د ننګرهار پوهنتون استاد او څېړونکی پوهاند شاه ولي خان مړ شو
د ننګرهار پوهنتون استاد او د پښتو ژبې نوموتی لیکوال او څېړونکی پوهاند شاه ولي خان په ننګرهار کې د ورپېښې ناروغۍ له امله مړ شو.
د ننګرهار پوهنتون استاد او د پښتو ژبې نوموتی لیکوال او څېړونکی پوهاند شاه ولي خان په ننګرهار کې د ورپېښې ناروغۍ له امله مړ شو.
د ننګرهار پوهنتون استاد عبدالطیف مل شینواري پر خپلې فیسبوک پاڼې تایید کړې، چې پوهاند شاه ولي خان د ورپېښې ناروغۍ له امله نن ماخوستن مهال مړ شوی دی.
پوهاند شاه ولي خان د ننګرهار پوهنتون د ژبو او ادبیاتو د پوهنځي د پښتنو څانګې استاد و، چې لسګونه علمي او تخلیقي اثار یې لیکلي دي.
نوموړی په ننګرهار پوهنتون کې د خوشحال پېژندنې د استاد تر څنګ د پښتو متن په څېړنه کې ځانګړې څېړنې کړې دي.
پوهاند شاه ولي خان د ننګرهار ولایت اوسېدونکی او لسګونه کاله یې د ننګرهار پوهنتون د استاد په توګه دنده ترسره کړې ده.
فرانسوي چارواکو د یکشنبې په ورځ وویل، چې د یو شمېر افغانانو په ګډون اته کسانو له فرانسې څخه انګلستان ته د تېرېدو پر مهال د مانش په کانل کړې مړه شوي دي. د مړه شویو افغانانو د دقیق شمېر په اړه لا څه نه دي ویل شوي.
د روانې عیسوي میاشتې په پیل کې ۱۲ کسان هغه مهال مړه شول، چې هڅه یې کوله له دغه کاناله په تېرېدو سره له فرانسې ځان انګلستان ته ورسوي.
دغه کسان هغه مهال مړه شول چې کښتۍ یې په کانال کې ډوبه شوه.
په دغه کانال کې د کډوالو مړینې په فرانسې او انګلستان فشارونه ډېر کړي، چې له دغې لارې د کډوالو د کښتیو د تللو مخه ونیسي.
د فرانسې د پاس-دی-کالاس سیمې مشر جاک بیلنټ وویل، چې د ژغورنې ډلو ته خبرداری ورکړل شوی و، چې یوه کښتۍ چې ۵۹ تنه پکې سپاره وو؛ د پاس-دی-کالیس په سیمه کې د امبلټیوس ساحل ته نږدې په اوبو کې له ستونزو سره مخ شوې ده.
هغه یوې خبري غونډې ته وویل: "د شپې په شاوخوا یوه بجه یوه نوې پېښه رامنځته شوه او موږ د اتو کسانو مړینې خواشیني کړو."
هغه زیاته کړه، چې نور ۵۱ کډوال اوس د ژغورنې او طبي عملې تر پاملرنې لاندې دي.
نوموړي زياته کړه، چې وژل شوي کسان د افغانستان، سوډان، سوريې، مصر او ايران وګړي وو، خو دا یې نه دي ویلي، چې د افغانانو شمېر څو تنه وو.
دغه کانال د نړۍ یو له بوختو بار وړونکو لارو څخه دی او هلته د سمندر څپې قوي دي، چې په کوچنیو کښتیو کې تېرېدل خطرناک کوي.
بیلنټ وویل، چې وروستۍ پېښه د هغو کسانو شمېر ۴۶ ته رسوي، چې د کال له پیل راهیسې د فرانسې څخه د کانال د تېرېدو په هڅه کې مړه شوي دي.
هغه وویل، چې یوازې د سپټمبر په ۱۴مه له فرانسې څخه د دې کانال د تېرېدو اته هڅې وشوې او شاوخوا ۲۰۰ کډوال وژغورل شول.
د فوټسال نړۍوال جام سیالیو په لړ کې د افغانستان د فوټسال ملي لوبډلې په خپله لومړۍ لوبه کې انګولا ته د ۶ پر ۴ ګولونو په توپير ماتې ورکړه. په دې مهمه سيالۍ کې د افغان لوبډلې لپاره اکبر کاظمي دوه، اميد قنبري، حسين محمدي، مهدي نوروزي او رضا حسين پور يو يو ګول وکړ.
د افغانستان فوټبال فدراسيون د معلوماتو له مخې؛ د فوټسال نړۍوال جام سياليو پر مهال د افغانستان او انګولا ترمنځ دغه لوبه نن د یکشنبې په ورځ د ازبکستان په کوربه توب د کابل پر وخت د مازيګر پر پنځه بجې تر سره شوه.
دا د همدې سياليو د درېيم ګروپ لومړۍ لوبه وه، چې افغانستان په کې په خپله لومړۍ بريا سره درې نومرې ترلاسه کړې.
په دغو سیالیو کې افغانستان له اوکراین، ارجنټاین او انګولا سره په یوه ګروپ کې لوبېږي.
افغانستان په دې سيالي کې د خپل جدول سرته ولاړ او د جدول وروستی حالت د اوکراین او ارجنټاین د نن تر لوبي وروسته معلومیږي.
د فوټسال نړۍوال جام په سياليو کې به افغانستان خپله دويمه لوبه په راتلونکې چهارشنبه د ارجنټاین سره تر سره کړي.
د طالبانو تر کنټرول لاندې د پوهنې ادارې په يوې اعلاميه کې د دوشنبې ورځې لپاره د سالنګونو په ګډون په ۱۷ ولایتونو کې د باران، تېز باد، خاورو او سېلابونو اټکل کړی دی. دغه اداره زیاتوي، چې د دوی د اټکل له مخې؛ د باران کچه به له (۱۵ څخه تر ۳۰) ملي متره وي.
د طالبانو تر واک لاندې د ټرانسپورټ او هوایي چلند وزارت اړوند د هوا پوهنې ادارې د شنبې په ورځ په يوې خبرپاڼه کې ویلي، چې (د وږي ۲۶ مه) د سالنګونو په ګډون په بدخشان، تخار، نورستان، کونړ، لغمان، کاپيسا، پنجشير، بغلان، پروان، ننګرهار، کابل، لوګر، پکتیا، خوست، میدان وردګ،بامیان او غور ولایتونو کې د شدیدونو بارانونو، اورښتونو او سېلابونو اټکل شوی.
د دوی د معلوماتو له مخې، چې په بېلابېلو سیمو کې به د باد د سرعت کچه په ساعت کې له (۵۰ څخه تر ۷۰) کيلومتره وي.
دا په داسې حال کې ده، چې په افغانستان کې د اقلیم په بدلون سره په دې وروستیو کې ډېریو ولایتونو کې سخت سېلابونه راوتلي، چې ډېر شمېر افغانانو ته یې ځاني او مالي تاوانونه رسولي دي.
د طالبانو یو شمېر مشران چې د ملا هبت الله اخوندزاده له محافظه کارو سیاستونو ناراضه دي؛ خپلې کورنۍ یې بهر ته وړي دي. د الجزیرې د مقالې له مخې؛ دغو چارواکو ویلي، چې د دوی کورنۍ په بهر کې ډېر ارام دي او ماشومان یې پرته له کومې ستونزې زده کړې کولی شي.
لاکشمي ونوګوپال منون چې د قطر په پوهنتون کې د پی اېچ ډي نومانده ده، په دې مقاله کې چې هغې د الجزیرې لپاره لیکلې وايي، چې هغې د طالبانو له اوسنیو او پخوانیو استازو سره چې د ملا هبت الله د سیاستونو ملاتړ نه کوي مرکې کړي او ځېنو ورته ویلي، چې دوی خپلې کورنۍ نورو هېوادونو ته وړي دي.
دغو طالب چارواکو مېرمن منون ته ویلي: «کورنۍ یې په بهر کې ارامه دي او ماشومان یې له کومې ستونزې پرته کولی شي چې خپلو زده کړو ته دوام ورکړي.»
په دې لیکنه کې اغلې منون په کندهار کې د طالبانو د پخواني مشرتابه له محافظه کارو سیاستونو څخه د ناخوښۍ په اړه بحث کړی، چې د سختو مقرراتو او حکمونو په لګولو سره یې د دغې ډلې د نسبتا معتدل مشرتابه د نوي نسل لپاره میدان تنګ کړی دی.
وروسته له هغه چې طالبانو د ۲۰۲۱ کال د اګست په ۱۵مه د افغانستان واک په بشپړه توګه تر لاسه کړ، په کابل کې د سرپرست حکومت له جوړېدو سره ملا هبت الله کندهار ته مهمې سیاسي پرېکړې وسپارلې او په ځېنو مواردو کې د کابل د حکومت د ځېنو وزیرانو په ګډون د کابل د حکومت ځینې نور غړي هم په کې شامل وو.
د یادولو ده، چې د طالبانو د پوهنې او عامې روغتیا وزارتونه د نوموړي وفادارو کسانو ته ورکړل شوي دي.
دغه مقاله چې د الجزیرې له خوا د شنبې په ورځ خپره شوې، په افغانستان دننه او بهر کې د طالبانو د سختو سیاستونو او د افغانانو د ناوړه اقتصادي او بشري حقونو وضعیت ته په کې اشاره شوې ده.
په دې مقاله کې راغلي، چې په کابل کې د طالبانو حکومت د هغو خلکو فشار احساسوي، چې د اقتصادي سقوط او د نړۍوالو مرستو د کمېدو په حال کې خدمتونه او کار غواړي.
خو د سراج الدین حقاني په ګډون د طالبانو د ځېنو غړو هڅې له نړۍوالې ټولنې سره د اړیکو او د زیاتو مرستو او پانګونې د جلبولو لپاره د کندهار د پوهنې او د نجونو او ښځو لپاره د کار په برخو کې د سختو پالیسیو د دوه چنده کولو او د امربالمعروف د وروستي قانون د تصویبېدو له امله کمزورې شوې دي.
د طالبانو تر منځ ناخوښي
په کندهار کې د طالبانو د مشرتابه د محافظه کارو سیاستونو شدت، د خلکو د نارضایتۍ د زیاتوالي ترڅنګ د دې ډلې د مشرانو ترمنځ واټن هم پراخ کړی دی.
اغلې منون په دې مقاله کې لیکي: "په داسې حال کې چې اخوندزاده په واک کې ښکاري، خو د کورنیو اختلافاتو د زیاتېدو نښې نښانې لیدل کیږي."
په دې لیکنه کې هغې د ۲۰۲۳ کال د فېبرورۍ په میاشت کې د طالبانو د کورنیو چارو د وزیر سراج الدین حقاني نیوکې ته اشاره کړې، چې ویلي یې وو: «د واک انحصار او د ټول نظام وقار ته زیان رسول زمونږ په ګټه نه دی. دا حالت د زغملو وړ نه دی."
د لیکوالې په باور، د امربالمعروف نوی قانون او په عامو ځایونو کې د دغه وزارت له خوا د خلکو په سزا ورکولو ټينګار په دې معنا دی، چې د ملا هبت الله په مشرۍ د طالبانو ډېر محافظه کار غړي د سیاستونو په ټاکلو کې لاس لري.
مېرمن منون وايي، چې په کندهار کې د ملا هبت الله په نوم د طالبانو پخوانیو او محافظه کارو غړو د وېرې لرې کولو او څنډو کولو له لارې د موافقې فرهنګ رامنځته کړی او د دې ډلې د مشرتابه د نوي نسل غږ یې تر پښو لاندې کړی دی.
په همدې حال کې د دې لیکوالې په وینا؛ د واک د ټینګولو لپاره د اخوندزاده ستراتیژي کېدای شي برعکس اغېزه ولري: "دا ممکن د داخلي وېش لامل شي، چې کېدای شي ټوټه - ټوټه شي یا ان بغاوت (د مشرتابه په وړاندې) وکړي."
د امرالله صالح د څرګندونو په غبرګون کې د طالبانو د اقتصاد وزارت مرستیال لطیف نظري ویلي، چې هزاره ګان هېڅکله جګړې او تاوتریخوالي ته مخه نه کوي. نوموړی وایي؛ هغه کسان چې هزاره ګان جګړې او تاوتریخوالي ته هڅوي باید پوه شي، چې هزاره ګان خپلې غوښتنې په عقل او اعتدال سره تعقیبوي.
لطیف نظري چې د طالبانو په حکومت کې هزاره چارواکو څخه دی؛ د یکشنبې په ورځ (د وږي ۲۵ مه) د پخواني ولسمشر د مرستیال امرالله صالح د څرګندونو په غبرګون کې وویل، چې طالبان او هزاره ګان «ښې اړیکې» لري او «هزاره خلک په اسلامي ورورولۍ ژور باور لري.»
د امرالله صالح تر مشرۍ لاندې زرغون تر دې وړاندې په دایکنډي کې د ۱۴ هزاره ګانو د وژل کېدو په غبرګون کې دغه قوم ته ویلي وو: «په مظلوم ښودلو او چغې وهلو هېڅ ځای ته نه رسېږئ؛ خپله تګلاره بدله کړئ او د تاوان ورکولو پر ځای وسلې وپېرئ».
زرغون بهير په خپله اېکس پاڼه کې هزاره ګان د طالبانو په وړاندې وسله وال دريځ ته هڅولي او زياته کړې یې وه: «د داعش او طالبانو منشور یو شان دی» او که هزاره ګان وغواړي، کولای شي دا مساوات ګډوډ کړي.
د دايکنډي او غور پر لاره د پنجشنبې په ورځ (د وږي ۲۲ مه) نېټه د وسله والو په بريد کې لږ تر لږه ١٤ هزاره وګړي ووژل شول او ۶ نور ټپيان شوي دي.
داعش د دغه برید پړه پر غاړه اخیستې او اعلان یې کړی چې هدف یې شیعه ګان و.
