د اکټوبر پنځمه نېټه د ښوونکو نړۍواله ورځ ده؛ خو افغانستان د نړۍ یوازینی هېواد دی، چې نجونې په کې ښوونځي ته د تګ اجازه نهلري او د تېرو دوو کالو راهیسې ښوونکو خپلې زدهکوونکې نه دې لیدلې.
د ښوونکي ورځ پر داسې مهال لمانځل کېږي، چې پر افغانستان د طالبانو د واکمنېدو سره سم زرګونه ښځینه ښوونکو دندې له لاسه ورکړي او په ژوند کې له سختو اقتصادي ستونزو سره مخ دي.
د کندهار د عینو مېنې لیسې ښوونکې معروفه محمدزۍ د تېرو ۱۹ کالو راهیسې د ښوونکې په توګه یې دنده لرله، زرګونه زدهکوونکې يې روزلې؛ خو دوه کاله وشوه چې د ښوونځي انګړ یې نهدی لیدلی.
مېرمن محمدزۍ افغانستان انټرنشنل ته وویل:« زه د طالبانو په لومړۍ دوره کې زدهکوونکې وم هغه وخت هم پر موږ ښوونځیو ته پر تګ بندیز ولګید، هیڅ داسې تصور مې نه و کړی چې پر افغانستان دې یوځل بیا داسې توره ورځ راشي.»
دوه کاله پوره شوه، چې په افغانستان د طالبانو د بندیز له امله په میلیونونو افغان نجونې له زدهکړو منعه شوې دي.
د طالبانو دغه بندیز ګڼ نړۍوال غبرګونونه هم لرلي؛ خو طالبان په افغانستان کې ښوونځیو ته د تګ لپاره د تګلارې د جوړولو ژمنې کوي.
ښوونځیو ته د نجونو د تګ له بندیز سره هممهاله زرګونه ښوونکې هم وزګاره شوي دي، طالبان ګڼو ښوونکو ته اوس هم معاشونه ورکوي؛ خو ښوونکې د خپلو زدهکوونکو د ناروښانه راتلونکې په اړه سخت اندېښمن دي.
په کابل کې د اذرخش ښوونځي ښوونکې الینا حیدري وايي، د خپلو دوه لوڼو تر څنګ په افغانستان کې د هغه میلیونونو زدهکوونکو په اړه اندېښمنه ده، چې له زدهکړو په لوی لاس محرومه شوې دي.
نوموړې وايي:«موږ د ژوند په ښو او بدو حالاتو کې ښوونځي ته تلو، تر څو د افغانستان راتلونکې نسلونه مو با سواده شي. موږ بلا اقتصادي ستونزې لرلې؛ خو نن هر څه ختم شول اوس هم موږ په کور کې بندیانې یو او هم مو زدهکوونکې بندیانې دي.»
تر دې مهاله کره شمیرې په لاس کې نشته، چې په افغانستان کې د طالبانو له واکمنېدو او ښوونځیو ته د نجونو پر تګ له بندیز سره به څومره ښځینه ښوونکو دندې له لاسه ورکړې وي.
خو د ملګرو ملتونو عمومې منشي انټینیو ګوترېش پر خپل اېکس پاڼه لیکلي، په ټوله نړۍ کې ۴۴ میلیونه ښوونکو ته اړتیا شته، تر څو هر څوک باکیفیته زدهکړې تر لاسه کړي.
