د طالبانو د هوا پیژندنې ادارې د یکشنبې او دوشنبې په ورځو د افغانستان په ۲۴ ولایتونو کې د سېلابونو د راوتلو او د سختو ورښتونو اټکل کړی دی. دغې ادارې د ۱۰ تر ۴۰ سانتيمتره واورې او د ۱۰ تر ۴۰ مليمتره باران د وریدو اټکل هم کړی دی.
د شنبې په ورځ د طالبانو د ترانسپورټ او هوايي چلند وزارت د هوا پیژندنې ریاست په لویدیځ کې په هرات، بادغیس, فراه او نیمروز ولایتونو او په سویل کې په هلمند، کندهار، زابل او ارزګان ولایتونو او په همدې حال کې د مرکزي افغانستان په دایکندي، غور، بامیان، میدان وردک او غزني ولایتونو کې د سختو واورو او سېلابونو وړاندوينه کړې ده.
دغه ادارې ویلي، چې په شمال کې به فاریاب، جوزجان، سرپل، پروان، بغلان او سمګان او په ختیځ کې په پکتيکا، خوست، پکتيا، لوګر او کابل ولایتونو کې هم سخت ورښتونه وشي او سیلاوونه به راووځي.
د جرمني ليندن موزيم او د «انټيګلنډ» په نامه يوې ډلې په شټوتګارټ ښار کې د افغانستان د تاريخي او هنري اثارو يو نندارتون جوړ کړی. د نندارتون د تنظیموونکو په خبره په دې نندارتون کې جرمني ته د افغان کډوالو د سفر یادښتونه هم نندارې ته وړاندې شوي دي.
د دوی په وينا دغه نندارتون د جنورۍ په ۲۶مه پرانیستل شو او د جولای تر ۲۶مې به لیدونکو ته پرانیستی وي.
د جرمني لینډن موزیم په خبرپاڼه کي ویلي، چې دغه نندارتون له افغانستان سره د بین البراعظمي اړیکو نندارې ته په اېښودولو سره پیل شوی، چي د افغانستان او جرمني ترمنځ د تیرو سلو کلونو د اړیکو لید وړاندې کوي.
د دغه نندارتون په یوه بله برخه کې د افغان کډوالو يادګارونه، چې له خپل هیواد څخه المان ته د هغوی د کډوالۍ کیسې بیانوي نندارې ته ایښودل شوي دي.
همایون احمدي، چې د «انټيګلنډ»ډلې غړی او د دې نندارتون تنظیموونکی دی، وویل، چې دا نندارتون «ډیر بډایه» دی.
د «انټيګلنډ» په ډله کې یو شمیر افغان کډوال او فرهنګپال او همدارنګه هغه جرمنان، چې پخپله یا د هغوی اولادونه افغانستان ته د تللو تجربه لري او له دغه هیواد سره تړلي دي شامل دي.
ښاغلي احمدي وویل، چې د «شتوټګارټ افغانستان» نندارتون په پرانستلو کې د المان یو شمېر لوړ پوړو چارواکو برخه اخیستې وه؛ خو له افغانستان څخه هیڅوک هم په برلین کې حضور نه درلود.
د ښاغلي احمدي په خبره د «شټوټګارټ افغانستان» په دې نندارتون کې یې د افغانستان شاوخوا ۲۰۰ تاریخي اثار نندارې ته وړاندې کړي دي.
د ليندن موزيم د خبرپانې له مخې، په دې نندارتون کې د غزنويانو د دورې د بودا کوچنۍ مجسمې او د مرمر ډبرې د څېړنو د پايلو او د هغو د اصليت په اړه له نويو معلوماتو سره نندارې ته وړاندې شوې دي.
د خبرپاڼې له مخې، په دغه نندارتون کې هغه اثار هم نندارې ته وړاندې کېږي، چې په ۱۹۷۰ لسیزه کې افغانستان ته د جرمن کورنیو د سفر او په کابل کې د هغوی د ژوند کیسه کوي.
لینډن موزیم ویلي د نندارتون یوه برخه د افغان انځورګر، شاعر او هندرمند غبدالغفور برشنا اثارو ته ځانګړې شوې ده.
ښاغلی برشنا د ۱۹۵۰ لسیزې په لومړیو کې مړ شو.
دغه نندارتون د «چای خونې» په نوم یوه ځانګړې خونه هم جوړه کړې، چې میلمانه او لیدونکي پکې کیسې کوي او سندرې وايي.
ښاغلي احمدي وویل، چې د افغانستان په اوسنیو شرایطو کې افغانان د نندارتونونو جوړېدو هرکلی نه کوي
هغه وايي په دې برخه کې د پوهاوي نشتوالي د افغانستان د تاريخي او فرهنګي اثارو نندارتونونو ته د خلکو لېوالتيا کمه کړې ده.
ښاغلي احمدي له افغانانو غوښتي، چې په دغه نندارتون کې ګډون وکړي تر څو د «افغانستان نوم، تاریخ، فرهنګ او هنر په داسې حال کې ژوندی پاتې شي، چې هېواد مو پرځېدلی او حکومت نه لرو».
طالبان وایي په ننګرهار او غزني ولایتونو کې په دوو جلا ترافيکي پېښو کې ۴ کسان مړه شوي او ۴ نور زخميان شوي دي. طالبان وايي د موټر چلوونکو د نه پاملرنې له کبله د ترافيکي پېښو شمېر زيات شوی دی.
د ننګرهار لپاره د طالبانو د امنيه قومندانۍ وياند بصير زابلي نن شنبه په يوې خبرپاڼه کې ويلي، چې د دې ولایت د مومندرې ولسوالۍ غزګي په سېمه کې د دوو موټرانو د ټکر له کبله يوه مېرمن او دوه ماشومان مړه شوي دي.
د زابلي په خبره، په پېښه کې دواړه موټره چلونکي هم ټپیان شوي دي.
بل لوري بيا نن په غزني کې د يو کرولا موټر او موټرسیکل ترمنځ هم ټکر شوی.
د غزني د طالبانو د امنيه قومندانۍ مطبوعاتي دفتر وايي، چې د موټر او موټرسېکل تر ټکر وروسته کرولا ډوله موټر له سړکه اوښتی او يو بل باسيکل چلونکی يې وهلی.
د دوی په خبره، چې په پېښه کې باسيکل چلونکی مړ شوی او دوه کسان زخمي شوي دي.
د دواړو پېښو زخميان د سېمې روغتيايی مرکزونو ته وړل شوي.
طالب مسولينو د دې ترافيکي پېښو لامل د موټر چلوونکو بې احتیاطي بللې ده.
خو پر دې سربېره د سړکونو تنګوالی او بې معیاریتوب هم د ورته پېښو بل لوی لامل دی.
د طالبانو سترې محکمې خبر ورکړی، چې دوه کسان یې د «بد اخلاقۍ» په تور د زیات شمېر خلګو او د تورنو د خپلوانو په مخ کې په دورو ووهل. دغې محکمې نن په يوه خبرپاڼه کې ليکلي، چې په لومړنۍ محکمه کې د دغو دوو کسانو دوسيې نهایي او د هغوى د بند موده پوره شوې وه.
په دې اړه لا معلومات نه دي ورکول شوي، چې دوی څومره موده په زندان کې تېره کړې او نه يې هم د دې کسانو د تورونو جزيات روښانه کړي.
په خبرپاڼه کې راغلي دي چې «دغه سزا د سرپل ولایت د استیناف محکمې د رییس په لارښوونه» تطبیق شوې ده.
افغانستان کې بیا اعدام او په دورو وهل
طالبان چې د ۲۰۲۱ کال د اګسټ پر ۱۵ پر ټول افغانستان واکمن شول، په مختلفو ولایتونو کې یې فزیکي سزاګانې لکه دورو وهل، د لاسونو پرې کول او اعدامونه بيا پيل شول.
د پنجشنبې په ورځ طالبانو سترې محکمې په یوه تازه حکم کې اعلان وکړ، چې د دې ډلې د مشر هبت الله اخونزاده په امر یې د غزني په یوه لوبغالي کې دوه تنه د قتل په تور اعدام کړل.
عیني شاهدانو افغانستان انټرنشنل ته ویلي، چې طالبانو دغه دوه کسان د غزني په مرکز کې په یوه لوبغالي کې په ډزو وژلي دي.
نیوکګر څه وايي؟
د اعدام دغه حکم د بشري حقونو د بنسټونو له پراخو غبرګونونو سره مخامخ شوی دی.
ملګرو ملتونو د دغې کړنې مخالفت کړی او د بښنې نړیوال سازمان له طالبانو غوښتي، چې د اعدام سزا لغوه کړي او ټول اعدامونه ودروي.
دا سازمان د هر ډول اعدام سره مخالفت کوي دا ځکه چې د ژوند حق تر پښو لاندې کوي.
د بښنې نړیوال سازمان د طالبانو له لوري په عام محضر کې د خلکو اعدامول انساني کرامت ته سخت سپکاوی بللی دی.
د بشري حقونو سازمانونه هم وايي، چې د طالبانو تر واک لاندې ادارو کې د عادلانه محاکمې هېڅ اصول مراعات شوي نه دي.
د رواداري په نوم د بشري حقونو يوه سازمان په يوه څېړنيز راپور کې ويلي، چې د طالبانو په محکمو کې تبعيضي پرېکړې کېږي، تورن کسان شکنجه کېږي او په زور اعترافونه کېږي، د خپلواکۍ او بې پرېتوب نه شتون او د برایت له اصولو سرغړونه کېږي.
طالبان هم د خپل ځان او عامو خلکو د تورونو په وړاندې په دوه ګونی چلند تورن دي.
په تېرو دوو کلونو کې طالب چارواکي له غیر قانوني وژنو نیولې تر جنسي تېري او مالي فساد پورې له ګڼو تورونو سره مخ شوي؛ خو تر اوسه یې د هېڅ یو چارواکي محاکمه نه ده شوې.
د طالبانو صنعت او تجارت وزارت وايي، د دغه وزارت په مشرۍ یو پلاوی د خپلمنځي سوداګرۍ د پیاوړتیا او د پخوانيو هوکړو د تعقیب لپاره نن تهران ته ځي. په دې پلاوي کې د طالبانو د ریاست الوزرا اقتصادي معاونت، ټرانسپورټ او هوايي چلن، بهرنیو چارو او مالیې وزارت استازي هم شامل دي.
د طالبانو صنعت او تجارت وزارت خپل اېکس لیکي، چې دغه پلاوی د ایران د چابهار بندر پر اسانتیاوو او وړتیاوو او د ټرانزېټ او صادراتو پر زیاتوالي له کوربه چارواکو سره خبرې کوي.
د طالبانو په خبره، دغه تخنیکي پلاوی ایران ته د ملا برادر د وروستي سفر خپلمنځي هوکړې هم تعقیبوي.
کابل ته د ایران د خرسان رضوي ولایت د اقتصادي چارو د همغګر ابوالفضل چمندي په مشرۍ د خصوصي او دولتي سکتور د غړو له سفر درې ورځې وروسته طالبان خپل پلاوی تهران ته لېږي.
طالبانو د ښاغلي چمندي له قوله ویلي و، دوی د دې معلوماتو د ترلاسولو لپاره افغانستان ته راغلي چې ایران ته د ملا برادر په سفر کې د شویو هوکړو له مخې څومره پرمختګ شوی دی.
د طالبانو په واکمنېدو سره د ایران او افغانستان ترمنځ ورځ تر بلې خپلمنځي سوداګرۍ او ټرانزېټي تجارت زیاتېږي.
د افغانستان لپاره د چین ځانګړي استازي اعلان وکړ، چې بیجېنګ او د سیمې هېوادونه د دوحې په ناسته کې د طالبانو سره د خبرو غوښتونکي وو او دا د « افسوس» خبره ده، چې دغه غونډه په دې برخه کې «ناکامه شوه».
یو شیایو یونګ ویلي، امریکا د افغانستان د بیارغونې، د پانګې د ازادولو او د بندیزونو د لغوه کولو مسوولیت لري.
ښاغلي یونګ همدارنګه د لا زیاتو بشري مرستو غوښتونکی او د ښځو او نجونو لپاره د زدهکړو د فرصتونو د برابرولو او معتدله حکومتولۍ غوښتونکی شو.
هغه ټینګار کړی، چې هېواد یې د ملګرو ملتونو او سیمهییزو شریکانو سره او په ځانګړې توګه د ګاونډیو هېوادونو د بهرنیو چارو وزیرانو په ناسته او په نورو برخو کې به د طالبانو سره د تعامل پر زیاتوالي کار وکړي.
د چین ځانګړي استازي د ملګرو ملتونو د سرمنشي انتونیو ګوترېش څرګندونو په تکرارولو سره ویلي، چې د افغانستان په اړه د ټولو ستونزو د منعکسولو لپاره د دوحې ناسته زمینه برابروي؛ څو ډاډ ترلاسه شي، چې افغانستان د ترهګریزو فعالیتونو په مرکز بدل نه شي او په دغه هېواد کې «ټولګډونه بنسټونه» رامنځته شي.
د دوحې ناسته د سلواغې په دوو وروستیو ورځو کې د افغانستان، هېوادونو او نړۍوالې ټولنې د ۲۵ استازو په ګډون ترسره شوه.
په دغه ناسته کې د طالبانو استازو حضور نه لاره؛ خو د افغانستان په استازیتوب د درېیو ښځو په ګډون د مدني ټولنو پنځو کسانو ته په کې بلنه ورکړل شوې وه.