طالبانو په کابل کې یوه ښځینه لاریون کوونکې ندا پرواني نیولې ده

سیمه ییزو سرچینو افغانستان انټرنشنل ته وویل، چې طالبانو د ښځو د غورځنګ غړې ندا پرواني له خپل مېړه او زوی سره نیولې ده.

سیمه ییزو سرچینو افغانستان انټرنشنل ته وویل، چې طالبانو د ښځو د غورځنګ غړې ندا پرواني له خپل مېړه او زوی سره نیولې ده.
د سرچينې د معلوماتو له مخې؛ طالب جنګياليو دغه لاريون کوونکې مېرمن او کورنۍ يې د سې شنبې په ورځ (د سنبلې ٢٨مه) د کابل په خيرخانې سيمه کې له خپل کور څخه نيولې ده.
د دې غورځنګ مسوولې ژولیا پارسي افغانستان انټرنشنل ته وویل، چې طالب جنګیالیو لومړی د مېرمن پرواني مېړه ارش پرواني ونیو او بیا یې ندا پرواني او د هغې ماشوم له ځانه سره یوړل.
طالب چارواکو د دغې ښځېنه لاریون کوونکې د نیولې په اړه څه نه دي ویلي .
دغه لاریون کوونکې ډله له هغو څو ډلو څخه ده، چې په افغانستان کې د ښځو پر وړاندې د طالبانو د سختو تګلارو له پلي کېدو وروسته رامنځته شوې ده.
طالبانو په تېرو دوو کلونو کې پر ښځو سخت بندیزونه لګولي دي. د طالبانو د پرلپسې حکمونو له مخې؛ نجونې په بشپړ ډول له زده کړو منع دي او ښځې له کار کولو او عامه ځایونو لکه؛ پارکونو، لوبغالو او سپورتي کلبونو کې له ګډون څخه منع شوي دي.
د ښځو احتجاجي غورځنګ په تېرو دوو کلونو کې څو ځلې د ټولنې له عامه برخو د ښځو د ایستلو او د کور په څلورو دیوالونو کې د بندولو پر ضد لاریونونه کړي دي.
له بلې خوا په دې موده کې طالبانو په وار- وار د اعتراض کوونکو ښځو د راټولېدو مخه نیولې او د ښځو فعالان یې نیولي او وهلي یې دي.


د جلال اباد ښار په لومړۍ ناحیه کې د قول اردو فامیلو اوسیدونکي وايي، د طالبانو د درېیمې لېوا قوماندان ورته ګواښ کړی، چې په راتلونکو څو ورځو کې دې کورونه خالي کړی، ګني دوی به یې ور وران کړي.
افغانستان انټرنشنل ـ پښتو ته د طالبانو د سرپرست دفاع وزیر هغه مکتوب رسېدلی، چې په ننګرهار کې د درېیمې لېوا قومندان یې نه مني.
د ننګرهار په مرکز جلال اباد ښار کې د قول اردو فامیلو اوسیدونکي چې زیاتره پخواني نظامیان دي، نن سې شنبه د (د وږي ۲۸ مه) وویل د طالبانو دفاع وزیر ملا یعقوب سره د لیدنې پرمهال ورته ویل شوي وو، چې دوی په خپلو کورونو کې اوسېدلی شي او هیڅوک دا حق نه لري چې دوی له خپلو کورونو وباسي.
دوی زیاتوي په دې اړه د ملا یقعوب په لاسلیک مکتوب په لاس کې لري؛ خو په جلال اباد کې د دې ډلې د درېیمې لېوا قوماندان د خپل دفاع وزیر مکتوب نه مني او ټینګار کوي چې له خپلو کورونو څخه وځي.
دغه مکتوب افغانستان انټرنشنل ـ پښتو ته هم رسېدلی دی، په دې مکتوب کې د طالبانو دفاع وزیر امر کړی: ( د ملي دفاع وزارت په ملکیتونو او ځمکو پورې اړوند ټول موضوعات « قراردادونه، د ملکیت تبادله، حقوقي دعوې او داسې نورې چارې » دې تر امر ثاني پورې معطل او وځنډول شي)

د قول اردو فامیلو ځمکه د پخواني ولسمشر نجیب الله له خوا پر نظامیانو باندې وېشل شوې وه او د تېر جمهوریت پرمهال یوځل بیا دغه پروسه څېړل شوې وه، چې د هغه وخت دفاع وزیر مارشل قسیم فهیم لخوا تایید او وروسته د دې فامیلو اوسیدونکي دولت ته یو مقدار پیسې هم تحویل کړي دي او دولت ورته قانوني اسناد ورکړي دي.
د یادې فامیلو اوسیدونکي وايي؛ ټول قانوني اسناد په لاس کې لري خو بیا هم ځورول کیږي.
په دغه فامیلو کې شاوخوا ۱۲۰ د پخوانیو نظامیانو کورنۍ ژوند کوي.
د معلومات له مخې؛ په تېرو څو ورځو کې د درېیمې لېوا قوماندان سیف الدین او د استخباراتو مدیر لعل پاچا د دې فامیلو ۲۰ کسان زنداني کړي دي او فشار پرې راوړي، چې دوی ته لاسلیک وکړي ترڅو له خپلو کورنو څخه وځي.
که څه هم پخواني نظامیان د طالبانو د ننګرهار د والي دروازې ته ورغلي، خو هغه ورته ویلي، چې د لېوا قوماندان یې خبر نه مني او والي ورسره په دغه برخه کې ورسره همکاري نه شي کولی.
په جلال اباد کې د قول اردو فامیلو اوسیدونکي وايي؛ یوه ډله مشران د دې راپورته شوې ستونزې د حل لپاره د طالبان دفاع وزارت ته ورغلي، خو تر اوسه یې کومه نتجه نه ده ورکړې.
دوی زیاتوي؛ د خپل حق غوښتلو لپاره به کندهار ته لاړ شي، ترڅو خپل غږ د طالبانو رهبر ملا هبت الله ته ورسوي.
نیوکې دا دي، چې په یو شمېر ولایتونو کې ځینو طالب چارواکو د ځان د ګټې په پار په ورته کړنو باندې لاس پورې کړی، ترڅو دغه ګرانبیه ځمکې وپلوري.
د قول اردو دفامیلو اوسیدونکي وايي درېیمې لوا قوماندانۍ ورته ویلي؛ که تر راتلونکو دوه ورځو پورې خپل کورونه خالي نه کړي، نو دوی به یې بیا کورونه پر بلډوزرانو په زوره وران کړي.
دغه ځاي اوسیدونکي له طالبانو غواړي په دغه برخه کې دې یو بې طرفه پلاوی وټاکي او د دوی اسناد دې وڅېړي.

د تېر حکومت د ملي اردو افسر خلیل احمد اخلاقي تېره جمعه د شپې ناوخته د طالبانو له لورې د کندهار ښار د لسمې حوزي اړوند سیمه کې له خپل کوره اېستل شوی او د شنبې په ورځ یې جسد د عینومېنې په ښار ګوټي کې موندل شوی دی.
سرچینې وايي، خلیل احمد اخلاقي پر جسد د شکنجې نښې معلومېدې او د نوموړي پر غاړه او د بدن پر نورو برخو د چړو وارونه شوي دي.
د نوموړي د وژل کېدو په اړه تردې مهاله په کندهار کې طالب چارواکو څه نهدي ویلي.
تر دې وړاندې هم په کندهار کې د پخواني حکومت پوځيان په ورته ډول له کورونو اېستل شوي او وژل شوي دي او ډېری پوځیان لا هم تري تم دي.
تر دې مخکې یوناما په یوه راپور کې د افغانستان د پخواني حکومت د پوځيانو او چارواکو پر وړاندې د طالبانو د ډلې لهخوا د بشري حقونو د سرغړونو ۸۰۰ پېښې ثبتې کړې او د ملګرو ملتونو د بشري حقونو عالي کمیشنرۍ په افغانستان کې د بشري حقونو د سرغړونو په اړه د یوناما دغه راپور ټکان ورکوونکی بللی و.

د افغانستان د ۲۱ ولايتونو ۱۰۰۰ تنو د لسم، یوولسم او دوولسمو ټولګیو نجونو زده کوونکو، په پاکستان او ایران کې کډوالو زده کوونکو دغه لیک ترتيب کړی. دغه ليک «په افغانستان کې زده کړو ته د نجونو د لاسرسي کمپاین» له لوري له رسنيو سره شریک شوی.
د (دوه تیاره کلونه) تر سرلیک لاندې په دغه ليک له ملګرو ملتونو او په دغه سازمان کې له غړو هيوادونو غوښتل شوي چې د افغان نجونو د زده کړو د ۷۳۰ ورځو بنديز په تېرېدو لا هم ګام نه اخلي.
په دغه لیک کې د افغان نجونو زده کوونکو او زدکړیالانو په زده کړو د بنديز په اړه او په تېرو دوو کلونو کې د طالبانو له لوري د ښځو پر فعالیتونو د بندیز او زیانونو په اړه بیلابیل اړخونه یاد شوي.
په دغه لیک کې په ملګرو ملتونو په غړو هیوادونو سربېره له ټولو اسلامي هيوادونو له مشرانو غوښتل شوي چې د افغان نجونو د زده کړو په برخه کې دې د دوی غږ واوریدل شي او د دغو بندیزونو په لرې کولو کې دې طالبانو ته قناعت ورکړي چې نور دغو بندیزونو ته پای ورکړي.
دوه کاله کيږي چې د طالبانو د مشر ملا هبت الله له لوري د یوه فرمان په صادرولو سره له شپږم ټولګي پورته د نجونو زده کوونکو پر زده کړو بندیز ولګاوه او ورپسې يې بیا د نجونو پوهنتون ته ورتګ هم بند کړ.
د بیتا په نوم يوه افغانه زده کوونکې وايي نور هيڅ نه غواړي يوازې د خپل بشري حق غوښتنه کوي: «زه او زما ملګرې د مایوسۍ په وروستي حد کې یو، له ژوند ډیره ستړې شوې یم، که څوک راسره ښه کوي نو زموږ دا بشري حق دې راکړي.»
افغانستان ته د بريتانیا ځينې عالمانو له سفر وروسته په دغه هیواد کې دوه ورځې وړاندې وويل چې طالبانو د نجونو پر مخ یوازې د سیکولر او لیبرال زده کړو مخنیوی کړی خو دا یې نه و ويلي چې طالبانو په افغانستان کې څه ډول سیکولر او لیبرال زده کړې ورته یادې کړې.
طالبانو په دې پلمه د افغان نجونو د زده کړو مخه نيولې چې ګنې پخوانی د زده کړو نصاب د لويديځ تر اغېز لاندې جوړ شوی او دوی به تر هغه اجازه ور نه کړي چې دوی په دغه نصاب کې بدلون نه وي راوستلی.
د دوو کلو په تېرېدو طالبانو تر اوسه پورې دا نه دي ويلي چې په نصاب يې څومره کار کړی.

د کندهار د سوداګرۍ او پانګونې خونې چارواکي وايي، سږکال په کندهار او زابل ولایتونو کې د انځرو حاصلات ۱۵۰ زره میټریکه ټنه ول او د دغو انځرو ډېره برخه يې پاکستان او هند ته صادره شوې ده.
د کندهار د سوداګرۍ او پانګونې خونې مرستیال عبدالباقي بنا وايي، پاکستان او هند ته يې د شاوخوا ۱۶ میلیونو ډالرو په ارزښت انځر صادر کړي دي:« سږکال د کندهار او زابل ولایتونو انځرو ښه حاصلات ورکړي، سربېره پر دې چې ډېری وخت د پاکستان له لارې په سوداګرۍ له ځینو ستونزو سره مخ کېږو؛ خو موږ سږ کال د ۱۶ میلیونه ډالرو په ارزښت انځر پاکستان او هند ته صادر کړل.»
کروندهګر هم د سږکال د انځرو د حاصلاتو څخه راضي دي او وايي، سږکال په کور دننه هم د انځرو بازار ښه و.
محمد هاشم چې د کندهار په شاه ولیکوټ ولسوالۍ کې د انځرو باغ لري وايي: « د نورو کلونو پرتله د انځرو کیفیت ښه و او ښه بازار يې هم درلود، که د پاکستان او هند تر څنګ اروپايي هېوادونو ته د انځرو صادراتو لاره هواره شي، کروندهګر او سوداګر به له انځرو څخه بیا ډېرې پیسې تر لاسه کړي.»
خو یو شمېر سوداګر او د اقتصادي چارو شنونکي بیا د پانګونې او سوداګرۍ خونې له لوري رسنیو ته د انځرو د حاصلاتو د ورکړل شویو شمېرو په اړه نیوکې کوي.
دوی وايي، د کندهار او زابل ولایتونو د انځرو یوازیني بازارونه هند او پاکستان دي او که دغه هېوادونه د انځرو د حاصلاتو د ډېروالي په اړه یوه شي، انځر به خپله بیه له لاسه ورکړي.
د نعمت الله نعمت په نوم یو سوداګر وايي: « د انځرو د سوداګرۍ لپاره باید سم میکانیزم او پالیسي جوړه شي، اوس د انځرو ټوله سوداګري په کلدارو کېږي او دغه سوداګري د میلیونونو ډالرو ارزښت لري، باید د افغانستان بازارونو ته دغه سوداګري د کلدارو پر ځای په ډالرو يا افغانیو وشي.»
د انځرو باغونه د کندهار په شاه ولیکوټ، نېش او معروف او د زابل په میزانه، ارغنداب، ښهر صفا او نورو سیمو کې دي چې هر کال پرېمانه حاصلات ورځينې راټولېږي.

په پکتیا کې د طالبانو د منصوري ۲۰۳ قول اردو ویاند مجیبالله انصار په کابل کې ځینو رسنیو ته یوه ورځ وروسته له هغه دا منلې، چې د دغه قول اردو ځواکونو تېره ورځ پر هغې بې پېلوټه الوتکې ډزې کړې، چې د دغه قول اردو پر سر یې ګزمه کوله.
د هغه په وینا، دغه بې پیلوټه الوتکې چې د پکتیا قول اردو په سر یې ګزمه کوله ممکن چې امریکایي بې پېلوټه الوتکه به وه.
د سرچینو په وینا، دغه الوتکه د طالبانو په ډزو نه وه لګېدلې.
تر دې وړاندې ځینو طالب چارواکو ادعا کړې وه، چې لا هم د افغانستان هوایي حریم د امریکا له لوري اشغال دی.
دا په داسې حال کې ده، چې ټیک څو ورځې وړاندې د پاکستان موقت لومړي وزیر ویلي و، که چېرې اړتیا پېښه شي؛ نو په افغانستان کې به د خپلې خاورې خوندیتوب لپاره عملیات پیل کړي.