاندې د تبعیض او د بشري حقونو د سرغړونو د نورو قضیو په اړه دې؛ د دې شورا د ځانګړي راپور ورکوونکي له خوا وړاندې شوي ریپوټونه تعقیب کړي.
په دې لیک کې د طالبانو له خوا د هدفي وژنو، اعدامونو، شکنجو او له خلکو سره د ناوړه چلند زیاتوالی هم د طالبانو د جنایتونو د بېلګې په توګه یاد شوی دی.
پر دې سربیره د طالبانو له خوا د بشري حقونو د مدافعینو، ژورنالیستانو او هنرمندانو خپلسري نیول، په زوره مهاجرت او د اقلیتونو ځورول، د پخوانیو دولتي چارواکو او په ځانګړې توګه د ملي امنیت د پخوانیو ځواکونو وژل نور هغه څه دي چې دغه مدني او د بشري حقونو سازمانونو یې په اړه غبرګون ښودلی دی.
دغو بنسټونو وړاندیز کړی، چې د نړۍوالو قوانینو له معیارونو سره سم د ټولو معلوماتو، اسنادو او شواهدو د منظم ثبت او ساتنې لپاره باید د طالبانو د سرغړونو او بشري حقونو د سرغړونو دوسیې جوړې شي.
دغه بنسټونه هیله لري، چې د اسنادو او شواهدو راټولول به د هغو چارواکو په قانوني تعقیب کې مرسته وکړي چې د طالبانو په منځ کې له بشري حقونو څخه سرغړونه کوي.
دوی وايي، چې د طالبانو د قضايي نظام د خپلواکۍ د نشتوالي له امله په افغانستان کې د طالبانو له خوا د بشري حقونو د سرغړونو او جنايتونو پر وړاندې مبارزه ممکنه نه ده.
له همدې امله یو خپلواک نړۍوال میکانیزم به عدالت ته د لاسرسي لپاره د بشري حقونو د سرغړونو له قربانیانو سره مرسته وکړي.
دغه بنسټونه د تاوتریخوالي د کمولو او د طالبانو تر واک لاندې افغانستان کې د بشري حقونو د لا زیاتې سرغړونې د مخنیوي لپاره د یوې خپلواکې څېړنیزې کمېټې جوړول مهم ګڼي.
هېره دې نه وي، چې ملګرو ملتونو هم په خپل وروستي راپور کې د طالبانو له خوا د پخواني حکومت د غړو خپلسري نیول،شکنجه کول او وژل تایید کړي دي.

په اسلام اباد کې یو شمېر افغان کډوال چې د پناه غوښتنې قضیې یې د امریکا د مهاجرت په اداره کې تر څېړنې لاندې دي، د یوې غونډې په ترڅ کې له امریکا څخه د دوی د "پي ۱ او پي ۲" قضیو د ژر تر ژره حل غوښتنه وکړه.
دغه اعتراض کوونکو نن دوه شنبه په اسلام اباد کې د یوې اعتراضیه غونډې په ترڅ کې د امریکا پر حکومت غږ وکړ، چې دوی په پاکستان کې له ګڼو ستونزو سره مخ دي او ژر تر ژره دې د دوی د پناه غوښتنې دوسیو ته رسیده ګي وکړي.
د افغانستان د اسلامي جمهوري دولت له سقوط وروسته زرګونه د P1 او P2 د پناه غوښتنې د قضیو لرونکي افغانان د خپلو قضیو د تعقیب لپاره پاکستان ته تللي؛ مګر لویه برخه یې لا هم بې سرنوشته پاتې دي.
دغو افغانانو په اسلام اباد کې د پولیسو له ناوړه چلند څخه هم شکایت وکړ او زیاته یې کړه، چې اکثره پناه غوښتونکي له ګڼو اقتصادي ستونزو سره مخ دي.
دغه اعتراض کوونکي زیاتوي؛ دوی ته ویل شوي وو، چې د پناه غوښتنې قضیه به یې له ۱۲ تر ۱۸ میاشتو وخت ونیسي؛ مګر د دوو کلونو په پوره کېدو لا هم دوی کوم قانع کوونکی ځواب نه دی تر لاسه کړی.
د یادونې وړ ده، چې تېره اونۍ هم په اسلام اباد کې یوې افغانې پېغلې چې د پي ۲ قضیه یې لرله، د نامعلوم برخلیک او اقتصادي ستونزو له امله ځانوژنه کړې ده.

د اسلامي همکاریو د سازمان پلاوي د دوشنبې په ورځ د طالبانو د کورنیو چارو له وزیر سره په کتنه کې ویلي، چې طالبان باید د افغانستان د پرمختګ په خاطر ښځو ته د عصري علومو د زده کړې زمینه برابره کړي.
خو په ځواب کې یې حقاني ویلي، چې سازمان باید په "صبر او حوصلې" سره د ښځو په تعلیم د بندیز لېرې کېدو انتظار وکړي.
په دې غونډه کې سراج الدين حقاني د نجونو لپاره د ښوونځيو د پرانيستلو په اړه کومه ځانګړې ژمنه ونه کړه؛ هغه وويل چې په دې لاره کې ستونزې شته.
د طالبانو د کورنیو چارو وزیر وویل: "موږ په خپله ټولنه کې ښځو ته اړتیا لرو او دا ستونزه باید د شرایطو په پام کې نیولو سره حل شي".
د اسلامي هېوادونو د تر ټولو مهم سازمان د استازو دا غوښتنه په داسې حال کې کېږي، چې د طالبانو د ازموینو ملي ادارې د نجونو پرته د ۱۴۰۲ کانکور ازموینو پایلې اعلان کړې.
په دې سیالیو کې نجونې په پرله پسې توګه د دویم کال لپاره غیر حاضرې دي.
تر دې مخکې د طالبانو د بهرنیو چارو وزارت سیاسي مرستیال عباس ستانکزي ویلي وو، چې د نجونو د تعلیم په اړه د طالبانو ترمنځ اختلاف موجود دی.
که څه هم ځینو لویدیځو چارواکو پر ښځو او نجونو د زده کړو بندیز د څو تنو افراطي طالبانو کار بللی؛ خو دغې ډلې د خپل تاسیس راهیسې په رسمي ډول د ښځو له تعلیم سره مخالفت کړی دی.
طالبان وايي چې د اسلامي همکاریو سازمان له دغې ډلې سره د همکارۍ ژمنه کړې ده.
تر اوسه دې سازمان غړو هېوادونه د طالبانو حکومت په رسمیت نه دی پيژندلی.

د هند لومړی نرېندرا مودي وايي، چې ملګري ملتونه دې د یویشتمې پېړۍ حقایقو ته په کتو پر لومړیتوبونو له سره فکر وکړي او اړتیا ده چې ځینې اصلاحات رامنځته شي.
نوموړي تېره ورځ د پرېس ټرسټ اف اېنډیا سره په یوې مرکې کې ملګرو ملتونو ته په اشارې ویلي، چې د شلمې پېړۍ له تفکر سره په یویشتمه پېړۍ کې د نړۍ خلکو ته خدمت کول امکان نه لري.
نوموړی په جي ۲۰ ډله کې د افریقايي اتحادیې د مستقل غړیتوب ملاتړ کوي او وايي، چې خواره مګر همفکره غږونه باید سره راټول او له یوه دریځه د ټولې نړۍ چوپړ وکړي.
نوموړی په نړۍ کې وروستیو چټکو بدلونونو ته په پام سره وايي، چې که نړۍوال د دغو بدلونونو پر وړاندې بې تفاوته پاتې کیږي، دا په دې معنا چې پر ټولې نړۍ منفي اغېز ښیندل کېدونکی دی.
د یادونې وړ ده، چې په راتلونکې اونۍ کې به هند د جي ۲۰ د سرمشریزې کوربه وي، چې د امریکا د ولسمشر په ګډون به د نړۍ د یو شمېر ځواکمنو هېوادنو ولسمشران پکې ګډون وکړي.
د روسیې او چین ولسمشرانو په دغه غونډه کې له ګډونه انکار کړی دی.
