پاکستان کې د پاتې کېدونکو او د اېستل کېدونکو افغان کډوالو ناروښانه او تیاره برخلیک اندېښنې رامنځته کړې دي. د پاکستان د سرپرست حکومت د کابینې غونډې د ناقانونه افغان کډوالو لپاره له پاکستانه د روان کال د اکټوبر میاشتې تر پایه د وتلو ضرب الاجل ټاکلی دی.
د پاکستان د سرپرست حکومت کابینې دغه پرېکړه تر هغه وروسته اعلان کړه چې، دغه هېواد په وروستیو میاشتو کې د څو خونړیو بریدونو شاهد و او دوی وایي، چې په دې بریدونو کې افغانانو لاس درلود.
د پاکستان د بهرنیو چارو وزارت ویاندې ویلي، د افغان کډوالو په اړه د دغه هېواد پالیسي بدله شوې نه ده.
ممتاز زهرا بلوڅ د پنجشنبې په ورځ خبریالانو ته وویل، اسلام اباد د قانوني کډوالو نه؛ بلکې د ناقانونه کډوالو خلاف ګامونه پورته کوي.
د ۱۴۰۰ کال د (زمري په ۲۴مه) په افغانستان کې د جمهوري نظام له پرځېدو وروسته زرګونه افغانان یو ځلې بیا کډوالۍ ته اړ شول او د دوی لویه برخه د پاکستان او ایران تر څنګ د ځینو نورو ګاونډیو هېوادونو د ظلمونو لاندې شپې او ورځې تېروي.
د افغانستان د پخواني حکومت سرتیري، خبریالان، د مدني ټولنې غړي، څارنوالان، د ښځو د حقونو فعالان او لسګونه نور هغه کسان چې ژوند یې د طالبانو تر واکمنۍ لاندې له جدي ګواښ سره مخ و، یو شمېر یې د مجبوریت له مخې په ناقانونه توګه پاکستان او د سیمې هېوادونو ته کډه شول.
د سیاسي چارو کارپوه حمدالله همدرد وایي چې، دا د پاکستان لومړی ځل نه دی او وروستی ځل به هم نه وي چې پر افغان کډوالو دغسې ظلمونه کوي او د افغانانو له محبوریته استفاده کوي.
د پاکستان موخه دا ده، چې په همدې پلمه د یواېنایچسيار په ګډون له نړۍوالو ادارو پیسې ترلاسه کړي او په دغو پیسو سره د خپل حکومت او هېواد اړتیاوې پوره کړي.
د نوموړي په وینا،« موږ د دې شاهد هم و، چې پاکستان د تورخم لار وتړله، بیا یې د چترال موضوع را واخیسته او اوسمهال بیا د کډوالو له نوم څخه استفاده کوي ترڅو پر نړۍوالو فشار راشي او له دوی سره مرستې وشي.»
د کډوالۍ په لومړیو ورځو کې هم ستونزې وې؛ خو په دې وروستیو کې افغان کډوال بیا د پاکستان د سرپرست حکومت تر سخت فشار لاندې دي، سلګونه افغانان په جبري توګه اېستل شوي او زرګونه نور د اېستلو له ګواښ سره مخ دي.
یو شمیر افغانان چې په دې هېواد کې په ناقانونه توګه مېشت دي وایي چې، که بېرته افغانستان ته ولېږل شي نو د مرګ له ګواښ سره به مخامخ شي.
دغه افغان کډوال وایی، له یوه لوري یې خپل هویت له لاسه ورکړی او که د پاکستان له لوري په زوره و اېستل شي نو نور به څه ورته پاتې شي.
په پاکستان کې مېشته افغان کډواله مذلفه کاکړ د افغانانو پر وړاندې د پاکستان د چلند په غبرګون کې وویل، سره له دې چې د دې هېواد ویزه لري؛ خو بیا هم د نورو افغانانو په اړه جدي اندېښنه لري ځکه ډېرو افغانانو په تېرو دوو کلونو کې ډېرې سختۍ ګاللي دي.
د پاکستان حکومت وایي، له څو لسیزو راهیسې د درې اعشاریه اووه میلیونه افغانانو کوربه دی؛ خو په دې شمېر کې ۱،۷۳ میلیونه کسان پکې په ناقانونه توګه اوسېږي.
اخوا، د پښتونخوا ملي عوامي ګوند مشر محمود خان اڅکزي هم پر اېکس پاڼه لیکلي چې، له پښتنو سره ناروا چلند نور له زغمه وتلی دی.
له تېرو دوو کلونو راهیسې یو شمیر افغانان چې د طالبانو له ډاره پاکستان ته تللي، یا د کډوالو په توګه د ثبتېدو پڅ بهیر کې ګیر دي او یا هم د درېیم هېواد لهخوا د اېستلو په تمه شپې سبا کوي.
په اسلام اباد کې د افغانستان سفارت له افغانستان انټرنېشنل سره په خبرو کې یو ځل بیا د پاکستان له حکومته وغوښتل، چې د افغان کډوالو پر ضد د ځورونې روانه لړۍ چې د دواړو هېوادونو پر اړیکو منفي اغیزې کوي؛ ژر تر ژره دې پای ته ورسوي.
پاکستان ولې د افغانانو پر وړاندې خپل قوانین سخت کړي دي؟
د پاکستان د وروستیو اقدامونو موخه څه ده؟
دا هغه پوښتنې دي چې شنونکي او د پېښور د پوهنتون استاد ډاکټر سید عرفان اشرف ورته په اشارې سره ویلي، داسې تمه مو نه درلوده، چې پاکستان به په دې برخه کې دومره ژر اقدام وکړي.
ښاغلی اشرف زیاتوي، پاکستان په ځلونو تور لګولو چې د چترال د پېښې په ګډون افغانان په څو وروستیو خونړیو بریدونو کې لاس لري.
د هغه په خبره،« که پاکستان غواړي په سیمه کې ترهګري ختمه کړي؛ نو په دغه هېواد کې دې د مېشتو طالبانو کورنۍ هم وباسي او د هغوی شناختي کارتونه دې ترې واخلي، پاکستان ته دا فیصله دومره اسانه نه ده او سخته بیه به یې پرې کړي ځکه دلته داسې افغانان هم اوسېږي چې نړۍوال کارټونه له ځانه سره لري.»
د ډېریو شنونکو په باور، که پاکستان افغانان له دې هېواده په زور هم وباسي بیا هم په پاکستان کې ترهګري نه ختمېږي؛ بلکې تر دې به هم زیاته شي.
د بښنې نړۍوال سازمان له پاکستانه غوښتي، چې افغانان په دې هېواد کې ژوند کولو ته پرېږدي او د کډوالو په برخه کې يې د ملګرو ملتونو له عالي کمیشنرۍ غوښتي، چې د کډوالو د ثثبتولو بهیر دې چټک کړي.
له دې سره یې پر دریېمو هېوادونو هم غږ کړی، چې د بهر ته د تلونکو افغانانو د ویزو د وېش کارونه ژر ورخلاص کړي.
