د طالبانو بند کې امریکایي وګړی؛ ایفبيای وايي، د محمود شاه حبیبي په برخلیک نه پوهیږي
دوه کاله وروسته له هغه چې طالبانو یو افغان الاصله امریکایی محمود شاه حبیبي نیولی، د امریکا د څېړنو فدرالي ادارې وویل چې د هغه په اړه معلومات نه لري.
دوه کاله وروسته له هغه چې طالبانو یو افغان الاصله امریکایی محمود شاه حبیبي نیولی، د امریکا د څېړنو فدرالي ادارې وویل چې د هغه په اړه معلومات نه لري.
د مخکیني افغان حکومت د ملکي هوايي چلند ادارې مشر حبیبي یوه ورځ وروسته له هغه ونیول شو چې د کابل په شیرپور سیمه کې د القاعدې پخوانی مشر ووژل شو.
د امریکا د بهرنیو چارو وزارت په دې وروستیو کې منلې چې درې امریکايي وګړي جورج ګلزمان، محمود شاه حبیبي او راین کاربېټ د طالبانو په بند کې دي.
خو د امریکا د څېړنو فدرالي اداره وايي له دوو کلونو راهیسې د حبیبي د برخلیک په اړه معلومات نه لري.
د امریکا د څېړنو فدرالي ادارې د خبرپاڼې په وینا، حبیبي د ۲۰۲۲ کال د اګست په ۱۰ نیټه په کابل کې د هغه کور ته نږدې د خپل موټر چلوونکي سره «وتښتول» شو. ایفبيای ویلي دي چې ګومان کیږي هغه د طالبانو پوځي یا امنیتي ځواکونو تښتولی وي.
د ايفبيای د خبرپاڼې له مخې، حبیبي او د هغه موټر چلوونکی د «ایارایکس مخابراتي» شرکت له ۲۹ نورو کارمنانو سره وتښتول شو. خو له حبيبي او يو بل کس پرته نور ټول کارکوونکي خوشي شول.
په واشنګټن کې د ایفبيای د دفتر مرستیال ډیویډ سنډبرګ وویل: «دوه کاله کیږي چې ښاغلی حبیبي ورک شوی دی، او موږ د هغه کورنۍ ته د بیرته راستنیدو لپاره په کلکه کار کوو.»
د امریکا د څېړنو فدرالي ادارې له هر چا غوښتي چې د هغه په اړه معلومات ولري د متحده ایالاتو نږدې ډیپلوماتیک ماموریت سره اړیکه ونیسي.
محمودشاه حبیبي د ۲۰۲۲ کال د اګست په ۱۰ مه د «ایارایکس مخابراتي شرکت» له ۲۹ نورو کارکوونکو سره ونیول شو.
د حبیبي کورنۍ تېر کال افغانستان انټرنشنل ته وویل چې هغه یوه ورځ وروسته له هغه ونیول شو چې د القاعدې پخوانی مشر ایمن الظواهري د کابل په شیرپور کې ووژل شو.
طالبانو دغه شرکت د ایمن الظواهري په نښه کولو کې په لاس لرلو تورن کړ.
خو طالبانو د حبيبي د نيول کېدو په اړه څه نه دي ويلي.د طالبانو یوه ویاند په دې وروستیو کې منلې، چې له امریکايي استازو سره یې د بندیانو د تبادلې په اړه خبرې کړې دي.
ذبیح الله مجاهد ویلي چې امریکا باید د خپلو وګړو د خلاصون په اړه د دوی غوښتنې ومني. د طالبانو له غوښتنو څخه یوه له ګوانتانامو زندانه د دغې ډلې د یوه زنداني مهاجر افغان خوشي کول دي.
طالبانو امریکا او سیمه ییزو قدرتونو ته د ثبات د راوستلو، د داعش د ځپلو او د نشه یي توکو د له منځه وړلو په ژمنو سره هیله درلوده، چې په رسمیت وپېژندل شي، خو د بشري حقونو پر اجنډا د لوېدیځو هېوادونو او د ټولګډونه حکومت د جوړېدو په اړه د سیمې د هېوادونو ټينګار د طالبانو د غوښتنو پروړاندې خنډ ګرځېدلی دی.
امریکا د روسیې او چین پرخلاف چې د منځنۍ اسیا له وسله والو څخه د ګواښ احساس کوي، له افغانستانه د ترهګرو او اورپکو ډلو پر ځپلو او شړلو ټینګار نه دی کړی.
داسې ښکاري، چې واشنګټن د دوحې په هوکړه کې د طالبانو پر هغې ژمنې باور لري، چې دغه ډله القاعدې او نورو ترهګرو ډلو ته اجازه نه ورکوي، چې د امریکا پر ګټو برید وکړي.
د طالبانو تر واک لاندې افغانستان په نړۍ کې یوازینی هېواد دی، چې هیڅ یو دولت یې په رسمیت نه پېژني، حال دا چې د ارمنستان، شمالي قبرس او اذربایجان ترمنځ جنجالي سیمه قره باغ لږ تر لږه د ارمنستان او ترکیې له خوا په رسمیت پېژندل کیږي.
د دغه نړۍوال مشروعیت نشتوالی له دې امله نه دی، چې طالبانو واک په زور ترلاسه کړی، بلکې په دې دلیل دی چې دا ډله د روسیې په ګډون د ډېرو قدرتونو او د امنیت شورا د ترهګرو ډلو په نوملړ کې ده.
دغه راز طالبانو د ښځو پر زده کړو سربېره ډېری نړۍوال قوانین هم له پامه غورځولي دي.
لوی قدرتونه د طالبانو د چلند د بدلولو لپاره له رسمیت پېژندلو څخه د یوې وسیلې په توګه کار اخلي، ځکه له هغې ډلې سره تعامل چې ټول نړۍوال قوانین له پامه غورځوي د لوېدیځو دولتونو لپاره ستونزمنه ده.
دا دولتونه دا ډول تعامل په سختۍ سره رایه ورکونکو او فرصت غوښتونکو سیاسي ګوندونو ته توجیه کولای شي.
له دې سره، طالبان ډېر هیله من دي چې د نړۍوال مشروعیت ستونزه به ژر حل شي.
دغې ډلې هڅه کړې، چې خپل انځور له یوې ترهګریزې او ځانمرګي ډلې څخه په یوې داسې عادي بې پلوي ملتپاله حکومت بدل کړي، چې ان له خپل پخواني دښمن امریکا او له ټولو هېوادونو سره ښې اړیکې غواړي.
د لوېدیځو ډیپلومانو او ملایانو اړیکې
په کابل او قطر کې له لوېدیځوالو ډیپلوماټانو سره د طالبانو کتنې او په دوحه کې د ملګرو ملتونو ناستې ته د دغې ډلې بلل دا پوښتنه رامنځته کوي، چې د طالبانو د مشروعیت نه درلودل څه معنا لري؟
د بهرنیو ډیپلوماټانو او چارواکو چلند د دې ښکارندویي کوي، چې هېوادونه له طالبانو سره د یو حاکم قدرت په توګه برخورد کوي.
پېژندل شوي ترهګر سراج الدین حقاني د عربي متحده اماراتو د دولت له مشر محمد بن زاید النهیان سره په ابوظبي کې د الشطي په ماڼۍ کې وکتل.
داسې ښکاري چې د طالبانو د عادي څرګندیدو ستراتیژي لږ تر لږه پر دې ډلې فشارونه کم کړي دي.
امریکا سره له دې چې په دې پوهیږي چې طالبان له افغانستان سره د میلیونونو ډالرو بشري مرستو څخه ناوړه ګټه پورته کوي، خو بیا یې هم د خپلو مرستو سیاست بدل کړی نه دی.
امریکا او غربي قدرتونه له طالبانو سره د سیمې د یو شمېر هېوادونو پر سیاسي راکړې ورکړې نیوکه نه کوي.
چین او روسیې سره له دې چې طالبان په رسمیت نه دي پېژندلي، خو له دې ډلې سره یې اړیکې پراخې کړي دي، ان یو شمېر کوچني هېوادونه چې د روسیې له ملاتړ څخه برخمن دي هم د روسیې تګلاره تعقیبوي.
هغه ګټې چې نه دي غوښتل شوي
د دې چلند لامل ښایي دا وي، چې امریکا او اروپا غواړي طالبان له یوې ترهګریزې ډلې څخه په یو پیاوړي عادي حکومت بدل شي، ځکه طالبان د افغانستان په کنټرولولو او د داعش په ځپلو سره د غربي هېوادونو په تېره بیا د امریکا د ګټو لپاره کار کوي.
د لوږي او بشري ناورین انځور په افغانستان او عراق کې د لوېدیځ د دولت جوړونې د پروژې ناکامي په ګوته کوي.
له افغانستان څخه د نا هیلو او لوږو کډوالو څپې په اروپا کې د کډوالو منلو ته د ښي اړخو ګوندونو او ډلو د غبرګون له امله رامنځته شوي سیاسي ناورین ته لمن وهي.
د طالبانو مخالفانو په ځانګړې توګه افغان ښځو په اغېزمنه توګه په لوېدیځو حکومتونو فشار راوړی، څو د طالبان ډله په رسمیت و نه پېژني.
افغان مدني ټولنې په ځانګړې توګه د ښځو فعالان په غربي مدني ټولنو کې قوي متحدین لري، چې له طالبانو سره د امریکا او اروپا د اړیکو له عادي کېدو سره مخالفت کوي او پر وړاندې یې جدي خنډ جوړ کړی دی.
هغو افغان سیاستوالو چې د کابل له پرځېدو وروسته لوېدیځو هېوادونو او سیمه کې پناه اخیستې ده، له طالبانو سره د دولتونو د اړیکو د عادي کیدو په مخنیوي کې اغېزمن رول لوبولی نه شي، ځکه په تېر حکومت کې یې د ګډون له امله مشروعیت او اعتبار ته سخت زیان رسېدلی دی او دویم دا چې د دوی نظامي او سیاسي مقاومت لا هم د طالبانو لپاره سوله ییز بدیل نه دی.
په داسې حال کې چې د طالبانو سیاسي او مدني مخالفین د طالبانو د رژیم پر نسکورېدو ټینګار کوي، خو هېوادونه بیا په افغانستان کې د بې ثباتۍ او یوې بلې جګړې له وېرې له طالبانو سره خړو پړو اړیکو ته دوام ورکوي.
د افغانستان د ای ټي ايف تکواندو فدراسيون د شنبې په ورځ په يوې اعلاميه کې ويلي، چې علي اکبر په ۶۲ کیلوګرام او سمير رحماني په ۸۵ کیلو ګرامه وزن کې خپل چينايي سيالان مات کړل او لومړۍ مقام يې خپل کړ.
دغه سيالۍ دوې ورځي وړاندي د چين په اونان ښار کې پيل شوي وې.
د اسيا اتلوتلۍ جام په دې سياليو کې د مرکزي اسيا د پنځو هېوادونو لوبغاړو برخه اخيستې وه.
په دې سيالیو کې د افغانستان دوو لوبغاړو او د لوبډلې مشر ګډون کړی و.
