افغان فعالان له طالب استازو سره په ناروې کې د خبرو په حال کې دي

د هغه خبر په بنسټ چې افغانستان انټرنشنل ته رسېدلی، په ناروې کې د ریچارډ بېنېټ په شتون کې د افغانستان د مدني ټولنې غړو او طالب استازو ترمنځ ناسته د جوړېدو په حال کې ده.

د هغه خبر په بنسټ چې افغانستان انټرنشنل ته رسېدلی، په ناروې کې د ریچارډ بېنېټ په شتون کې د افغانستان د مدني ټولنې غړو او طالب استازو ترمنځ ناسته د جوړېدو په حال کې ده.
دغه ناسته د ناروې د بهرنیو چارو وزارت په بلنه جوړه شوې او زموږ سرچینې وایي، چې دواړه خواوې د بشري حقونو وضعیت او د افغانستان د راتلونکې په اړه سره خبرې اترې کوي.همدارنګه داسې راپورونه هم شته، چې دغه استازي د سیاسي خبرو او د اقتصادي پیاوړتیا په اړه هم سره خبرې کوي.په دغې ناسته کې د افغانستان لپاره د ملګرو ملتونو ځانګړی راپور ورکوونکی ریچارډ بېنېټ هم حضور لري.ویل شوي، د طالبانو غړي او پلویان نظرمحمد مطمین، قاضي سعید مشک عالم، مطیعالله محمدي، جعفر مهدوي، شیخ صالح مزاري، سید یونس اغا، حدید ذاکر او فیض الله ځلاند هم له کابله په دغې ناسته کې ګډون کړی دی.له بل پلوه بیا کاوون کاکړ، اصیلا وردک، مومنه یاري، حارث سیغاني، د ولسي جرګې پخوانی غړی عبدالقیوم سجادي، پخوانی مذاکره کوونکی جنرال انصاري، انجیلا احمدي، د حزب اسلامي لوړپوړی غړی کریم امین، قهرمانه کاکړ، فیض محمد عثماني او فاطمه ګېلاني د مدني ټولنې د استازو په توګه په دغه ناسته کې ګډون کړی دی.


له مزارشریفه ځینو سرچېنو افغانستان انټرنشنل ته وویل، په دغه نندارتون کې چې نن سه شنبه د (غويي ۲۵مه) پرانیستل شو، شاوخوا ۳۰ زره کتابونه نندارې ته اېښودل شوي او دغه نندارتون به د اوو ورځو لپاره د کتونکو پر مخ پرانېستی وي.
سره له دې چې طالبانو وار د مخه په یوشمېر کتابونو بندیزونه لګولي، ښايي په دغه نندارتون کې هم هغو کتابونو ته اجازه نه وي ورکړل شوي، له کومو سره چې طالبان حساسیتونه لري.
دغو سرچېنو دا خبره هم افغانستان انټرنشنل پښتو ته وکړه، چې له دغه نندارتونه نجونې او مېرمنې لیدنه نه شي کولای او یوازې د نارینهو لپاره پرانېستل شوی دی.
د بلخ ولایت په ټوله کې او بیا د مزارشریف ښار په ځانګړې توګه د علم، فرهنګ او پوهې ټاټوبی یادېږي او ځوانان یې هم تر نورو ښارونو زیات د لیک لوست او مطالعې لېواله دي؛ خو په دغه ښار کې کتاب پلورونکي وايي، چې له تېرو شاوخوا درېیو کالو را په دې خوا د دوی د کتاب د خرڅلاو بازارونه ساړه شوي او ډېر خلک یې د کمزوري افتصاد له امله هم کتاب اخیستلو ته زړه نه ښه کوي.

د ملګرو ملتو د ماشومانو د ملاتړ اداره وایي، جاپان په افغانستان کې د ماشومانو او ښځو لپاره د اړینو واکسینونو په برخه کې ۶.۹ مېلیونه ډالر مرسته کوي. د دغې ادارې په خپره شوې خبرپاڼه کې راغلي، چې د دغه پروګرام له لارې به په منظمه توګه ۴.۱ مېلیون ماشومان او ښځې واکسین شي.
خبرپاڼه کې راغلي، د جاپان حکومت د یونیسېف د هڅو په ملاتړ د جاپان د (جایکا) ادارې په همکارۍ په افغانستان کې د ماشومانو او ښځو د حقونو او هغوی ته د بېړنیو اړتیاوو برابرولو په برخه کې اضافي ۶.۹ ملیون ډالره مرسته کړې.
دغه مرسته به د شري، نري رنځ، ګوزڼ، تور زېړي او تیتانوس څخه د ۴.۱ مېلیون ماشومانو او مېرمنو واکسیني خدمتونه د پولیو واکسین د ملي کمپاین له لارې له پولیو یا ګوزڼ ناروغۍ څخه د ۴.۷ مېلیون ماشومانو د ساتنې لپاره ولګول شي.
په کابل کې د جاپان سفیر کرومیا تاکایوشي وایي:« موږ ژمن یو، چې د افغانستان د ښځو او ماشومانو لپاره د واکسیناسیون پروګرام ملاتړ کوو او د واکسین کمپاین به لا پراخ کړو.»
له بل پلوه په افغانستان کې د یونیسېف استازي تاج الدین اویویل ویلي:« د پولیو په څېر ناروغۍ د ماشومانو ژوند تباه کوي؛ خو د مخنیوي وړ ده. واکسین د دغو وژونکو او ساري ناروغیو څخه د ماشومانو د ساتنې لپاره یو ډاډمن او ارزانه لاره ده. موږ د افغانستان د روغتیايي سیسټم د پیاوړتیا او د مخنیوي وړ ناروغیو څخه د زیاتو ښځو او ماشومانو د ساتنې لپاره د جاپان د حکومت د دوامدارې مرستې هرکلی کوو.»
له بل پلوه په افغاستان کې د جاپان سفیر تاکایوشي کورومیا وایي، چې هېواد یې د ښو روغتیایي خدمتونو د وړاندې کولو، د دغې برخې د کارکوونکو د ظرفیت لوړونې او د واکسین د تطبیق په برخه کې د خوړو نړۍوال پروګرام او یونیسېف له لارې افغانستان ته ۱۳.۸ مېلیون ډالره ځانګړي کړي دي.
نوموړي دغه څرګندونې تېره ورځ د طالبانو د اقتصاد وزیر دین محمد حنیف سره د لیدلو پرمهال کړې دي.

د طالبانو د کډوالو او راستنېدونکو چارو وزارت د سه شنبې په ورځ د (غويي ۲۵مه) پر خپلې اېکس پاڼې لیکلي، چې تېره ورځ ۵۷۳ تنه افغان کډوال له پاکستانه په جبري توګه راستانه کړل شول.
د کډوالو وزارت لیکلي، ۵۲ کورنۍ چې د غړو شمېر یې ۲۷۳ تنو ته رسېږي د سپین بولدک له لارې او همدارنګه ۵۴ کورنۍ چې د غړو شمېر یې ۲۷۰ تنو ته رسېږي د تورخم له لارې هېواد ته په جبري توګه راستنې کړل شوې دي.
د طالبانو یاد وزارت وايي، د پاکستان له لوري په جبري توګه راستانه کړل شوي اړمن کډوال یې د ملګرو ملتونو د کډوالو ادارې او د ملګرو ملتونو عالي کمېشنرۍ دفتر ته ورپېژندلي دي.
همدارنګه د طالبانو د کډوالو او راستنېدونکو چارو وزارت وايي، تېره ورځ یې درې تنه هغه افغان کډوال د پاکستان د خیبر پښتونخوا ایالت د پېښور له مرکزي زندانه راخوشې کړي چې د تېرو ۱۳ ورځو راهیسې هلته بندیان وو.
د طالبانو د کډوالو وزارت وايي، یاد افغان کډوال په پاکستان کې د اوسېدو لپاره د قانوني اسنادو نه لرلو له امله د پاکستاني پولیسو له لوري بندیان شوي وو.
دا په داسې حال کې ده چې، پاکستاني رسنیو ویلي یوازې د مې میاشتې په لومړیو لسو ورځو کې (د غويي له ۱۲مې تر ۲۱مې) څه باندې لس زره افغان کډوال له دغه هېواده اېستل شوي دي.

د کډوالۍ نړۍواله اداره وایي، تازه یې د بدخشان ولایت هغه سیمو ته پر بدیلو لارو بېړنۍ مرستې رسولي چې سړکونه یې ویجاړ شوي دي. دغې ادارې د سه شنبې په ورځ د (غويي ۲۵مه) پر خپلې اېکس پاڼې لیکلي، چې د بدخشان ولایت تشکان ولسوالۍ ۷۷ کورنیو لپاره یې خورا اړینې مرستې ورسولې.
دغه اداره وايي، د سړکونو د ویجاړېدو له امله نه شي کولای چې د موټرو له لارې لرو پرتو سیمو کې زیانمنو شویو کورنیو ته بېړنۍ مرستې ورسوي.
د کډوالۍ نړۍواله اداره وايي، لرو پرتو سیمو ته د مرستو رسولو لپاره له بدیلو لارو کار اخلي.
یادې ادارې پر خپلې اېکس پاڼه یوه ویډیو هم خپره کړې، چې لیدل کېږي یو شمېر کسان پلي او د څارویو په مرسته اړینې مرستندویه کڅوړې لېږدوي.
دا په داسې حال کې ده، چې د ډېرو ولایتونو د یو شمېر ولسوالیو تر څنګ د هېواد په ډېرو سیمو کې د واورو، بارانونو او سېلابونو د راوتلو له امله د تګ راتګ لارې بندې شوې او د بدخشان نیمایي ولسوالۍ داسې هم دي، چې هر کال د شپږو میاشتو لپاره ورته د تګ راتګ ټولې لارې بندې وي.

د اسټرالیا د پوځ پخوانی وکیل ډیویډ مک برایډ د افغانستان د جګړې په تړاو د اسنادو د غلا او افشا کولو په جرم په ۵ کاله او ۸ میاشتو بند محکوم شو. هغه له ۲۰۱۴ څخه تر ۲۰۱۵ کال پورې داسې اسناد افشا کړل، چې په افغانستان کې پر اسټرالیایي پوځ د جنګي جرمونو د دوسیې بنسټ وګرځېد.
د اسټرالیا حکومت ادعا کړې، چې د ښاغلي مک برایډ لهخوا افشا شوي اسناد "د اسټرالیا امنیت او دفاع" ګواښي.
ښاغلي مک برایډ تېر کال د نومبر په میاشت کې، د پټو پوځي معلوماتو افشا کولو او د اېبيسي نیوز خبریالانو ته د سپارلو په ګډون په یو شمېر تورونو اعتراف وکړ.
د اسټرالیا په پلازمېنه کې د سترې محکمې قاضي د سه شنبې په ورځ وویل، هغه په دې باور دی چې ډیویډ مک برایډ د "ښه شخصیت" درلودونکی و؛ خو داسې ښکاري چې "د هغه د نظرونو سموالي په اړه اندېښنه لري."
د محکمې په وینا، ښاغلي مک برایډ د ۲۰۱۴ کال د مې او ۲۰۱۵ کال تر منځ د پلازمېنې له سترې محکمې څخه ۲۳۵ اسناد راټول کړي، چې ۲۰۷ یې محرم او ځینې یې هم د کابینې لهخوا ډلبندي شوي اسناد وو.
د مک برایډ وکیل سټیفن وايي، د هغه موکل په دې باور نه و چې هغه جرم کړی دی او د هغه د اسنادو د افشا کولو پرېکړه د هغه " له رواني روغتیايي حالته اغېزمنه شوې وه. "
خو قاضي وویل، چې د دې ډول اسنادو افشا کول د "بهرنیو شریکانو" سره د اسټرالیا دریځ ته زیان رسولی شي.
ډیویډ ماسپ دا هم وویل، چې د دې شواهدو کاپي کول او په نامناسب ځایونو کې ساتل کېدای شي د بهرنیو استخباراتو لاس ته لوېدلي وای.
پر همدغه مهال قاضي روښانه کړه، چې د اسټرالیا پوځ د دې اسنادو د افشا کېدو له امله د احتمالي ګواښونو د څېړلو لپاره ګامونه نه دي اخیستي.