د روزګان ځايي طالب چارواکي: د ورستیو سېلابونو له امله ۱۲ کسان مړه شوي دي

په روزګان کې ځايي طالب چارواکي وايي، د ورستیو سېلابونو له امله ۱۲ کسان مړه او شپږ ټپیان شوي دي. په روزګان کې لا هم د یوشمېر ولسوالیو لارې د تګ راتګ پر مخ بندې دي.

په روزګان کې ځايي طالب چارواکي وايي، د ورستیو سېلابونو له امله ۱۲ کسان مړه او شپږ ټپیان شوي دي. په روزګان کې لا هم د یوشمېر ولسوالیو لارې د تګ راتګ پر مخ بندې دي.
په روزګان کې د طالبانو د والي ویاند وايي، د ورستیو سېلابونو له امله ۱۲ کسان مړه شوي او شپږ کسان ټپیان شوي دي.
اغاولي انعام وايي، د ورستیو سېلابونو د ځاني زیانونو تر څنګ ډېر مالي زیانونه هم اړولي دي.نوموړی وايي، د سېلابونو له امله لس زره جریبه ځمکه د سېلابونو اوبو لاندې کړې ده چې ډېره برخه یې کرنیزه وه.د طالبانو تر واک لاندې ملي ټلویزیون له لوري په خپاره شوي غږیز پیغام کې نوموړی وايي، په یادو سېلابونو کې لسګونه کورونه او دوکانونه هم ویجاړ شوي دي.اغاولي انعام وايي، سېلابونو تر ډېره په چوره، دهراوود، خاص روزګان او مرکز ترینکوټ کې ډېر زیانونه اړولي دي.د نوموړي په خبره د ځینو سیمو لارې اوس هم د تګ راتګ لپاره بندې دي او ډېری پلونه او پلچکونه ویجاړ شوي دي.ښاغلی انعام وايي، سېلاب ځپلي کسانو ته تر اوسه د اوسېدو کوم ځانګړی ځای نه دی په نښه شوی او ټول سېلاب ځپلي کسان په سیمه کې د خپلو خپلوانو په کورونو کې اوسېږي.دا په داسې حال کې ده، چې دوه ورځې وړاندې د طالبانو د رییس الوزرا د اقتصادي چارو مرستیال ملا عبدالغني برادر روزګان ولایت ته د سېلاب ځپلو کسانو سره د مرستې په موخه هم سفر کړی و.


د پروان اوسېدونکو افغانستان انټرنشنل ته هغه عکسونه استولي، چې په کې یوه بې پیلوټه الوتکه د دغه ولایت په فضا کې الوتنه کوي. تر اوسه مالومه نه ده، چې دغه الوتکه د کوم هېواد ده. تر دې وړاندې په یوشمېر نورو ولایتونو کې هم د بې پیلوټه الوتکو د الوتنو په اړه راپورونه خپاره شوي وو.
د پروان ولایت یوه اوسېدونکي ویلي، دغه الوتکه یې د چهارشنبې په ورځ سهار نهه بجې د وري په ۲۹مه نېټه لیدلې ده.
طالبانو تر اوسه په دې اړه څه نه دي ویلي؛ خو پخوا یې امریکا تورنه کړې وه، چې د افغانستان پر هوایي حریم تېری کوي.
په تېرو ورځو کې د بدخشان، پنجشیر، کونړ او لغمان خلکو افغانستان انټرنشنل ته ویلي وو، چې د دوی پر ولایتونو بې پیلوټه الوتکې الوتنې کوي.
په کندهار کې هم څو ځلې دغه بې پیلوټه الوتکې لیدل شوې، چې یو ځلې د وري په ۱۴مه سرچینو ویلي و چې یوې بې پیلوټه الوتکې د طالبانو د مشر ملا هبت الله د دفتر پر سر د څو ساعتونو لپاره الوتنې کړې.
سرچېنو ویلي و، چې دغو الوتنو طالبان اندېښمن کړي وو او له همدې امله یې د خپل مشر د استوګنې ځای بدل کړ.
د طالبانو ویاند د دغو الوتنو په غبرګون کې امریکا د افغانستان له هوايي حریم څخه په «سرغړونه» تورنه کړې وه.
تر دې وړاندې ځینو سرچېنو افغانستان انټرنشنل ته ویلي وو، چې د روانې میاشتې په پیل کې یوې بې پیلوټه الوتکې د غزني په ګېرو ولسوالۍ برید کړی و چې له امله یې ۱۲ کسه وژل شوي وو.
طالبانو له هغې پېښې لږ وړاندې ویلي و، دغه پېښه د یوې سرګلولې د چاودنې له امله شوې چې د هغوی په وینا پنځه مېرمنې او څلور ماشومان یې وژلي وو.
خو سرچېنو د طالبانو دغه خبره رد کړې او ویلی یې و، پېښه د بې پیلوټه الوتکې د برید له امله شوې چې په پایله کې یې ۱۲ تنه وژل شوي و چې په هغې ډله کې د کانونو وزارت درې تنه کارکوونکي چې یو یې د دغه وزارت د ارزونې د کمېسیون د غړي زوی هم و، دا رنګه دوه وسلهوال طالبان او درې ماشومان هم د وژل شویو کسانو په ډله کې وو.
لوړپوړو طالب چارواکو له هغې ډلې د دفاع وزیر او د طالبانو لوی درستیز په وار، وار ویلي، چې د افغانستان هوايي حریم لا هم د امریکا په «واک» کې دی.

د طالبانو احصایې ادارې خبر ورکړی چې په ۱۴۰۲ کال کې د افغانستان د صادراتو کچه د ۱۴۰۱ کال پرتله ۳۲،۹ میلیونه ډالر توپیر ښيي، چې څه باندې ۱۹ سلنه کمه شوې ده. دغې ادارې ویلي، چې تر تېرې کب میاشتې پورې د افغانستان د صادراتو کچه څه باندې ۱۴۱ میلیونه ډالره وه.
دغې ادارې د سه شنبې په ورځ (وري ۲۸مه) په ایکس پاڼه لیکلي چې په دې موده کې د افغانستان د وارداتو کچه کابو سل میلیونه ډالره زیاته شوې ده، چې په ۱۴۰۱ کال کې د افغانستان د وارداتو کچه ۶۹۰،۴ میلیونه ډالره وه، خو په ۱۴۰۲ کال کې دغه کچه ۷۸۹،۶ میلیون ډالرو ته لوړه شوې ده.
د دغې ادارې د شمېرو له مخې، په ١٤٠١ کب میاشت کې د افغانستان صادرات ١٧٤ ميليونه ډالره وو، چې په ١۴٠٢ لمريز کال کې دغه شمېر ١٤١،١ ميليون ډالرو ته راټيټ شوى دى.
د طالبانو احصایې ادارې په یوه کال کې په صادراتو کې د ۱۹ سلنې کموالي خبر ورکړی، په داسې حال کې چې د طالبانو د سوداګرۍ وزارت په ټول ۱۴۰۲ کال کې په صادراتو کې ۶ سلنه کموالی ښودلی دی.
په ۱۴۰۲ کال کې د افغانستان او پاکستان تر منځ د ځمکې له لارې سوداګري د سرحدي شخړو او سوداګریزو اختلافاتو له امله څو ځلې ګډوډه شوې وه.
همدارنګه پاکستاني رسنیو راپور ورکړی چې پاکستان له افغانستانه د ډبرو سکرو واردات کم کړي چې د طالبانو د حکومت تر ټولو مهم سوداګریز محصول دی.
د طالبانو د احصایې او معلوماتو اداره وايي، چې په ۱۴۰۱ کال کې د افغانستان ډېری صادرات پاکستان، هند او چین ته کېدل، خو په ۱۴۰۲ کال کې د افغانستان ډېری صادرات پاکستان، هند او متحده عربي اماراتو ته شوي.

د بریتانیا سنا مجلس رونډا ته د "ناقانونه" پناه غوښتونکو د ویستلو په پلان کې د تعدیل په پلوي رایه ورکړه، چې له دې پلان څخه د لندن افغان پوځي ملګري لرې کوي. د مخالف ګوند دوو غړو سټیفن کېناک او لوک پولارډ هم په یوه لیک کې د دغه تعدیل د عملي کېدو غوښتنه کړې ده.
دا تعدیل به د هغو پخوانیو افغان ځواکونو ملاتړ وکړي، چې د طالبانو له واکمنۍ وروسته بریتانیا ته په ناقانونه توګه ورغلي دي.
هغه افغان ژباړونکي چې په افغانستان کې د بریتانوي ځواکونو سره یې کار کاوه هم په دې تعدیل کې راتلای شي.
رونډا ته د پخوانیو افغان پوځیانو له اېستلو څخه د معافیت د تعدیل طرحه د بریتانیې د پخواني دفاع وزیر دیس براون لهخوا وړاندیز شوې وه.
د بریتانیا د لارډز ماڼۍ (سنا مجلس) د بریتانیا د لومړي وزیر ریشي سونک په هغه پلان کې د تعدیل غوښتنه کړې، چې رونډا ته د "ناقانونه" کډوالو د شړلو په اړه ده.
رونډا ته د پخوانیو افغان پوځیانو او ژباړونکو د شړلو د لغوه کولو غوښتنې ته د بریتانیا په مشرانو جرګه کې ۲۷۵ مثبتې او ۲۱۸ منفي رایې ورکړل شوې.
دا رایه اچونه د دوشنبې په ورځ د رونډا پلان په اړه او نورو تعدیلاتو سره یو ځای تر سره شوه.
د رایې ورکولو وروسته، د بریتانیا د پارلمان دوو غړو سټیفن کېناک او لوک پولارډ د غیرقانوني کډوالۍ سره د مبارزې وزیر او د وسلهوالو ځواکونو د بهرنیو چارو وزیر ته په یوه لیک کې د تعدیل د پلې کېدو غوښتنه وکړه.
په دغه لیک کې ویل شوي دا درېیم ځل دی، چې د بریتانیا سنا مجلس رونډا ته د افغانستان د پخواني حکومت د پوځي ځواکونو د نه اېستلو په اړه رایه ورکوي او حکومت یې ردوي.
وكيلانو له اړوندو وزيرانو وغوښتل، سنا مجلس ته تر ستنېدو وړاندې دې پر دې تعديل يو ځل بيا غور وكړي او خپله پرېكړه دې بدله كړي.

د طالبانو د کډوالو او بېرته راستنېدونکو چارو وزارت په اېکس پاڼه خبر ورکړی، چې له پاکستانه د تورخم له لارې (د وري په ۲۸مه) نېټه ۲۷۷ افغان کډوال هېواد ته په جبري توګه ستانه کړای شول.
د ننګرهار ولایت د تورخم سرحدي امریت د مالوماتو پر بنسټ، ۵۳ کورنۍ چې ټولټال ۲۷۷ کسان کېږي په جبري توګه له پاکستانه ستنې کړای شوې دي.
د دغه امریت په وینا، دغه راستانه شوي کډوال د کډوالو په اداره کې تر ثبتېدو وروسته د مرستو ترلاسه کولو په موخه د ملګرو ملتونو عالي کمېشنرۍ او د کډوالۍ نړۍوال سازمان ته ورپېژندل شوي دي.
ورته مهال پاکستانۍ رسنۍ اکسپرېس ټربیون راپور ورکړی، چې د افغان کډوالو د اېستلو دویم پړاو لپاره د پاکستان حکومت لهخوا بشپړ چمتووالی نیول شوی دی.
د خېبرپښتونخوا د کورنیو چارو وزارت ویاند رفاقت خان ویلي، چې د بېرته ستنولو دویمې لړۍ لپاره بشپړ چمتووالی نیول شوی، چې په کې به د قانوني اسنادو پرته نور ټول کډوال شامل وي.
له بل پلوه بیا د بې پولې ډاکترانو ټولنه وايي، په افغانستان کې د روغتیایي اسانتیاوو د نشتوالي له امله دوی دې ته په اندېښنه کې دي چې که له پاکستانه نور کډوال هم اېستل کېږي؛ نو په افغانستان کې به خلک د یو ناورین سره مخامخ شي.

له هغه وروسته چې طالبانو د ګلبدین حکمتیار په مشرۍ د اسلامي حزب بریا ټلویزیون او د صلاح الدین رباني په مشرۍ د جمعیت اسلامي نور ټلویزیون خپرونې بندې کړې؛ دغه اخیستل شوي ګام د رسنیو د ملاتړو سازمانونو پراخ غبرګونونه راوپارول.
د افغانستان د خبریالانو مرکز دغه کړنه د قانون خلاف ګڼلې او د دغې پرېکړې د بېرته اخیستو او بې له قیده او شرطه د دغو رسنیو بېرته پرانیستو غوښتنه یې کړې ده.
دغه مرکز د یوې خبرپاڼې په خپرولو سره د دغې کړنې په غندنې سره ویلي، چې دغه ډول ګامونه پر ازادو رسنیو د لا فشارونو راوړل او محدودول دي.
دوی وایي، د رسنیو په قانون کې د هېواد ټولو وګړو او سیاسي حزبونو ته د رسنیو د جوړولو حق ورکړل شوی.
دغه بنسټ زیاته کړې:« په قانون کې راغلي، چې رسنۍ د خپلو حرفوي کارونو په ترسراوي کې ازادې دي او مسوولان باید د دوی پر کارونو محدودیت ونه لګوي او نه یې هم وګواښي.»
ورته مهال له افغان خبریالانو د ملاتړ سازمان د اندېښنې په څرګندولو سره ویلي، هره ورځ د بیان او رسنیو د ازادۍ پر حق بندیزونه او محدودیتونه زیاتېږي او د یوې بشپړې تیاره او مستبد چاپېریال لاپسې پراخېږي.
دغه سازمان وایي، اصلي ستونزه دا ده چې په دې اړه وار له مخه ټاکلي قوانین نه شته.
د خبریالانو د ملاتړ سازمان پر دغه اصولي دريځ ټینګار کوي، چې باید په افغانستان کې د ټاکل شویو ملي او صنفي قوانینو پربنسټ د رسنیو له حقوقي چارو سره بشپړ ځانګړی او تخصصي چلند وشي.
دغه سازمان زیاته کړې ده، چې د بیان او رسنیو د ازادۍ له نظره په افغانستان کې روان حالت د نړۍ له هېڅ هېواد سره د پرتلې وړ نه دی.