سیمه ییزو سرچینو د سه شنبې په ورځ (د سلواغې ۱۰مه) د تخار ولایت په مرکز تالقان ښار کې د یوې چاودنې خبر ورکړ. د سرچينو د معلوماتو له مخې، چاودنه نن ماسپښين شاوخوا دوه بجې د طالبانو د ښاروالۍ ودانۍ مخې ته شوې ده. ويل کیږي په چاودنه کې د طالبانو یو رینجر ګاډی په نښه شوی دی.
تر اوسه پورې د دې چاودنې د احتمالي مرګ ژوبلې په اړه معلومات نه دي ترلاسه شوۍ.
ځايي طالب چارواکو هم تر اوسه پورې د دې چاودنې په اړه څه نه دي ویلي.
د طالبانو د کډوالو او راستنېدونکو چارو وزارت ویلي دغه کډوال د ننګرهار، کندهار او پکتیکا ولایتونو ته د ډیورنډ کرښې له لارې په جبري ډول افغانستان ته راستانه کړل شوي دي.
د طالبانو د کډوالو او راستنېدونکو چارو وزارت د سه شنبې په ورځ د (سلواغي ۱۰مه) په خپله ایکس پاڼه لیکلي چې، له پاکستانه د جبري راستېدونکو کډوالو ستونزو ته د رسېدنې کمیسون د راپور له مخې، د سلواغې په ۱۰مه د ننګرهار، کندهار او پکتیکا ولایتونو ته د ډیورنډ کرښې له لارې ۱۲۹ کورنۍ چې د غړو شمیر یې ۳۹۷ تنه وو په جبري ډول له پاکستانه راستنې کړل شوې دي.
د کډوالو چاروچارو وزارت ویلي له پاکستانه په جبري ډول راستنې شوې ۱۹ کورنۍ یې خپلو اصلي مېنو ته لیږدولې دي، ۹۲ کورنیو سره یې نغدي مرستې کړې او ۱۱۹ کورنۍ یې په لنډمهالو پنډغالو کې ځای پر ځای کړې دي.
همدارنګه یاد وزارت ویلي چې، تېره ورځ هم ۲۷۶ تنه افغان کډوال په جبري ډول د تورخم او سپین بولدک له لارو له پاکستانه راستانه شوي.
د کډوالو وزارت وايي، په جبري ډول ټول راستانه شوي افغان کډوال یې د ملګرو ملتونو د عالي کمیشنرۍ او د کډوالۍ نړیوال سازمان دفترونو ته د مرستو ترلاسه کولو په موخه ور پيژندلي دي.
له پاکستانه د افغان کډوالو د ایستلو لړۍ د تیر کال د سپټمبر له ۱۵مې نېټې راهیسې دوام لري او د ملګرو ملتونو د کډوالۍ ادارې د راپور له مخې، د ۲۰۲۳ کال د سپټمبر له ۱۵مې او د ۲۰۲۴ کال د جنورۍ تر ۱۳مې پورې ۵۰۰۲۰۰ افغانان له پاکستانه ایستل شوي دي.
د افغانستان په چارو کې د ازبکستان د ولسمشر ځانګړي استازي عصمت الله ایرګاشیف او د ایران د بهرنیو چارو وزارت مرستیال علي باقري کیني په تاشکند کې د افغانستان د بشري ناورین د حل په اړه خبرې سره وکړې.
د ازبکستان بهرنیو چارو وزارت د سې شنبې په ورځ د (سلواغې ۱۰مه) په یوه خپرپاڼه کې لیکلي چې د ایران بهرنیو چارو مرستیال وزیر په دې کتنه کې په افغانستان کې د تلپاتې سولې په ټینګښت کې د ازبکستان پر ونډې ټینګار وکړ.
خبرپاڼه زیاتوي، چې ازبکستاني او ایراني چارواکو له افغانستان څخه د دواړو هېوادونو د همکاریو په اړه هم خبرې وکړې.
تېره ورځ د افغانستان په چارو کې د ایران ځانګړي استازي په کابل کې د «سیمه ییزو همکاریو د ابتکار» په نامه غونډه کې «په افغانستان کې له تبعیض پرته پر واکمنۍ» او له ګاونډیانو سره په ښه ګاونډیتوب او هماهنګۍ ټینګار کړی.
حسن کاظمي قمي وویل؛ که دغه دوه بنسټیزې برخې د ناستې په اعلامیه کې منعکسې شي، د سیمې او نړۍ له خوا به یې هر کلی وشي.
د ملي امنیت دوه څېړونکي وايي، پر کرمان د داعش وروستی برید ایران دې ته اړ اېستی چې له طالبانو سره خپله امنیتي همکاري پراخه کړي. انانټ مېشرا و کرېسټین کاونرټ د دیپلومات په نامه پر تحلیلي ویب پاڼه کې ولیکل، اټکل کېږي چې طالبان او ایران په ګډه د داعش پر وړاندې «ګډ عملیات» وکړي.
د ساوټ ولر او ډوبلین سیټي د دغو دوو پوهنتونونو څېړونکو په خپره شوې مقاله کې د سپاه پاسداران له قوله لیکلي:« د ایران د سپاه پاسداران او طالبانو د استخباراتو تر منځ د ترهګرۍ پر وړاندې په مبارزه کې» د همکاریو د زیاتېدا شونتیا ډېره لیدل کېږي.
د مرغومي په میاشت کې داعش د سپاه پاسداران د پخواني قوماندان قاسم سلیماني په تلین برید وکړ، چې له امله یې لسګونه ولسي خلک ووژل شول.
ایراني چارواکو وویل، چې بریدګر تاجکستانی و او په افغانستان کې روزل شوی و.
طالبانو د ایراني چارواکو دغه ادعا چې په افغانستان کې د داعش وسلهوال شته او یا له دغه هېواده ایران ته استول کېږي رد کړې وه.
مېشرا او کاونرټ د سپاه پاسداران د یوه قوماندان له خولې ولیکل، چې د طالبانو د استخباراتو کارکوونکو په مشهد کې د سپاه له چارواکو سره پر اطلاعاتي مسایلو خبرې کړې دي.
هغوی لیکلي، چې د داعش د برید په مخنیوي کې د ایران د امنیتي ځواکونو پاتې راتلل د هغوی باور ته زیان اړولی او هغوی یې اړ کړي، چې د طالبانو سره په ګډه د دغو ترهګرو په میندلو کې همکاري وکړي.
سره له دې چې طالبانو تل په افغانستان کې د داعش د ځپلو یادونه کړې؛ خو د ایران او نورو هېوادونو چارواکو بیا ویلي، چې د افغانستان له خاورې دوی ته داعش یو لوی ګواښ دی.
داعش په تېرو څو کلونو کې په ایران څلور بریدونه کړي، چې ایراني چارواکو د دغو بریدونو پړه پر اسراییل او امریکا وراچولې چې ګوندې دوی د دغو بریدونو تر شا دي.
تېره اونۍ امریکايي چارواکو ویلي و، چې پر کرمان ښار د داعش له بریده وړاندې یې استخباراتي معلومات له ایراني چارواکو سره شریک کړي وو؛ خو دا معلومه نه شوه، چې ولې هغوی یې په اړه ګام نه و اخیستی.
د ایران او طالبانو تر منځ پر پوله د طالبانو او ایران تر منځ ډېر ځله د اوبو پر سر تاوتریخوالی پېښیږي، دا رنګه ایران څو ځلې په افغانستان کې د پراخ بنسټه دولت په نشتوالي نېوکې کړې؛ خو د دغو دوو څېړونکو په باور دغه شته ستونزې به د دواړو خواوو تر منځ نږدې همکاري نوره هم پېچلې کړي.
په کندهار ولایت کې د طالبانو د اطلاعاتو او فرهنګ ریاست په اېکس پاڼه لیکلي، چې د دوی د ملا هبت الله د حکم له مخې په کندهار کې ۱۹ کوچني بندونه د اوبو د زېرمه کولو په موخه جوړېږي.
په کندهار کې د طالبانو د کرنې، اوبو لګونې او مالدارۍ ریاست ویاند ننګیالي سمون ویلي، چې د دغو چک ډیمونو پیل یې د دوشنبې په ورځ له شاوليکوټ ولسوالۍ څخه کړی دی.
د هغه په وینا هلته د کرنې، اوبو لګولو او مالدارۍ وزارت لهخوا د درې مېلیونه افغانیو په لګښت د ۱۳۰ متره په اوږدوالي او اته متره عرض سره د یوه چک ډیم د جوړېدو کارونه پیل شول.
هغه وایي، د یوې میاشتې په موده کې به د دغه چېک ډیم د جوړېدو چارې بشپړې شي.
پاکستانۍ رسنیو د اړوندو ادارو د مالوماتو پر بنسټ راپور ورکړی، چې د ۲۰۲۴ کال د جنورۍ تر ۲۹مې له پاکستانه د ستنو شویو بې اسناده افغانانو شمېر ۴۷۸۳۰۰ ته لوړ شو او د بې اسناده افغانانو د ستنېدو لړۍ لاهم روانه ده.
د دغو رسنیو د راپور له مخې، د هغو ۲۶۹۷ افغان کډوالو له ډلې چې د ۲۰۲۴ کال د جنورۍ له ۲۵مې تر ۲۹مې پورې له دغه هېواده وتلي، پکې ۹۱۴ نارینه، ۷۶۵ ښځې او ۱۰۱۸ ماشومان شامل دي.
د دوی په وینا، دغه ۱۳۲ کورنۍ افغانستان ته د تګ پر مهال په ۱۱۰ موټرو کې ستنې شوې دي.
تر دې وړاندې د پاکستان لهخوا د ستنو شویو افغان کډوالو شمېره د جنورۍ تر ۲۴مې ۴۷۴۹۵۶ ښودل شوې وه.
خو بیا د کډوالۍ نړۍوالې ادارې د دوشنبې په ورځ د جنورۍ په ۲۲مې نېټې ویلي و، چې له څلورو میاشتو راهیسې له ۵۰۰ زرو څخه زیات افغانان خپل هېواد ته ستانه شوي دي.
د ملګرو ملتونو د کډوالۍ ادارې د راپور له مخې، د ۲۰۲۳ کال د سپټمبر له ۱۵مې او د ۲۰۲۴ کال د جنورۍ تر ۱۳مې پورې ۵۰۰۲۰۰ افغانان له پاکستانه وتلي دي.
په افغانستان کې د ملګرو ملتونو ماموریت ویلي:« ځیني هغه افغانان هم بېرته ستنېدو ته اړ اېستل کېدای شي، چې په بېرته ستنېدو له ځورونې، نیونې او یا د ربړوونې له ګواښ سره مخامخ دي.»
پاکستاني چارواکي بیا ټینګار کوي، چې دغه لړۍ به په منظمه توګه د ټولو بې اسناده بهرنیانو تر اېستلو دوام ولري.
