د افغانستان د ملي مقاومت جبهې د یکشنبې په ورځ په یوه خبرپاڼه کې لیکلي ،چې د دوی ځواکونو په کابل کې د طالبانو پر یوه موټر د برید په ترڅ کې د دغې ډلې یو غړی وژلی او دوه طالب جنګیالي یې ټپیان کړي دي. طالب چارواکو په دې اړه څه نه دي ویلي.
د ملي مقاومت جبهې ویلي، چې د یکشنبې په ورځ (د غويي ۹ مه) د ماسپښین شاوخوا یې د کابل د اتمې امنیتي حوزې اړوند ورزشي لوبغالي ته څېرمه د طالبانو په یوه موټر برید کړی.
د ډزو غږونه په هغه ویډیو کې اورېدل کیږي، چې د دې ډلې د رسنیو لخوا خپره شوې ده.
دغه جبهه وايي چې په دې بريد کې ملکي وګړو او د دوى ځواکونو ته زيان نه دى اوښتى.
د ملګرو ملتونو د ماشومانو صندوق مسوولان وايي، په ۲۰۲۴ کال کې په افغانستان کې د ۱۲،۳ میلیونه ماشومانو په ګډون ۲۳،۷ میلیونه وګړي بشري مرستو ته اړتیا لري. یونېسف ويلي، چې په افغانستان کې د ماشومانو لپاره د اړتیا وړ له ۱،۴ مليارد ډالرو مرستې څخه ۳۵ سلنه یې برابرې شوې دي.
دغه سازمان د یکشنبې په ورځ (د غويي ۹مه) په افغانستان کې د بشري وضعت په اړه د روان کال د مارچ میاشتې نوی راپور خپور کړ.
په دغه راپور کې راغلي، چې اوږدې جګړې، د اقلیم بدلون، اقتصادي ځوړه او د بې کارۍ زیاتوالی په افغانستان کې د بېوزلۍ د ډېرېدو اصلي لاملونه دي.
د دغه راپور له مخې، د ۲۰۲۴ کال له پیل راهیسې په افغانستان کې د شري ناروغۍ ۱۴ زره او ۵۷۰ شکمنې پېښې او ۷۱ مړینې ثبت شوې دي.
یونېسف وايي؛ په دغو ناروغانو کې څه باندې ۱۱ زره یې ماشومان دي، چې عمرونه یې تر پنځو کلونو کم دي او تر ۶۰۰۰ډېر یې ښځې دي.
په دغه راپور کې په بېلابېلو ولايتونو کې د وروستيو اورښتونو د زيانونو يادونه هم شوې ده او ويل شوي دي، چې د روان کال د مارچ مياشتې په ٢٩مه او ٣٠مه سختو اورښتونو له ١٥٠٠ جريبه ډېره کرنيزه ځمکه ويجاړه کړې او تر ٥٠٠ زيات کورونه يې ويجاړ کړي دي.
یونېسف وايي، چې د روان کال په مارچ میاشت کې په بشري پروګرامونو کې د ښځو د ونډې او د هغوی د محدودولو په تړاو ۱۷ پېښې ثبت شوې وې.
دغه سازمان له خپلو بشري همکارانو غوښتي، چې په افغانستان کې د ښځینه کار کوونکو خوندیتوب ته لومړیتوب ورکړي.
دا په داسې حال کې ده، چې تر دې وړاندې د ماشومانو د ژغورنې سازمان په افغانستان کې د ماشومانو د وضعیت په اړه اندېښمن و، چې له پاکستانه راستانه شوي ۲۵۰ زره افغان ماشومان د خوړو او سرپناه له کمښت سره مخ دي.
د طالبانو پېښو ته د رسېدو وزارت وايي، په تېرو درېیو ورځو کې د افغانستان په ۱۵ ولایتونو کې د سېلابونو راوتو او چټکو ورښتونو له امله اته تنه مړه او درې تنه ژوبل شوي. دغه وزارت وايي، دغو سېلابونو د مرګ ژوبلې تر څنګ مالي زیانونه هم اړولي دي.
د طالبانو پېښو ته رسېدو وزارت ویاند جانان سایق رسنیو ته په استول شوي ویډیویي کلیپ کې ویلي چې د غوايي میاشتې له شپږمې نېټې تر دې مهاله د سېلابونو راوتو او چټکو بارانونو له امله د افغانستان په ۱۵ ولایتونو کې د سر او مال زیان اوښتی.
ښاغلی جانان سایق وايي: «کندهار، نورستان، بادغیس، غور، ننګرهار، میدان وردګ، هرات، سمنګان، پنجشیر، لغمان، کونړ، بغلان، کندوز، سرپل او پروان ولایتونو کې د سېلابونو راوتلو او چټکو بارانونو له امله اته کسان مړه شوي او درې تنه نور ژوبل دي.»
سایق وايي؛ د۱۴۰ کورنو د ویجاړېدو تر څنګ شل جریبه کرنیزه ځمکه اوبو وړې او شاوخوا دېرش څاروي هم مړه شوي دي.
نوموړی وايي، د تېرو درېیو ورځو پر مهال د سېلابونو له امله شل کیلومټره سړکونه هم ویجاړ شوي دي.
د طالبانو پېښو ته د رسېدو وزارت ویاند جانان سایق وايي؛ په راتلونکو څو ورځو کې هم د هېواد په یو شمېر ولایتونو کې د بارانونو د ورېدو او سېلابونو د راوتلو اټکل شوی، نوموړي له خلکو غوښتي چې د سېندونو له څنډو لرې پاتې شي.
له «پولیو څخه پاک افغانستان» موسسې نن یکشنبه د (غوايي نهمه) په ایکس پاڼه لیکلي چې سبا د دوشنبې په ورځ د (غوايي لسمه) به په ټولو ولایتونو کې د ماشومانو د ګوزڼ واکسین پیل شي. دغې موسسې په یوه خبرپاڼه کې لیکلي چې په دغه پروګرام کې ماشومانو ته (ویټامین اې) هم په پام کې نیول شوي.
له «پولیو څخه پاک افغانستان» موسسې خلکو ته سپارښتنه کړې چې خپلو ماشومانو ته د ویټامین اې لرونکي خواړه ورکړي چې له دغې ناروغۍ وژغورل شي.
افغانستان او پاکستان د نړۍ او سیمې په کچه هغه دوه هېوادونه دي چې د پولیو په له منځه وړلو کې لا هم نه دي بریالي شوي.
د روغتیا نړېوال سازمان تر دې مخکې ویلي و چې له پاکستانه د افغان کډوالو ایستل او د خلکو پراخ تګ راتګ په افغانستان کې د پولیو د خپرېدو ګواښ زیاتوي.
تېر او وړم کال په افغانستان کې د ماشومانو د ګوزڼ ناروغۍ مثبتې پېښې ثبتې شوې او طالبانو ویلي وو چې د پولیو د مخنیوي په موخه به نوي مرکزونه جوړوي. خو داسې ښکاري چې طالبان لا هم د دغې ناروغۍ په مخنیوي پاتې راغلي.
د روسیې د بهرنیو چارو مرستیال وزیر وايي، د طالبانو په رسمیت پېژندنه د یوه ټولګډونه حکومت په جوړېدو پورې اړه لري. میخایل ګالوزین وايي؛ داسې ټولګډونه حکومت ته اړتیا ده چې د افغانستان د ټولو «قومونو، مذهبونو او سیاسي ګوندونو» استازي په کې ونډه ولري.
د روسي رسنیو د راپور له مخې، میخایل ګالوزین چې د جمعې په ورځ ازبکستان ته تللی، ویلي: «مسکو له طالبانو سره یوازې خپلې سوداګریزې اړیکې ساتي.»
د ریانووستي خبري اژانس د راپور له مخې، د روسیې د بهرنیو چارو وزارت مرستیال د افغانستان په اړه د امریکا پر سیاستونو هم نیوکه کړې ده.
نوموړي په ۱۴۰۰ل کال کې له افغانستان څخه د امریکا وتلو ته په اشاره سره وویل: «هغوی په حقیقت کې د افغانستان خلک په ډاګ پرېښودل.»
روسيې هم د نورو هېوادونو په څېر طالبان په رسمت نه دي پېژندلي ، خو له دغې ډلې سره اړیکې لري او په مسکو کې یې د افغانستان سفارت طالبانو ته سپارلی دی.
د دې تر څنګ د روسیې د بهرنیو چارو وزارت د وري په میاشت کې وویل، چې د ترهګرو سازمانونو له لیست څخه د طالبانو د ایستلو موضوع تر غور لاندې ده.
د هرات له زلزله ځپلو سره د مرستې په موخه د دغه ولایت د صرافانو ټولنې له لوري د کورونو جوړولو او سپارلو په لړ کې د زنده جان په ولسوالۍ کې ۴۰ کورونه زیانمنو ته سپارلي. دا د زلزلې هغه زیانمن شوي خلک دي چې د ژمي سړې هوا شپې او ورځې یې په خیمو کې تېرې کړې.
د طالبانو تر واک لاندې ملي ټلویزیون نن یکشنبه د (غوايي نهمه) په ایکس پاڼه لیکلي چې دغه ۴۰ کورونه په هرات ولایت کې له زلزله ځپلو سره د مرستې لپاره د هرات صرافانو ټولنې له لوري د زنده جان ولسوالۍ زلزله ځپلو ته سپارل شوي.
د دغه خبر له مخې چې د هرات صرافانو په دغو ۴۰ کورونو ۲۰ میلیونه افغانۍ لګښت کړی.
تېره اوونۍ هرات کې ځايي طالب چارواکو ويلي وو، چې زلزله ځپلو ته د کورونو او ودانیو جوړولو چارې اوس هم روانې دي او په خبره یې چې په نږدې راتلوونکي کې به د روغتیایي مرکزونو او ښوونځیو په ګډون تر زرو پورې کورونه جوړ شي.
خو په هرات کې د تېر ۱۴۰۲ کال د تلې په ۱۵مې پرله پسې زلزلو زرګونه هراتیان بې کوره کړي چې د مني او ژمي څه باندې پنځه میاشتې یې په سړه هوا، سیلۍ او واوره کې تر خیمو او څادرونو لاندې تېرې کړې.
په هرات ولایت کې له زلزله ځپلو سره د مرستې کمیسیون طالب چارواکو د ژمي په سر کې ویلي و، چې شاوخوا څلور زره کورونه د جوړیدو په حال کې دي چې ۹۰ سلنه چارې یې بشپړې شوې دي خو د هرات زلزله ځپلي د طالبانو داسې خبرې نمایشي بولي او وايي چې د دوی زیاته برخه لا هم بې کوره دي.
د ملګرو ملتونو د شمېرو له مخې په هرات ولایت کې د تېرې تلې میاشتې په ۱۵مه په پرله پسې زلزلو کې تر ۱۴۰۰ډېر کسان مړه شوي او ۱۱ زره نور ټپیان شوي وو.
د دې ترڅنګ په دغو زلزلو کې څه باندې اته زره کورونه په بشپړه توګه ویجاړ او د ١٧ زره کورونو ځینې برخې ویجاړې شوې وې.
