یونیسېف په خپلې اېکس پاڼه لیکلي، چې د تورخم په پنډغالو کې یې افغانستان ته د بېرته ستنېدونکو افغان ماشومانو لپاره خوندي او دوستانه ځایونه جوړ کړي دي. یونیسېف زیاته کړې، چې دغه خوندي ځایونه به هره ورځ ۲۴ ساعته فعالیت کوي.
دغه مرکز د ماشومانو لپاره ټولنیز، اروایي او تفریحي فعالیتونه تر هغې وړاندې کوي؛ څو چې دوی بېرته خپلو کورنیو سره یوځای کېږي.
دغه بنسټ وایي، ماشومان تر سختو فشارونو لاندې دي او د دوی له پاره د تفرحي بوختیاوو چمتو کول او له هغوی ملاتړ د دوی په لومړیتوبونو کې دي.تر دې وړاندې هم د روغتیا نړۍوال سازمان له پاکستانه د افغان کډوالو د جبري ستنېدنې له امله په پنډغالو کې د ماشومانو د ناروغیو د پراختیا او اروایي ستونزو خبرداری ورکړی و.
له انګور اډې څخه سرچينې وايي د سوېلي وزیرستان واڼه پولیسو تېره ورځ دوشنبه د (لیندۍ ۶مه) په انګور اډه کې د روان پرلت یو مشر مولوي فضل نیولی او له ځان سره وړی. مولوي فضل، هغه کس دی چې د پرلت په جوړولو او په دغه پرلت کې د وينا پر مهال يې تر ټولو زیات د پاکستان پر حکومت نیوکې کولې.
د دغه پرلت ګډونوال چې نن د (لیندۍ ۷مه) يې ۱۲مه ورځ ده وايي، د کومو غوښتنو په موخه يې چې پرلت وهلی له هغو نه په شا کیږي او دا پرلت به روان ساتي.
د پاکستان حکومت د سپین بولدک ـ چمن په دروازه د تګ راتګ پرمهال د پاسپورټ او ویزې تر جبري کيدو وروسته د انګور اډې ـ او برمل تر منځ په تګ راتګ پاسپورټ او ویزې جبري کړل چې په سیمه کې يې خلکو په غبرګون کې پرلت وهلی.
د سیمې خلکو د دغه اعتراض ۱۲مه ورځ هم د پاکستان حکومت په خپل دریځ کې بدلون نه دی راوستی او وايي په دغه لاره تګ راتګ به په پاسپورټ او ویزه ترسره کیږي.
په سیمه کې خپلواک خبریال لال وزیر افغانستان انټرنشنل پښتو ته وویل، له ۱۲ ورځو راهیسې په واڼه او شاوخوا سیمو کې لارې او بازارونه په اعتراضي ډول بند دي او خلک د لومړنیو اړتیا وړ توکو له کمښت سره مخ دي.
هغه وړاندې وايي: «که لارې په عامو خلکو بندې دي نو حکومتي چارواکي او امنیتي کسان هم تګ راتګ پرې نه شي کولای او هغه لارې چې حکومتي ودانیو او امنیتي پوستو ته تللې دي هم بندې دي.»
د انګور اډې يو ځايي مشر حاجي صحبت خان وايي د دوی اعتراض او پرلت ته حکومت په کمه سترګه ګوري او یوازې د خبرو اترو په نوم ځي او راځي: «نن دوولسمه ورځ ده چې پوځ او ځايي حکومتي کسان راځي او یوازې دا غواړي چې پرلت ړنګ کړو، زموږ غوښتنو ته غوږ نه ږدي موږ ته په کمه سترګه ګوري، د پرلت مشر مولوي فضل يې ونیو او بندي کړی يې دی.»
د انګور اډې اوسېدونکو د دغه پرلت په دویمه ورځ د پاکستان له حکومته څوارلس غوښتنې کړې وې چې په څوارلسو غوښتنو کې په پاسپورت د تګ راتګ نه منل، د پوځ له خوا د افغانانو نه ځورول، د مالونو ازاد وړل راوړل، پر مالونو د مالیې کمښت، د دولتي ښوونځیو پرانیستل کیدل، په ځڼغوزیو د مالیې نه وضعه کیدل، د خمرانګ دروازې له منځه وړل، د حکومت له زندانونو د سیمې د ځوانانو خوشې کېدل، د لارې د امنیت ټینګول، د روغتیايي اسانتیاو او دې ته ورته نورې غوښتنې شاملې وې.
خو پاکستاني حکومت په دې اړه خپل دريځ نه دی روښانه کړی او یوازې په دې کلک ولاړ دی چې افغانستان ته په ټولو لارو به تګ راتګ په افغاني او پاکستاني پاسپورټ او وېزو کیږي.
پرلت وهونکي وايي، که يې پیل کړې مبارزه بایلوده بیا به په چمن کې هم د اوسیدو اجازه نه ورکول کیږي. بل خوا د بلوچستان د اطلاعاتو وزیر جان اڅکزی وايي، د چمن په پرلت کې ۸۰ سلنه افغانان دي، پرلت وهونکي دې خپل اعتراضونه پای ته ورسوي موږ د چمن د خلکو ته سترې سوداګریزې تګلارې پلې کوو.
دغه پرلت وهونکي چې له تېرو ۳۹ ورځو راهیسې یې د سپین بولدک ـ چمن پر دروازه د پاسپورټ او ویزې د جبري کیدو په غبرګون پرلت وهلی، وايي له خپلې مبارزې نه پرشا کیږي.
د چمن د لغړي اتحاد مشر غوث الله وايي اجازه نه ورکوي چې په چمن کې د ګوزڼ ضد واکسین کمپاین پلی شي، نوموړی وايي تر څو چې حکومت د دوی غوښتنه نه وي منلي تر هغو به د حکومت له لوري د پلې کیدونکو برنامو مخنیوی کوي.
غوث الله وايي: «د پاکستان حکومت که مو غوښتنه نه مني دفترونه یې وربندوو، موږ مخکې هم ویلي و، چې نور د ګوزڼ ضد کمپاین په چمن کې بند دی، خو د چمن د پولیسو مشر د چمن په ځینو سیمو کې یاد کمپاین پیل کړی دی د چمن خلکو دا کمپاین بند کړی او که هره پيښه وشوه مسولیت یې د چمن د پولیسو پر غاړه دی. هغه کسان چې د ګوزڼ ضد واکسین په برنامه کې کار کوي له دې کاره دې لاس واخلي که نه مسولیت د دوی په خپله غاړه دی.»
بل خوا د پاکستان د بلوچستان ایالت د اطلاعاتو سرپرست وزیر جان اڅکزی د چمن پرلت ته په غبرګون کې وايي، د چمن په پرلت کې۸۰ کې سلنه ناست کسان افغانان دي.
نوموړی وايي، په پاکستان کې د ډيرو سیاسي ګوندونو پلویان افغان کډوال دي او د سیاسي ګوندونو مالي ملاتړ کوونکي هم دي.
نوموړي د پاکستان د دولتي ټلویزیون سره په یوې مرکه کې ویلي: «په پرلت کې ناست کسان ۸۰ سلنه افغانان دي د سیاسي ګوندونو پلویان او مالي ملاتړ کوونکي یې هم افغانان دي.»
نوموړی وايي د چمن خلک دې د روانو اعتراضونه پای ته ورسوي ځکه د پاکستان حکومت پلان لري چې د چمن د خلکو له پاره د معیاري سوداګرۍ سیسټم جوړ کړي.
نوموړی زیاتوي: «د چمن د خلکو له پاره موږ هلته صنعتي ښارګوټی جوړوو، د مرکزي اسیا او منځني ختیځ او چمن تر منځ د سوداګرۍ اسانتیاوې برابرو او هغه کاروبار چې دوی فکر کوي د افغانستان له لوري ورته زمینه برابره شوې ده هغه امکانات موږ ورته برابروو او تر دې مهاله چې د هغه سیمې خلکو هر څومره پیسې ترلاسه کړې دي د پاکستان حکومت له لوري ورسره هیڅ حساب او کتاب نه کیږي. او له چمن څخه به دویم ګوادر جوړ کړو.»
له یوې میاشتې زیاته موده وشوه چې دغه پرلت د پاکستان د هغې پرېکړي په غبرګون کې دوام لري چې د سپین بولدک ـ چمن پر دروازه دې تګ راتګ پر پاسپورټ او ویزه تر سره شي.
د چمن پرلت د بلوچستان ایالت د ګڼو سیاسي ګوندونو ملاتړ هم له ځانه سره لري او وايي تر راتلونکو ورځو به د پرلت د دویم پړاو اعتراض هم پیل کړي.
د ډان ورځپاڼې د راپور پر بنسټ، د اسنادو له مخې چارواکو پرېکړه کړې چې د کابل او نورو بهرنیو ماموریتونو سره په ډیپلوماټیکه توګه د بې اسناده بهرنیانو د بېرته ستنېدو پر اهمیت ټینګار وکړي.
د راپور له مخې د دغه اقدام موخه دا ده چې، بې اسناده بهرنیان به په عزت او درناوي سره ستنول کېږي.
راپور کې راغلي، د خیبر پښتونخوا په پېښور کې د چارواکو په یوې غونډه کې پرېکړه وشوه چې د اسناد لرونکو بهرنیانو سره د ناوړه چلند او د هغوی د شړلو شکایتونه دې وڅېړل شي؛ تر څو حقایق یې په قضیو کې روښانه شي او پایلې دې د بهرنیو چارو له وزارت سره شریکې شي.
چارواکو وویل، چې د راجسټریشن (پي او ار) کارتونو او د افغان تابعیت کارت (اې سي سي) درلودو سره بیا هم د دغو کسانو ستنول راپور شوي، چې د بې اسناده بهرنيانو د ستنولو پروګرام برخه نه وه.
چارواکو ویلي، افغان حکومت هیله لري چې د اخراج په بهیر کې له خپلو قونسلګریو سره د اېستل شویو افغانانو د تابعیت د تایید لپاره سلامشوره وشي.
دغه اندېښنې وروسته له هغه زیاتې شوې، چې بې اسناده کډوالو ته د پاکستان حکومت ضرب الاجل د نومبر میاشتې پورې پای ته ورسېده او د روانې میاشتې په لومړیو کې د دغو کډوالو جبري اېستنه پیل شوه.
د دغو جبري ستنېدو پرمهال ډېری (پي او ار ) او ( اې سي سي) کارټونو درلودونکي هم له دغه هېواده په جبري توګه شړل شوي دي.
د سره صلیب نړۍوالې کمېټې په خپل شپږ میاشتني راپور کې لیکلي، چې د افغانستان د ټول نفوس له درېیو څخه دوه برخې یې د کمزوري اقتصاد له امله بېړنیو بشري مرستو ته اړتیا لري.
دغه کمېټه وايي، اقلیمي بدلون، طبیعي پېښې او د مېرمنو او نجونو پر کار لګېدلي بندیزونه د روان کال تر ټولو سختې ننګونې دي.
سره له دې چې لا هم طالبان په افغانستان کې د اقتصادی کړکېچ او بشری ناورین په اړه ځانګړې تګلارې نه لري؛ خو سور صلیب او نور نړۍوال بنسټونه د بشري مرستو په زیاتوالی ټینګار کوي.
سور صلیب دا رنګه وايي، چې طالبان د نړۍوالو مرستندویانو سره مناسب چلند نه لري.
همدغه څو ورځې وړاندې، طالبانود جرمني د (جي ای زي) د ادارې ۴ تنه کارکوونکي د جاسوسۍ په تور نیولي او لا یې هم برخلیک نه دی روښانه او جرمني یې په غبرګون کې د دغې ادارې چارې ځنډولې دي.
تر دې وړاندې هم داسې راپورونه خپاره شوي و، چې طالبانو په تېرو څو میاشتو کې تر سلو زیات د بهرنیو ادارو کارکوونکي په بېلابېلو تورونو نیولي او له ځورونو وروسته یې یو شمېر بېرته خوشې کړي دي.
بله غاړه طالبان بیا په افغانستان کې د اقتصادي ناورین پړه پر پخوانیو چارواکو اچوي او وايي، چې د خلکو په منځ کې لوږه له پخوانیو حکومتونو لهخوا دوی ته په میراث پاتې ده.
د افغانستان د ازادۍ جبهې په خواله رسنۍ (اېکس) کې په یو لیکلي پیغام کې ویلي، چې نن دوشنبه یې په خپل درېیم برید کې په پلازمنې کابل کې د طالبانو د استخباراتو درې غړي وژلي او دوه نور ټپیان دي.
دغه برید چې د شپې ۰۸:۳۰ بجې د کورنیو چارو وزارت ترڅنګ د طالبانو د استخباراتو په لوجستیک ریاست شوی، د جبهې په وینا دوه طالبان پکې زخمیان شوي هم دي.
تر دې وړاندې نن د شپې په دوو نورو بریدونو د جبهې له خوا د شپږ طالبانو د وژل کیدو او درېیو نورو د زخمې کېدو خبر ورکړل شوی و.
دغه بریدونه د کابل په څلورمه او نهه حوزه کې شوي وو.
طالبانو لا د دغو بریدونو په اړه څه نه دي ویلي.