د پاکستان د سوداګرۍ وزارت افغانستان ته د ۲۱۲ سوداګریزو توکو پر صادراتو بندیز لګولی دی. په دې بندیز کې ۱۷ډوله جامې، د موټر ټایرونه، چای، وچه او تازه مېوه، لسګونه د سینګار محصولات او یو شمېر د کور وسایل شامل دي.
د ای ار وای نیوز د راپور له مخې؛ پاکستان تر دې مخکې هم له افغانستان سره د ټرانزیټي سوداګرۍ د تړون له مخې د وارداتو د کنټرول لپاره پر یو شمېر وارداتي توکو ۱۰ سلنه تعرفه وضع کړې وه.
د پاکستان د ګمرکاتو د ادارې د اعلامیې له مخې؛ په دغو توکو کې هر ډول کیک او خواږه، چاکلیټ، بوټان، مختلف ماشینونه، پټو، د کور توکي او جامې شاملې دي.
د پاکستان رسمي سرچینو ای ار وای خبري شبکې ته ویلي، چې دغه هېواد افغانستان ته د توکو د لېږد له امله هر کال ۱۸۹ میلیارده روپۍ مالي زیان ویني.
پاکستان وايي، چې د مالي زیانونو د مخنیوي او د پانګونې د اسانتیا د عالي کمېټې په سپارښتنه یې افغانستان ته د لوکسو مالونو د قاچاق د مخنیوي لپاره نوې تګلاره جوړه کړې ده.
د پاکستان د سوداګرۍ وزارت د مکتوب له مخې؛ افغانستان ته د موټر ټایرونو، ټوکر، د سینګار توکي، کاشي او نورو توکو پر صادراتو بندیز لګول شوی دی.
په پېښور کې د افغانستان په قونسلګرۍ کې د طالبانو قونسل له پاکستان څخه غوښتي، چې د بې اسنادو افغان کډوالو د ویستلو لپاره د ټاکل شوي ضرب الاجل نېټه دې وځنډوي.
خراسان ډیري خبري رسنۍ په پېښور کې د طالبانو د سرپرست قونسل په حواله خبر ورکړی، چې نوموړي د افغانستان لپاره د پاکستان له ځانګړي استازي اصف دراني سره د کډوالو او سوداګرۍ په اړه لیدنه کړې.
دغه لیدنه چې نن پنجشنبه (د تلې ۱۳مه) په پېښور کې شوې ده، د طالبانو قونسل له اصف دراني څخه په پاکستان کې د افغان کډوالو لپاره د ټاکل شوي ضرب الاحل د ځنډېدو غوښتنه کړې ده.
خبر زیاتوي، چې اصف دراني نوموړي ته ډاډ ورکړی، چې حکومت به یې د هغو خلکو پر وړاندې جدي اقدامات وکړي، کوم چې اسناد لرونکي افغانان ځوروي.
په خبر کې دا نه دي ویل شوي، چې پاکستان به د غیرقانوني کډوالو پر وړاندې له خپل تصمیم څخه تېریږي او که نه، خو د پاکستان د بهرنیو چارو وزارت ویاندې ویلي، چې د افغان کډوالو په هکله په دغه هېواد کې پالیسي نه ده بدله شوې.
ممتاز زهرا بلوڅ د پنجشنبې په ورځ خبریالانو ته وویل، چې اسلام اباد به د قانوني کډوالو نه، بلکې د بې قانونه کډوالو پر خلاف ګامونه پورته کوي.
بل خوا د طالبانو د بهرنیو چارو مرستیال وزیر عباس ستانکزي ویلي، چې دا مهال له پنځو میلیونو زیات کډوال په پاکستان کې ژوند کوي او په اسلام اباد کې له کډوالو سره کېدونکی چلند ورته د زغم وړ نه دی.
هغه زیاته کړه: “که زموږ مجاهدین نه وی، نو نن به پخوانی شوروي اتحاد په کراچۍ او ګوادر کې ولاړ و، موږ د خپل جهاد په واسطه نه تنها افغانستان ازاد کړی، موږ پاکستان ازاد کړی او موږ د منځنۍ اسیا پنځلس ملکونه ازاد کړي”.
نوموړی وايي؛ دوی ژمن دي چې په ګاونډ کې یې هر ډول امنیتي، سیاسي او اقتصادي ستونزې وي، دوی به یې د حل په برخه کې ورسره مرسته وکړي.
نوموړي پر پاکستان غږ کړی، چې پر دوی دې بې ځایه تورونه نه لګوي او د بندرونو د بندولو هڅې دې نه کوي.
د هند د بهرنیو چارو وزارت وايي، چې په نوي ډیلي، حیدراباد او ممبۍ کې د افغانستان سفارت او قونسګرۍ فعالې دي او دوی له موجودو ډېپلوماټانو سره په اړیکه کې دي. دوی په ډیلي کې د افغانستان د سفیر فرید ماموندزي د اوږدې مودې د غیر حاضرۍ خبر ورکړی.
له دې وړاندې په ډېلي کې د افغانستان سفارت ویلي وو، چې د بې مخینې شرایطو له امله مجبور دي چې ټول فعالیتونه ودروي.
د افغانستان سفارت ویلي وو، چې دا پرېکړه یې د هندي حکومت د نه ملاتړ له امله کړې ده.
د سفارت د اعلامیې له مخې؛ دوی خپل فعالیت د هند د ډېپلوماټیکې پاملرنې د نشتوالي له امله دروي.
په بیان کې راغلي، چې سفارت په تېرو شپږو میاشتو کې څو ډېپلوماټیک یادښتونه د هند بهرنیو چارو وزارت ته استولي؛ خو د ستراتیژیک مشارکت او نورو دوه اړخیزو هوکړو له مخې په دغو یادښتونو کې یې یوه ته هم پاملرنه نه ده شوې.
په خبرپاڼه کې تینګار شوی، چې هند په کابل کې د سفارت تر پرانیستې وروسته په ډيلي کې له افغان سفارت په سیستماتیک ډول پام اړولی دی.
سټیټسمن خبري شبکې د هند د بهرنیو چارو وزارت ارېندم باګچي په حواله ویلي، چې دوی په ډیلي، حیدر اباد او ممبۍ کې د افغان ډېپلوماتانو سره په اړیکه کې دي او دوی خپلو فعالیتونه ته دوام ورکوي.
نوموړي زیاته کړه: “ زموږ معلومات دا دي، چې په ډیلي کې د افغانستان سفارت خپل کار ته دوام ورکوي”.
نوموړی وايي، چې دوی تېره اونۍ د افغانستان له سفارت څخه یو پیغام تر لاسه کړی و، چې پکې د خپلو فعالیتونو د بندېدو اعلان شوی و.
باګچي زیاته کړه: "دا ډول پرېکړې په یوه سیاسي ماموریت کې د سیاسي نماینده ګۍ داخلي مساله ده، موږ د ممبۍ او حیدراباد له قونسلګرۍ سره هم دا موضوع شریکه کړه، هغوی خپل اعتراض شریک کړ”.
نوموړی زیاتوي، چې د افغانستان یو شمېر ډېپلوماټان په دې وروستیو کې له هنده وتلي دي، خو موجود ډېپلوماټان خپلو چارو ته دوام ورکوي.
هغه وویل: "موږ هیله من یو چې په هند کې مېشت زده کوونکي او افغانان قونسلي خدمات تر لاسه کړي او زموږ له اړخه بیا هم دا ژمنه ده، چې موږ به د افغانستان له خلکو سره خپلو مرستو ته دوام ورکوو."
هڅه مو وکړه، چې د هند د بهرنیو چارو د وزارت د دغه بیان په اړه په هند کې د افغانستان سفیر فرید ماموندزي نظر راواخلو خو ونه توانېدو.
په اسلام اباد کې د طالبانو سفارت د پنجشنبې په ورځ (د تلې ۱۳مه) پر اېکس ټولنیزې شبکې لیکلي، چې په پاکستان کې د افغان کډوالو پر ستونزو سربېره اوس د پاکستان د سوداګرۍ وزارت له خوا د افغان ټرانزیټ او په دوه اړخیزې سوداګرۍ کې هم یو لړ خنډونه جوړ کړي.
دغه سفارت زیاتوي، چې په تېر کې د تورخم د دورازې تړل کېدو او په صفري نقطو کې په مختلفو پلمو د افغاني توکو ځنډولو له امله زیاتره توکي له منځه تللي وو او سوداګرو ته درانه زیانونه واوښتل.
دوی زیاتوي، پاکستاني لوري په وروستیو کې د افغانستان ټرانزیټ پرمخ هم بیلابېلې ستونزې جوړې کړي، چې تازه یې د تورچای، ټایر، د سینګار توکي، نساجي، کورني استعمال توکي او داسې نورو توکو پر ټرانزیټ بې موجبه بندیز لګولی چې د اپټا له تړون سره په ټکر کې دی.
په اسلام اباد کې د طالبانو سفارت په خپل دې لیک کې لیکي:«پر یو شمېر ټرانزیټي توکو د پروسس فیس په نامه د ۱۰ سلنه مالیاتو د وضع کولو ترڅنګ، د پاکستان حکومت له افغان سوداګرو پر ټرانزیټي محمولو د ۱۰۰ سلنه بانکي تضمین غوښتنه هم کړې، چې د سوداګرو له توانه وتلې خبره ده».
دا په داسې حال کې ده، چې پاکستاني چارواکو د افغان کډوالو د شړلو لړې چټکه کړې ده.
پاکستاني چارواکو افغان کډوالو ته د روان میلادي کال د نومبر تر لومړې نېټي وخت ورکړی، چې له دې هېواده ووځي.
د ملګرو ملتونو کډوالو ادارې هم د اسلام اباد د دې پرېکړې مخالفت کړی او ویلي یې دي، چې کډوال باید په خپله خوښه افغانستان ته ستانه شي.
د بښنې نړۍوال سازمان هم له پاکستان غوښتي، چې د افغان کډوالو له ځورولو لاس واخلي.
بل خوا په اسلام اباد کې د طالبانو سفارت وایي، په وار - وار یې هڅه کړې، چې له پاکستاني چارواکو سره د خبرو له لارې دغه ستونزي حل کړي، خو د پاکستاني لوري له ژمنو سره - سره بیا هم ستونزي زیاتي شوي، چې دا کار د هیچا په ګټه نه دی.
په اسلام اباد کې د طالبانو سفارت په خپل دې لیک کې د پاکستان له حکومته غوښتي، چې د افغان ټرانزیټ په برخه کې دا خنډونه بېرته لري کړي، ترڅو د دواړو هېوادونو پر تجارتي او دوه اړخیزو اړیکو منفي اغیزه ونه کړي.
عرب میلیاردر او د الحبتور ګروپ مشر وايي، د هغو سلو نجونو له ډلې تازه ۵۵ دوبۍ ته رسېدلې چې ده یې د زدکړو د مالي ملاتړ ژمنه کړې ده. تېر اګسټ کې طالبانو په کابل هوايي ډګر کې د دې نجونو د تګ مخه ونیوه، خو ویل کېږي چې اوس دا نجونې د پاکستان له لارې دوبۍ ته تللې دي.
خلف احمد الحبتور د چارشنبې په ورځ خپل اېکس کې د یوې ویډیو خپرولو سره دوبۍ ته د دغو نجونو پر رسېدو خوشالي ښودلې ده.
ښاغلي الحبتور ویلي چې په دوبۍ پوهنتون کې د دې نجونو ټول مصارف پرې کوي.
تېر کال چې طالبانو د نجونو پر پوهنتوني زدکړو بندیز ولګاوه، دغه عرب میلیاردر وویل چې تر سلو افغان نجونو ته دوبۍ کې د لوړو زدکړو زمینه برابروي.
ټاکلې وه د تېر اګسټ په درویشتمه دا نجونې دوبۍ ته لاړې شي، خو طالبانو یې د محرم نه لرلو په پلمه په کابل هوايي ډګر کې د سفر مخه ونیوله.
ښاغلي الحبتور د طالبانو دا ګام یوه تراژیدي او پر انسانیت، زدکړو، برابرۍ او عدالت ګوزار وباله او له ښکېلو لورو یې وغوښتل چې د دې نجونو «د ژغورلو هڅې وکړي.»
الحبتور چې د سلو افغان نجونو د مالي ملاتړ ژمنه یې کړې وه، اوس وايي چې لا ډېرو افغان نجونو ته د زدکړو زمینه برابروي.
ویل کېږي دا ۵۵ نجونې د پاکستان له لارې دوبۍ ته تللې دي.
ځینې ناتایید شوي راپورونه دا هم وايي چې پاکستان د هرې جنۍ پر سر تر لس زرو ډالر ترلاسه کړي دي.
د طالبانو د بهرنیو چارو وزارت مرستیال وزیر شېر محمد عباس ستانکزی وايي، چې په پاکستان کې مېشتو کډوالو د افغانستان د جهاد او له پاکستانه د دفاع له پاره د خپلو کورنیو غړي له لاسه ورکړي دي.
نوموړي په یوې غونډې کې ویلي، چې دا مهال له پنځو میلیونو زیات کډوال په پاکستان کې ژوند کوي او په اسلام اباد کې له کډوالو سره کېدونکی چلند ورته د زغم وړ نه دی.
هغه زیاته کړه: “که زموږ مجاهدین نه وی، نو نن به پخوانی شوروي اتحاد په کراچۍ او ګوادر کې ولاړ و، موږ د خپل جهاد په واسطه نه تنها افغانستان ازاد کړی، موږ پاکستان ازاد کړی او موږ د منځنۍ اسیا پنځلس ملکونه ازاد کړي”.
نوموړی وايي؛ دوی ژمن دي چې په ګاونډ کې یې هر ډول امنیتي، سیاسي او اقتصادي ستونزې وي، دوی به یې د حل په برخه کې ورسره مرسته وکړي.
ستانکزي زیاته کړه، چې د امنیت په برخه کې دوی کافي تجربه لري او که پاکستان اړتیا ولري؛ نو دوی مرستې کولو لپاره اماده دي.
هغه پاکستان ته په اشارې سره وویل: “ که تاسو په اقتصاد کې مشکل لرئ، که په سیاست کې مشکل لرئ موږ حاضر یو چې مشورې در کړو”.
نوموړي پر پاکستان غږ کړی، چې پر دوی دې بې ځایه تورونه نه لګوي او د بندرونو د بندولو هڅې دې نه کوي.
د ستانکزي په خبره، چې دوی نه غواړي له ګاونډیو هېوادونو سره خپلې اړیکې خرابې کړي، له ګاونډیانو او په ځانګړي ډول له پاکستان څخه هم غواړي، چې ورته عمل وکړي او ټولې تجارتي لارې خلاصې کړي.
هغه وویل: “ که تجارتي لارې نه خلاصوي نو موږ بیا نورې بدیلې لارې هم لرو، خو دا به بیا د دوی په تاوان هم وي”.
د پاکستان د نشنل اېپېکس کمېټې د تېرې سې شنبې (د تلې ۱۱مه) په یوه ناسته کې چې د پاکستان سرپرست حکومت لومړي وزیر ترڅنګ د پوځ مشر هم کډون کړی پرېکړه وکړه، چې افغان کډوال د اکټوبر له ۱۰مې نېټې څخه د نومبر تر لومړۍ نېټې پورې د کډوالۍ کارتونو او تذکرو سره د تګ او راتګ اجازه لري.
دوی ټینګار کوي، چې افغانان د نومبر لومړۍ نېټې څخه بیا یوازې پر پاسپورټ او وېزې لرلو سره کولی شي، دغه هېواد ته سفر وکړي .
دغه کمېټې خبرداری ورکړ، چې د نومبر میاشتې له لومړۍ نېټې وروسته به د غیرقانوني بهرنیو وګړو ټول کاروبارونه او جایدادونه د حکومت لخوا ضبطیږي.
دغې پرېکړې د طالبانو غبرګونونه راپارولي او له پاکستان څخه یې غوښتي چې خپله پرېکړه بېرته واخلي.
