ټيليګراف ورځپاڼې د ژغورنې ډلې له قوله راپور ورکړی، چې د ښځو پر وړاندې د طالبانو سختو مقرراتو په هرات کې په پرلپسې زلزلو کې مرګ ژوبله زیاته کړې او ښځې ژوندۍ په ګور شوي دي. د ټیلیګراف په وینا؛ ښځو د زلزلې پر مهال له حجاب پرته د وتلو وېره درلوده.
ډیلي میل ورځپاڼې د ټیلیګراف په حواله لیکلي، چې له زلزلې وروسته د ژغورنې ډلو نارینه غړي نه شي کولی له ښځو سره د اختلاط پر وړاندې د طالبانو مقررات مات کړي او له خاورو لاندې یې را وباسي.
دغو مرستندویه کارکوونکو د نوم نه ښودلو په شرط ټیلیګراف ورځپاڼې ته ویلي، چې دا کار د افغانستان په لویدیځ کې په وروستیو زلزلو کې د وژل شویو ښځو د شمېر د زیاتوالي لامل شوی دی.
تر دې مخکې سکای نیوز هم راپور ورکړی و، چې د طالبانو سخت قوانین د هرات په زلزله کې د لسګونو ښځو د وژل کېدو لامل شوی دی.
تر دې مخکې د ملګرو ملتونو د ماشومانو وجهي صندوق یونیسف ویلي وو، چې د هرات د زلزلې نېږدې ۹۰ سلنه قربانیان ښځې او ماشومان دي.
ډیلي میل په هرات کې د یوه روغتیايي چارواکي قاسم سادات له قوله لیکلي: "د زلزلې پر مهال اکثره ناروغان [ټپیان] ښځې او ماشومان وو؛ ځکه دوی په کورونو کې وو."
وروسته له هغه چې طالبانو د ۱۴۰۰ کال د اسد په ۲۴مه د کابل واک ترلاسه کړ، دوی د ښځو او نجونو په وړاندې سخت قوانین وضع کړل.
د دې مقرراتو له مخې؛ ښځې له حجاب پرته له کوره د وتلو اجازه نه لري.
د طالبانو د حکم له مخې؛ ښځې باید خپل بدن له سر څخه تر پښو پورې په حجاب کې پټ کړي.
دا بندیزونه د هغو پراخو محدودیتونو یوه برخه ده، چې طالبانو د ښځو پر ازادۍ لګولي دي. د زده کړې، کار، پارکونو، لوبغالو، سپورتي کلبونو ته د تګ او له محرم پرته د سفر منع هم شامل دي.
د ملا هبتالله د ځانګړو ځواکونو قومانداني او او روزنیز مرکز د کندهار ښار په یوه څنډه کې د یادې ډلې د پخواني مشر ملا محمد عمر په کور کې ده.
د ملا عمر کور د کندهار ښار او ارغنداب ولسوالۍ تر منځ جوړ شوی او د دغه کور په یوه بله برخه کې د القاعدې مشر اسامه بن لادن هم ورسره اوسېده.
دا ځای په کندهار کې د ملا صاحب د سرای په نوم مشهور دی.
د تېر حکومت پرمهال په دغه ځای کې ۰۳ ځانګړې ځواکونو قومانداني وه. او له دې ځایه به په سوېل لوېدیځو ولایتونو کې د طالبانو پر ضد عملیات ترسره کېدل.
د طالبانو سرچینې افغانستان انټرنشنل ـ پښتو ته وايي، واک ته د طالبانو له رسېدو سره سم یوه ډله جنګیالي د کندهار ښار په یوه څنډه کې د تېر حکومت پر مهال د ۰۳ ځانګړي قطعې د ځواکونو په قوماندانۍ کې ځای پر ځای شول.
دا ډله د طالبانو د نورو جنګیالیو پرتله په پرمختللو وسلو، وسایطو او ټکنالوژۍ سمباله ده.
د یادو ځواکونو د هویت پټ ساتلو لپاره ځانګړې کړنلارې مخته وړل کیږي او نه یوازې د طالبانو د مشر ملا هبتالله د امنیت ساتلو دنده په غاړه لري، بلکې په افغانستان کې د ټولو عملیاتو او چاپو واک هم له دغې ډلې سره دی.
د طالبانو له منځه یو شمېر سرچینې افغانستان انټرنشنل ـ پښتو ته وايي، د تېر حکومت د ۰۳ ځانګړو ځواکونو په قوماندانۍ کې د ملا هبتالله د ځانګړو ځواکونو (عمري قطعې) په نوم جنګیالیو ته دوامداره روزنه ورکول کیږي.
د دغې قطعې روزنه د یو شمیر بهرنيانو په غاړه ده او یو ځانګړی شمېر یې د ځانمرګو بریدونو لپاره روزل کیږي.
افغانستان انټرنشنل ـ پښتو ته د رسېدلو معلوماتو له مخې د ملا هبتالله د ځانګړي ځواک شمیر شاوخوا ۷۰۰۰ کسانو ته رسیږي.
دغه قطعه د کابل، ننګرهار، پکتیا، لوګر، کندوز، بدخشان، پنجشیر، نیمروز په ګډون د افغانستان په ډیرو ولایتونو کې څانګې لري.
د ملا هبتالله یادې قطعې ته د طالبانو د دفاع او کورنیو چارو وزارت پرتله ډير امکانات په واک کې ورکول شوي خو د بودیجې او لګښتونو د ورکړې د سرچینو په اړه یې ډیر معلومات په لاس کې نه شته.
د طالبانو سرچینو د یادې قطعې په اړه افغانستان انټرنشنل ـ پښتو ته ویلي، دغه قطعه په ایران، پاکستان او ترکیه کې د تیر حکومت د نظامیانو او د طالبانو د مخالفینو پر ضد هم عملیات کړي او په پاکستان کې یې یو شمېر پخواني نظامیان هم وژلي دي.
د تېر حکومت پرمهال د ۰۳ قطعې قوماندان جنرال عتیق الله صافی چې د څو کلونو لپاره په همدغه ځای کې د ۰۳ ځانګړو ځواکونو د قطعې د قوماندان په توګه پاتې شوی و، هم د همدغو ځواکونو له خوا په نښه شو.
نوموړي له افغانستان انټرنشنل ـ پښتو سره په خبرو کې د ملا هبتالله د قطعې په اړه وویل، د ملا عمر کور ډير ځانګړی جوړ شوی و او پکې ډیر پټنځایونه ول، د نظامې تمرینونو په موخه به یې هغه پټنځایونه کارول. د نوموړي په خبره کور په یوه پراخه ساحه کې جوړ شوی دی په یوه برخه کې یې امریکايي ځواکونه او بله برخه کې یې ۰۳ افغان ځواکونه اوسیدل.
نوموړی وایي: «زموږ د معلوماتو له مخې د ملا هبتالله د یادو ځانګړو ځواکونو مالي ملاتړ تر ډیره د ایران له لورې ورکول کیږي، چې د ترورونو، چاودونو او پټو عملیاتو مسولیت په غاړه لري. همدارنګه یاده ډله د طالبانو په منځ کې یو شمېر هغو افرادو د له منځه وړلو دنده هم لري چې د طالبانو د ځینو موخو څخه سرغړونه کوي چې ښه مثال یې د بلخ د والي داود مزمل وژنه ده چې د خپل ساتونکي له لوري وه.»
همدارنګه نوموړی وايي، د یادې ډلې د ځواکونو معاش او امتیازات د طالبانو په لیکو کې د ټولو نورو جنګیالیو څخه لوړ دي.«د دوی د روزني پرمهال د ملا عمر څپلۍ او هغه ځای چې د ملا عمر په کور کې اسامه بن لادن اوسیدلی و او هغه لاوډسپیکر چې اسامه پکې په دغه ځای کې په لومړي ځل وینا کړې وه د یادو ځواکونو د احساساتو د پارولو په موخه استفاده کوي او کله چې په یاده ډله کې کوم کس جذبیږي د هغوی له کورنۍ څخه داسې تعهد اخیستل کیږي چې په ډله کې د شاملیدونکې کس په اړه به یې هیڅ وخت راز نه افشا کیږي.»
جنرال عتیق الله صافۍ وايي، د یادې ډلې د پټ ساتلو لپاره یوه دوسوه کسیزه ډله چې د دغې ډلې د اوسیدو د ځای امنیت ساتل په غاړه لري د همدې ډلې په نوم ښودل کیږي خو په اصل کې دغه ډله د یو راز په بڼه پټه ساتل شوې ده
د ځايي سرچینو د معلوماتو له مخې د طالبانو پکتيا ولايت د بدني روزنې او سپورټ رياست تر چتر لاندې د نیزه بازۍ فدراسیون له لوري د ۶۰ لوبغاړو تر منځ په لومړي ځل د ۱۴۰۲ کال له پاره په ولايتي کچه د غوراوي سېالۍ ترسره شوې.
سرچینې زیاتوي چې د افغانستان په کچه د نیزه بازۍ د ملي لوبډلې د جوړېدو په موخه په هغو ولايتونو کې د نیزه بازانو تر منځ سیالۍ کیږي چې هلته تر دې مخکې په ولسي کچه د نیزه بازۍ لوبې کېدلې.
ويل کیږي دا لومړی ځل دی چې د هيواد په کچه د نیزه بازۍ ملي لوبډلې د جوړېدو هڅې پیل شوې.
په پکتیا کې د نیزه بازۍ په دغه سیالۍ کې چې یوه ورځ يې دوام درلود، ۱۶ تنه نیزه بازان د ۱۴۰۲ لمریز کال د ولايتي لوبډلې لپاره غوره شول چې د هیواد په کچه به د نیزه بازۍ په ملي سیالیو کې د پکتیا استازيتوب کوي.
نیزه بازي هم د بزکشۍ په ډول یوه لرغونې لوبه ده چې د افغانستان په ځينو ولايتونو کې له ډیر پخوا راهیسې دود ده،
نیزه بازان وايي د دغې لوبې له پاره ځانګړی آس چې د لوبې پر ډګر د یرغه ځغاستې وړتیا لري روزل کیږي.
د نیزه بازۍ د لوبې ډګر په عادي هواره ځمکه چې اوږدوالی يې د شاوخوا یو کیلو متر په اندازه وي، د ډګر په منځ کې اېښودل شوې نښه په رنګینو ټوګرو نښه شوې او د نښې د ښې څرګندیدا په موخه يې مخې ته آینه اېښول وي چې په آس سپور کس يې له ورایه ووينې او په نیزې سره یې له ځمکې وباسي.
نيزه د اوسپنې څخه هغې جوړې شوې ښاخۍ ته وايي چې درې څوکې لري او درې متره د نري لرګي لاستی لري چې په آس سپور نیزه باز د همدې نیزې په مټ د آس ځغاستو پر مهال اېښودل شوی نښه (مېږوی) له ځمکې پې را وباسي.
هر هغه څوک چې د نیزه بازۍ له پاره يې آس په سم ډول روزلی وي او خپله هم د دې وړتیا لري چې پر آس سپور د ځغاستې پر مهال په نیزه باندې په ځمکې کې خښ شوی (مېږوی) له ځمکې وباسي او په نيزه کې یې له ځان سره یوسي هغه د لوبې بریالی کس دی.
