د طالبانو تر کنټرول لاندې د هواپوهنې ادارې ویلي، چې د افغانستان په نهو ولایتونو کې د درنې واورې او زورور بارانونو تر څنګ په ځینو ولایتونو کې د سېلابونو د راوتو اټکل هم کېږي.
دغې ادارې په اېکس پاڼه لیکلي، د چهارشنبې په ورځ د (کب په ۱۶مه) د فراه، هلمند، کندهار، زابل، غزني، ارزګان، دایکندي او غور په ولایتونو کې د درنې واورې او شړکنده بارانونو وړاندوینه کېږي چې ورسره د سېلابونو د راوتو وېره هم شته.
په دغو ولایتونو کې له ۱۵ څخه تر ۲۵ سانتي مترو پورې واوره او له ۱۰ ملي مترو څخه تر ۲۵ ملي مترو پورې د بارانونو وړاندوینه شوې.
په تېرو څو ورځو کې د افغانستان په ګڼو ولایتونو کې د واورې او بارانونو له امله خلکو ته درانه ځاني او مالي زیانونه رسېدلي دي.
د ایران د نشه يي توکو پر وړاندې د مبارزې مشر د طالبانو له خولې ویلي، چې په افغانستان کې د نشه يي توکو ګودامونو موجود دی او ایران ته د نشه يي توکو د قاچاق د زیاتوالي لامل شوي دي.
د اسکندر مومني په وينا؛ طالبانو ويلي: "مخدره توکي په ګودامونو کې دي او کله چې ګودامونه ختم شي، ښايي د نشه يي توکو په وارداتو کې ٩٠ سلنه کموالى راشي."
د ایران د مخدره موادو پر ضد د مبارزې عمومي منشي اسکندر مومني د سې شنبې په ورځ له افغانستان څخه ایران ته د مخدره توکو د قاچاق د زیاتوالي په اړه خبرې وکړې.
هغه وویل، چې له افغانستان څخه ایران ته د مخدره موادو د قاچاق د کمېدو نښې نه لیدل کیږي.
له افغانستان څخه د نشه يي توکو د وارداتو په اړه د ايراني چارواکو له څرګندونو سره - سره طالبانو دغه هېواد ته ويلي، چې دغه ډله د نشه يي توکو د کښت او توليد په کمولو کې بريالۍ شوې ده.
د انتخاب ورځپاڼې په حواله؛ اسکندر مومني وویل: "طالب چارواکو چې ایران ته راغلي وو، په خپلو خبرو کې ویلي ووچې د نشه یې توکو تولید او کښت کم شوی دی.»
د هغه په وينا؛ طالبانو د قاچاق د زياتوالي لامل د تېرو کلونو په پرتله د نشه يي توکو زېرمه کول ګڼلي دي.
د ایران د مخدره موادو پر ضد د مبارزې مشر ویلي دي، چې په افغانستان کې صنعتي مخدره مواد، میتامفتامین او شیشه په زیاتیدونکي توګه تولیدیږي.
هغه ايران په افغانستان کې د نشه يي توکو د توليد د زياتېدو يو قرباني وباله.
ښاغلي مومني د دوشنبې په ورځ د ایران د ولایتونو د نشه يي توکو پر وړاندې د مبارزې د همغږۍ د ځانګړې غونډې په څنډه کې وویل: «په افغانستان کې د نشه يي توکو د تولید او خرڅلاو د ډېرېدو بهیر په داسې حال کې دی چې د افغانستان واکمنانو د نشه يي توکو د کښت د کمولو اعلان کړی و.»
د ایرنا خبري اژانس د خبر له مخې؛ دغه ایراني چارواکي زیاته کړه:«موږ هغه هېوادونه چې ۲۰کاله یې افغانستان اشغال کړی، په افغانستان کې د مخدرو موادو د تولید د زیاتوالي مسوول ګڼو.»
ښاغلي مومني وویل، چې ایران په رسمي توګه په ملګرو ملتونو کې په افغانستان کې د نشه یي توکو د تولید د زیاتېدو خطر اعلان کړی دی.
هغه ټینګار وکړ، چې د دې ستونزې د حل لپاره نړۍوالې پلان جوړونې ته اړتیا لري.
د طالبانو تر کنټرول لاندې پېښو ته د رسېدو په چارو کې د دولت وزارت وايي، چې په افغانستان کې د وروستیو واورو او اورښتونو له امله ۶۹ تنو ته مرګ ژوبله اوښتې ده او نېږدې ۵ زره کورني څاروي مړه شوي.
د یاد وزارت ویاند ملا جانان نن په کابل کې کورنیو رسنیو ته ویلي، چې د کب له لومړۍ نېټې پیل شویو واورو او اورښتونو کې د افغانستان په بېلابېلو سیمو کې ۳۹ کسان مړه شوي او ۳۱ نور ټپیان شوي دي.
نوموړي زیاته کړې، چې په دغو واورو او اورښتونو کې په یو شمېر سیمو کې غرونه ښوېیدلي، ځینې لارې تړل شوي او په ځینو سیمو کې د کورونو چتونه پرېوتي دي.
د طالبانو د ولایتي ادارو د راپورونو پر بنسټ نېږدې اوه سوه کورونه هم ویجاړ شوي او نېږدې ۵ زره کورني څاروي هم مړه شوي دي.
تېره ورځ په سرپل کې د طالبانو والي د سړې هوا او د یوه کور د چت د نړېدو له امله د پنځو کسان د وژل کېدو خبر ورکړ.
حبیب الله مسرور د دوشنبې په ورځ وویل، چې په وژل شویو کې دوې ښځې، دوه ماشومان او یو سړی دی، چې له روغتیايي مرکز څخه د لرې واټن او پر وخت د نه رسېدو له امله مړه شوي دي.
دوه ورځې واندې د طالبانو تر کنټرول لاندې باختر اژانس خبر ورکړ، چې په بلخ ولايت کې د واورې د اورښت او سړې هوا له امله ۴ زره کورني څاروي مړه شوي دي.
همدا راز له دوه سوو زیات څاروي په پنجشیر او بدخشان کې مړه شوي دي، په فاریاب، سرپل، کندهار، لوګر او یو شمېر نورو لایاتو کې هم کورني څاروي مړه شوي دي
که څه هم د طالبانو ډله په نړۍواله کچه په ډله ییزو وژنو تورنه ده؛ خو د دغې ډلې د کورنیو چارو وزارت د وسلو ټولولو په اړه د پوهاوي د نړۍوالې ورځې په مناسبت ویلي، چې د وسلو تولیدونکي او پلورونکي هېوادونه باید د بې ګناه خلکو د ډله ییزو وژنو لامل نه شي.
دغه وزارت د سې شنبې په ورځ (د کب ۱۵مه) د یوې خبرپاڼې په خپرولو سره ویلي، چې افغانستان د وسلو ټولولو په اړه د پوهاوي نړۍوالې ورځې ته په درنه سترګه ګوري؛ خو د وسلو له هغو تولیدونکو هېوادونو چې له دې برخې ګټې تر لاسه کوي غواړي باید د انسانیت د تباهۍ لامل نه شي.
د طالبانو د کورنیو چارو وزارت په داسې حال کې په خپله اعلامیه کې د عامو خلکو د وژلو د مخنیوي په اړه لیکلي، چې دغه ډله له تېرو شلونو کلونو راهېسې په افغانستان کې د زرګونو بې ګناه او عامو افغانانو په وژلو تورنه ده.
دغه وزارت همداراز وایي: "د وسلو ټولولو په اړه د پوهاوي نړۍواله ورځ د سولې ساتلو او د نړۍوال امنیت په رامنځته کولو کې د کلیدي اقداماتو په توګه ځانګړی اهمیت لري، دودیزو او غیر دودیزو وسلو کارول کولی شي انسانیت، چاپېریال او دوامداره پرمختګ ته جدي ستونزې پېښې کړي."
په خبرپاڼه کې افغانستان له هغو هېوادونو څخه بلل شوی، چې له څو لسیزو راهېسې د بهرنیانو له خوا د وسلو د ازمایښت د سیالۍ په ډګر بدل شوی دی.
د یادونې وړ ده، چې د طالبانو د کورنیو چارو وزیر په افغانستان کې د ځانمرګو بریدونو له طرحه کوونکو، ملاتړو او تمویلوونکو څخه ګڼل کیږي، چې د ځانمرګو بریدونو له امله په افغانستان کې سلګونه ډله ییزې وژنې شوې دي.
خبرپاڼې همداراز زیاته کړې، چې له غیر مسووله وسله والو کسانو څخه د ناقانونه وسلو د ټولولو بهېر د طالبانو له خوا روان دی.
په پاکستان کې د طالبانو پخوانی سفیر عبدالسلام ضعیف د طالبانو غړو ته لارښوونه کړې، چې د دیني زده کړو ترڅنګ، عصري زده کړو ته هم پام وکړي. نوموړي د عصري علومو مخالفان جاهل او د مسلمانانو شعوري دوښمنان بللي دي.
په پاکستان کې د طالبانو پخواني سفیر د سې شنبې په ورځ (د کب ۱۵مه) په خپل اېکس کې لیکلي: «زه د یوه مسلمان په توګه حاکمانو او مسلمانانو ته لارښوونه کوم، چې له اسلام څخه د دفاع لپاره د دیني زده کړو ترڅنګ عصري علومو ته هم مخه کړي.»
عبدالسلام ضعیف ټینګار کړی دی، چې له عصري علومو پرته د ځمکې او اسلامي حاکمیت دفاع نه شي کېدلی.
طالبانو د افغانستان د ښوونځیو په نصاب کې بدلون راوستی او د دیني موضوعاتو د شمېر د زیاتولو ترڅنګ یې په تېرو دوه نیمو کلونو کې په هېواد کې سلګونه دیني مدرسې جوړې کړې دي.
د طالبانو د پوهنې وزارت په دې وروستیو کې اعلان وکړ، چې عصري علوم به د "ملي او اسلامي کلتور" سره سم په نصاب کې شامل کړي.
تر دې وړاندې د دغه وزارت ویاند ویلي وو، چې د افغانستان له "شریعت او کلتور" سره په ټکر کې موضوعات له نصابه اېستل شوي دي.
همدا راز طالبانو د واک له تر لاسه کولو وروسته د نجونو پر مخ ښوونځي وتړل او ګڼو مشرانو یې د نجونو له زده کړو سره مخالفت ښودلی دی.
د ایران د بشري حقونو سازمان د سې شنبې په ورځ (د کب ۱۵مه) د یوه راپور په خپرولو سره ویلي، چې د یوه افغان په ګډون دوه کسان د ایران په شېراز ښار کې اعدام شوي دي.
وېل کیږي، چې افغان وګړی ایمان نومېده او د وژنې په تور اعدام شوی دی.
د ایران د بشري حقونو سازمان زیاته کړې، چې بل اعدام شوی کس مصطفی صمدي نومېده او د څلوېښتو کلونو و.
نوموړی بیا د نشه یي توکو اړوند مساله کې په اعدام محکوم شوی و.
د یاد سازمان د راپور له مخې؛ ټاکل شوې وه چې نن یو بل کس هم اعدام شي؛ خو د مهلت له ترلاسه کولو سره بېرته بندخونې ته ولېږدول شو.
د یادولو ده، چې د دغو کسانو د اعدامولو خبرونه د ایران د رسنیو او رسمي سرچینو له لوري اعلان شوی نه دی.
د ایران د بشري حقونو سازمان زیاته کړې ده، چې په دې هېواد کې د ۲۰۲۳ کال په پرتله په ۲۰۲۴ کال کې د نشه يي توکو اړوند اعدامونه ۸۴ سلنه زیات شوي دي.
د دغه سازمان د شمېرو له مخې؛ په ۲۰۲۳ کال کې په ایران کې ۲۵۶ کسان د نشهیي توکو اړوند مسایلو کې اعدام شوي، په داسې حال کې چې په ۲۰۲۴ کال کې بیا په همدې تور ۴۷۱ اعدامونه ثبت شوي دي.
