طالبان: م.م ډاډ راکړی، چې د افغان بزګرانو سره د نشهیي توکو د نه کرلو په بدل کې مرسته کوي

د طالبانو د کرنې او مالدارۍ وزارت وايي، ملګرو ملتونو ورسره ژمنه کړې چې د هغو بزګرانو لاسنیوی به کوي چې نن سبا په خپله ځمکه د کوکنارو پر ځای نور فصلونه کري.

د طالبانو د کرنې او مالدارۍ وزارت وايي، ملګرو ملتونو ورسره ژمنه کړې چې د هغو بزګرانو لاسنیوی به کوي چې نن سبا په خپله ځمکه د کوکنارو پر ځای نور فصلونه کري.
له دغه وزارته په خپره شوې وینا پاڼه کې چې د مرغومي په ۱۸مه خپره شوې راغلي، چې د طالبانو د کرنې وزیر عطاءالله عمري په کابل کې د یوناما له مشرې روزا اوتونبایوا او د خوړو او کرنې نړۍوالې ادارې له رییس ریچارډ ټرانچارډ سره په کتنه کې د دغو مرستو یادونه شوې او اغلې اوتونبایوا د افغانستان له کروندګرو او بزګرانو سره د همکارۍ لپاره د بېلابېلو هېوادونو او سازمانونو د چمتووالي خبره کړې او ویلي یې دي، چې ملګري ملتونه د نشهیي توکو د کښت او کاروبار د مخنیوي په چاره کې د افغان بزګرانو دغه کړنه ستایي او په دې برخه کې د هغوی لاسنیوي ته چمتوالی لري.
د طالبانو د مشر ملا هبت الله د یو فرمان په صادرولو سره په افغانستان کې د کوکنارو په کر بندیز لګولی؛ خو لا هم د دغه هېواد په ګڼو ولایتونو کې د نشهیي توکو د تولید فابریکې فعاله دي او په ګڼو بازارونو کې د دغو توکو پېر او پلور په ازاده توګه ترسره کېږي.
د ملګرو ملتونو د راپور له مخې، افغانستان د پرمختللیو نشهیي توکو لکه د ښیښې په تولید کې لومړی ځای لري.
تر دې وړاندې د افغانستان ګاونډي هېواد تاجکستان هم له دغه هېواده د نشهيي توکو په قاچاقو اندېښنه ښودلې وه او دا یې هم ویلي وو، چې د طالبانو له واکمنېدو وروسته یې له افغانستان سره په پوله شاوخوا لس ټنه نشهیي توکي نیولي دي.

د افغانستان د ولسي جرګې پخوانۍ غړې شکریه بارکزۍ وايي، طالبان غواړي په زوره د افغانستان پر مېرمنو څادري وتپي چې دا «نه د افغاني فرهنګ سره اړخ لګوي او نه هم د اسلامي شریعت سره برابره ده.»
هغې زیاته کړه، څادري یا برقع «د طالبانو په لاس جوړ شوی څیز دی» چې د ځانمرګو بریدونو پر مهال یې په سرولې.
د افغانستان د پخوانیو امنیتي ځواکونو او بهرنیانو سره د طالبانو د جګړې په کلونو کې، د دغې ډلې ګڼ بریدګر له څادریو سره نیول شوي وو، چې په انځوریزو رسنیو کې یې انخورونه هم خپاره شوي وو.
داسې ښکاري، چې مېرمن بارکزۍ هم همدغو انځورونو ته اشاره کوي.
شکریې بارکزۍ، د افغانستان پر ښخو د څادریو د په سر کولو په اړه وویل، د [اسلام] په دین کې د «جبر و اکراه» په نوم داسې څه نه شته.
د افغانستان د ولسي جرګې دغې پخوانۍ غړې د افغانستان انټرنشنل سره په خبرو کې طالبان یوه «ورانکاره» ډله یاده کړه، چې «دین، انسانیت و انساني حقونو» ته درناوی نه کوي.
هغې وویل، چې طالبانو د ښځو پر تعلیم او پر هغو د نورو بندیزونو لګولو په تړاو «سل شفاهي او لیکلي فرمانونه»صادر کړي؛ خو «د اقتصادي او امنیتي وضعیت د ښه والي له پاره یې لس فرمانه» نه دي صادر کړي.
شکریې بارکزۍ زیاته کړه، چې د افغانستان مېرمنې هیڅکله هم «بې حجابه» نه وې؛ خو طالبان د[هغوی د ځپلو له پاره] پلمې جوړوي.
مېرمن بارکزۍ د خپلو خبرو په یوه برخه کې وویل، تر هغې چې نړۍواله ټولنه طالبانو ته «پیسې ورکوي» او له دغې ډلې سره جوړ جاړی کوي؛ نو طالبان به له مېرمنو څخه د فشار د وسیلې په توګه کار اخلي.
طالبانو د خپلې واکمنۍ په څه نا څه دوه نیمو کالو کې پر ښځو پراخه بندیزونه لګولي او په دې وروستیو کې یې د کابل په ځینو سیمو کې د هغوی د نیولو او بندیانولو لړۍ هم پیل کړې ده.
په وروستیو ورځو کې د کابل په دشت برچي، ټایمني او خیرخانه مینه کې د ښځو او نجونو د ډلهییزې نیونې ګڼ خبرونه خپاره شوي دي.
خو تازه طالب ویاند ذبیح الله مجاهد طلوعنیوز ته ویلي: «دغه نیونې د هغې ډلې د تنبه کولو پر ضد شوي، چې غوښتل یې بې حجابي دود کړي او دا لنډمهاله چاره ده.»
تر دې وړاندې د امر باالمعروف وزارت یو ویاند بيبيسي ته منلې وه، چې دغه وزارت یو شمېر مېرمنې د کابل په لویدیځ کې د «بې حجابۍ» په تور نېولې وې؛ خو دغه وزارت دا نه و ویلي، چې د دغو نیول شویو مېرمنو شمېر څومره و.
یوې زدهکوونکې د یکشنبې په ورځ په یوې ویډیو کې چې افغانستان انټرنشنل ته یې استولې، ویلي دي چې د هغې ۱۹ کلنه خور طالبانو نیولې او نامعلوم ځای ته یې وړې ده.
تر دې وړاندې د طالبانو د امر بالمعروف او نهی عن المنکر داسې انځور او سپارښتنې خپرې کړې وې، چې د دوی د خوښې حجاب په کې معرفي شوی و.
په دغو انځورونه او سپارښتنو کې داسې ښکاري، چې مېرمنې باید د طالبانو په خوښه حجاب کې ټول بدن راونغاړي چې نه یې مخ ښکاره شي، نه یې پښې او نه هم لاسونه.
تر دې وړاندې هم د طالبانو لهخوا د افغانستان پر ښځو د حجاب په سرولو او له هغوی سره د زور زیاتي د کارولو پر سر د افغانستان ګڼو خلکو او ټولنو غبرګونونه په ډاګه کړي وو.

د دغه پرلت ګډونوال چې نن د (مرغومي ۱۹مه) يې نږدې دوه میاشتې وشوې وايي، د کومو غوښتنو لپاره يې چې پرلت وهلی له هغو نه په شا کیږي او دا پرلت به روان وي. د سوېلي وزیرستان په انګور اډه کې د برمل او انګور اډې په دروازه د پاسپورټ او ویزې د جبري کېدو په غبرګون کې د سیمې خلکو پرلت وهلی.
د پاکستان حکومت د سپین بولدک ـ چمن په دروازه د تګ راتګ پرمهال د پاسپورټ او ویزې تر جبري کېدو وروسته د انګور اډې ـ او برمل تر منځ په تګ راتګ پاسپورټ او ویزې جبري کړې، چې په سیمه کې يې خلکو په غبرګون کې پرلت وهلی.
په واڼه کې مدني فعال او د پرلت ګډونوال اختر ولي وزیر وايي چې د پاکستان حکومت یې لا هم د پرلت والو غوښتنې نه دي منلې او تشې خبرې کوي: «حکومتي انتظامیه یوازې زموږ وخت ضایع کوي او په تشو خبرو وخت تیروي، هره ورځ جرګې راسره کوي او په بې بیځایه وعدو غواړي زموږ پرلت ختم کړي، خو موږ اوس د دوی په هر عمل پوهیدلي یو او نور نه غولیږو.»
اختر ولي وايي دا مهال په انګور اډه کې د واورې ورېدو له امله په شته سړه هوا کې هم له خپله هوډه نه په شا کیږي او پرلت به روان ساتي.
په سیمه کې خبریال او د حالاتو څارونکی لال وزیر وايي، ځايي حکومت د پرلت والو غوښتنو ته په ځواب کې تر پخوا نرمي ښودلې خو وايي لا هم نه ده معلومه چې دوی په خپلو ژمنو کې څومره ریښتيني دي.
ښاغلی لال وزیر زیاتوي چې، «لا هم په کډو بار لويې لارۍ او بار وړونکي موټر د ډیورنډ کرښې دواړو غاړو ته ولاړ دي او چاته هم د پاکستاني پوله ساتو له لوري د تګ راتګ اجازه نه ورکول کیږي.»
سرچينې وايي چې دغلته واړه بازارونه او ټولې لویې او وړې لارې تړل شوې دي او خلک د خوراکي او اړتيا وړ توکو له کمښت سره مخ شوي.
تازه په انګور اډه کې واوره شوې او هوا سړه ده، خلک د نورو اړتیا وړ توکو تر څنګ سون توکو ته هم ډیره اړتیا لري چې لاسرسی ورته د بازارونو د تړلو له امله ستونزمن شوی.
د انګور اډې اوسېدونکو د دغه پرلت په دویمه ورځ د پاکستان له حکومته څوارلس غوښتنې کړې وې چې په څوارلسو غوښتنو کې په پاسپورت د تګ راتګ نه منل، د پوځ له خوا د افغانانو نه ځورول، د مالونو ازاد وړل راوړل، پر مالونو د مالیې کمښت، د دولتي ښوونځیو پرانیستل کیدل، په ځڼغوزیو د مالیې نه وضعه کیدل، د خمرانګ دروازې له منځه وړل، د حکومت له زندانونو د سیمې د ځوانانو خوشې کېدل، د لارې د امنیت ټینګول، د روغتیايي اسانتیاو او دې ته ورته نورې غوښتنې شاملې وې.
پاکستاني حکومت تر اوسه پورې په دې اړه خپل دريځ نه دی روښانه کړی، خو د سوېلي وزیرستان واڼه او پکتیکا برمل ولسوالۍ تر منځ پر ډیورنډ فرضي کرښه د تلو راتلو لاره یې تړلې او هیچاته د تګ راتګ اجازه نه ورکوي

د پاکستان د مشرانو جرګې پخوانی سناتور او پښتون سیاستوال افراسیاب خټک د طالبانو او پاکستان تر منځ راټوکېدلی کړکېچ غولوونکې لوبه بولي او زیاتوي، چې دوی په خپلو کې سره بشپړ یووالی او اتفاق لري.
افراسیاب خټک تېره شپه افغانستان انټرنشنل ته په یو بحث کې ویلي، پاکستان د دغې لوبې په ترسره کولو سره غواړي طالبانو ته یو خپلواک دریځ ورکړي، چې د هغه په وینا په دې توګه غواړي خلک تېر باسي.
افراسیاب خټک زیاته کړه، پاکستان دغه لوبه ځکه پیل کړې چې په دې توګه غواړي په افغانستان او خیبر پښتونخوا کې د طالبانو په لاس پښتانه او بلوڅ ملتپال ووژني او له هغوی څخه غچ واخلي.
افراسیاب خټک وویل، د پاکستان د طالبانو تحریک هم د پاکستاني جنرالانو لهخوا رامنځته شوی، روزل شوی او په وسلو سمبال شوی تحریک دی.
هغه وایي:« هغه مهال به پاکستان ویل، چې دغه تحریک د هند په ملاتړ او د افغانستان د تېر حکومت په همکارۍ رامنځته شوی، چې د افغان جمهوري نظام له پرځېدو وروسته هم پاکستان افغانستان ته د پړې ګوته نیستي؛ خو واقعیت دا دی چې نه ټيټيپي پخوا او نه هم اوس له افغانستانه تمویلیږي، دا ټولې هغه لوبې دي چې د پاکستاني پوځیانو لهخوا پیل شوې او په دې توګه غواړي هم په افغانستان او هم دې غاړې د پښتنو او بلوڅو بر سر خپل راج وچلوي.»
هغه په خپلو خبرو کې په سیمه کې روانه جګړه د پیل شوې سترې نړۍوالې لوبې يوه برخه یاده کړه او زیاته یې کړه، د پاکستان له بېلابېلو صوبو څخه د افغان کډوال اېستنه هم د دغې لوبې یوه برخه ده.
هغه وايي، په دې توګه نړۍوالو لوبغاړو غوښتل چې افغان کډوال په افغانستان کې د کاري فرصتونو د نشتوالي له امله اړ شي چې د ترهګرو ډلو سره یو ځای شي او په دې توګه دغه نوی ځواک د منځنۍ اسیا هېوادونو ته د سرخوږي په جوړولو سره د نړۍوالو لوبغاړو موخې ترسره کړي.

د سه شنبې په سهار ۶ بجې د مرغومي ۱۹مه یوې زلزلې د بدخشان ځینې برخې ولړزولې. د امریکا د ځمک پېژندنې په سایټونو کې راغلي، چې د دغې زلزلې لویوالی ۴.۲ درجې و او د زلزلې مرکز د جرم ولسوالي ښودل شوې ده.
لاتراوسه د دغې زلزلې د احتمالي زیانونو په اړه مالومات نه دي تر لاسه شوي.

په کابل کې د طالبانو تر واک لاندې د پاسپورټ ریاست وايي، د تخنیکي ستونزو له امله دوی نه شي کولای له دې وروسته په انلاین ډول پاسپورتونه ووېشي او له خلکو یې غوښتي، چې له دې وروسته به په حضوري بڼه پر خلکو پاسپورټونه وېشي.
له دغه ریاسته د اېکس په پاڼه په خپره شوې ویډیو کې ویل شو:« په افلاین بڼه یا په سپينو عریضو به د پاسپورټ د وېش لړۍ د چهارشنبې په ورځ چې د مرغومې له ۲۰مې نېټې سره برابره ده پېل شي.»
په ویډیو کې زیاته شوې: «په انلاین بڼه کې د پېښو شویو ستونزو له امله او هغو کسانو چې پاسپورټ ته یې اړتیا درلوده هغوی ته وار نه رسېد؛ نو ځکه مو په افلاین بڼه د پاسپورټ د وېش بهیر پېل کړی دی.»
طالبانو دا هم ویلي، چې دغه بهیر به لومړی په کابل او بیا په نورو ولایتونو کې هم پیل کړي.
که څه هم چې د پاسپورټ اخیستل او لرل د هر وګړي حقه حق دی؛ خو په افغانستان کې د پاسپورټ تر لاسه کول هغه ستونزمنه چاره ده، چې نن سبا د افغانستان له نیمايي نفوس څخه زیات خلک ورسره لاس او ګرېوان دي، ان تر دې چې پاسپورټ ته اړ کسان زرګونه ډالر کمېشن کارانو ته بډې ورکوي چې یو جلد پاسپورټ تر لاسه کړي.
ځیني خلک دا نیوکه هم کوي، چې طالبانو د پاسپورټونو د وېش کاروبار تور بازار ته سپارلی او له دغه بازاره طالبانو ته زیاته ګټه وټه رسېږي؛ خو طالبان بیا وايي چې دوی په دې برخه کې ګڼ کمېشن کاران نیولي او هغه مامورین یې هم له کاره شړلي چې له خلکو یې پیسې اخیستې.
تر دې وړاندې د پاسپورټ د یوه پخواني رییس ورور د مالي او اخلاقي فساد په تور ویډیو ګانې په خواله رسنیو کې ډېرې ښکته پورته شوې؛ خو لا تر اوسه هغه ته د سزا ورکولو او نورو مجازاتو په اړه طالبانو څه نه دي ویلي او په دې برخه کې چوپه خوله پاتې دي.
