د طالبانو د کانونو او پټرولیم وزیر هدایت الله بدري د چهارشنبې په ورځ د روسیې د انرژۍ د نړۍوال فورم په اووم نندارتون کې د ګډون لپاره دغه هېواد ته ولاړ. د طالبانو د کانونو او پټرولیم وزارت وايي، هدایت الله بدري به درې ورځې په روسیه کې وي.
په افغانستان کې د طالبانو له واکمنۍ درې کاله وروسته د روسیې په ګډون هېڅ یوه هېواد د دغې ډلې حاکمیت په رسمیت نه دی پېژندلی؛ خو د روسیې ولسمشر ولادیمیر پوتین سږ کال د جوزا په میاشت کې ویلي، چې له طالبانو سره اړیکي ټینګول اړین دي.
د روسيې د انرژۍ د نړۍوال فورم اوومه غونډه به د تلې میاشتې له پنځمې تر شپږمې نېټې پورې په مسکو کې تر سره شي او د انرژۍ د صنعت د پرمختګ په اوسني وضعیت به بحث وشي.
پدې فورم کې له ۷۰ څخه ډېرې پیښې او له ۲۲۵ څخه ډېر ویناوال شامل دي.
د طالبانو د کانونو او انرژۍ وزیر د امریکا په تور لېست کې شامل دی، چې پر نړۍوالو سفرونو یې بندیز لګېدلی دی.
د طالبانو د عامي روغتيا وزير په افغانستان کې د مور او ماشوم د مړينې د لوړي کچه اړوند د روغتيا نړۍوال سازمان راپور تایيدوي؛ خو وايي، چې په تېرو درېيو کلونو د واکسين د ښه تطبيق له کبله دا کچه کمه شوې ده. نور جلال جلالي زياتوي، چې روغتيايي سيستم يې د بوديجې د کمښت سره مخ دی.
له دې وړاندې بهرنيو رسنيو خبر ورکړی و، چې طالبانو په افغانستان کې د پولیو واکسین کمپاین بند کړی دی.
هم مهاله د اسټرالیا «کنورسېشن» رسنۍ خبرداری ورکړی، چې په افغانستان کې د طالبانو له خوا د پولیو د واکسین کمپاین ځنډول ښايي د سیمې په هېوادونو کې د ګوزڼ ناروغۍ د خپرېدو لامل شي.
بل لور بيا د طالبانو د عامي روغتيا وزير جلال جلالي د چهارشنبې په ورځ (د تلې ۴ مه) نېټه په يوه غونډه کې ويلي، چې دوی هڅه کوي د مور او ماشوم د مړينې د مخنيوي لپاره واکسين ته لاسرسۍ زيات او په ښه ډول يې تطبيق کړي.
نوموړي ويلي: «د نېکمرغه په دې وروستيو کلونو کې د روغتيايي خدماتو د وړاندي کولو او په ځانګړې توګه د واکسين د تطبیق پر اساس د مور او ماشوم په مړينه کې د پام وړ کموالی راغلی.»
د روغتیا نړۍوال سازمان سږ کال په افغانستان کې د پولیو د ۱۸ پېښو خبر ورکړی.
تېر کال په افغانستان کې د پوليو يوازې ۶ پېښې ثبت شوې وې.
د طالبانو د روغتيا طالب وزير په خپلو خبرو کې وويل، چې تېرو جګړو روغتيايي سیسټم کمزوری کړی او دا مهال د بودېجې د کمښت سره له زياتو ننګونو سره مخ دي.
نوموړي پر نړۍوالو او په خاص ډول پر روغتيایي مرستندويه ادارو غږ وکړ، چې سیاست او روغتيا سره بېله کړي او د افغانستان سره په دې برخه کې کومکونه زيات کړي.
جرمني، استرالیا، کاناډا او هالنډ ویلي، چې که د افغان ښځو او نجونو وضعیت بدل نه شي، د عدالت نړۍوالې محکمې ته به د طالبانو پرضد شکایت وکړي. دغو څلورو هېوادونو ټینګار کړی، چې په افغانستان کې د ښځو او نجونو له حقونو څخه د سرغړونې مخه باید ونیول شي.
د عدالت نړۍواله محکمه د ملګرو ملتونو قضایي ارګان په توګه د نړۍوالو ادعاو او د بشري حقونو مسالو سره د رسیدګۍ مسولیت لري.
دغو هېوادونو یوه مسوده چمتو کړې او د افغان ښځینه فعالانو له یوې ډلې سره یې پر جزییاتو کار کوي.
ویل کیږي، چې دا هڅې په افغانستان کې د بشري حقونو د پراخې سرغړونې او د جنسیتي توپیر په اړه دي او په پام کې ده چې تر وروستۍ کېدو وروسته د عدالت نړۍوالې محکمې ته وړاندې شي.
د جرمني د ډي يي ای خبري اژانس د چهارشنبې په ورځ (د تلې ۴مه) راپور ورکړ، چې دغو هېوادونو په دې اړه د یوې اعلامیې مسوده چمتو کړې ده.
دغه طرحه د ښځو پر وړاندې د هر ډول تبعیض د له منځه وړلو په موخه د ملګرو ملتونو د کنوانسیون په چوکاټ کې چمتو شوې، چې افغانستان یې هم غړیتوب لري او څلورو واړو هېوادونو په افغانستان کې د ښځو د حقونو د سرغړونې پر مخنیوي ټینګار کړی دی.
په مسوده کې راغلي، چې افغان ښځې او نجونې د خپلو ټولو حقونو د درناوي وړ دي.
په امريکا کې د افغانستان انټرنشنل خبريال راپور ورکړی، چې په ملګرو ملتونو کې د جرمني استازې به نن چهارشنبه په دې اړه يوه غونډه وکړي.
ویل کیږي، چې د افغان ښځینه فعالانو په شتون سره یوه ګډه ډله جوړه شوې او د لاسلیکونو راټولولوي.
څلورو واړو هېوادونو خبرداری ورکړی، چې که په یو ټاکلي وخت کې دا دریځ بدلون ونه مومي، لومړی به حقوقي منځګړیتوب وکړي او په پای کې به قضیه د عدالت نړۍوالې محکمې ته راجع کړي.
په نیویارک کې د ملګرو ملتونو د ۷۹مې عمومي غونډې تر پیل مخکې د جرمني د بهرنیو چارو وزیرې انالنا بربوک وویل، چې هېواد یې غواړي هغه کسان چې له نړۍوالو قوانینو څخه جدي سرغړونه کوي، وپوښتل شي.
انالنا به د چهارشنبې په ورځ (د تلې څلورمه) له خپلو همکارانو سره له استرالیا او کاناډا څخه لیدنه وکړي.
د جرمني د بهرنیو چارو وزیرې تر دې مخکې ویلي وو، چې د طالبانو «د امر بالمعروف و نهی عن المنکر قانون» د ښځو څخه د کرکې سل مخه حدود دي.
هغې وویل، دغه قانون د ټولنې نیم نفوس په چوپتیا مجبوره کوي.
طالبانو په افغانستان کې د واک له تر لاسه کولو وروسته مېرمنې او نجونې له ټولنیز ژوند څخه بې برخې کړې او پر هغوی یې د زده کړو او کار بندیز لګولی دی.
د اروپايي ټولنې پلاوي او د ملګرو ملتونو د ښځو استازو د سې شنبې په ورځ په نیویارک کې د افغان ښځو د حقونو د ملاتړ په موخه د عمومي ناستې په څنډه کې غونډه وکړه. په دې کتنه کې په افغانستان کې د طالبانو له خوا د سیستماتیک تبعیض او له بشري حقونو څخه د سرغړونې په اړه خبرې وشوې.
دا غونډه د ملګرو ملتونو د عمومي غونډې د لومړۍ ورځې په څنډه کې وشوه.
په واشنګټن کې د افغانستان پخوانۍ سفیرې عادله راز چې په دې غونډه کې یې برخه اخیستې وه، افغانستان انټرنشنل ته وویل، چې د غونډې موخه په افغانستان کې د ښځو وضعیت څېړل او دا چې نړۍواله ټولنه څه ډول د هغو فعالو ښځو له حقونو په ځانګړې توګه د سوداګرۍ او روغتيا په برخو کې ملاتړ کوي.
د اروپايي ټولنې د پلاوي او د ملګرو ملتونو د ښځو په ګډه اعلامیه کې راغلي، چې د افغان ښځو حقونه د پام وړ کم شوي د زده کړو، کارموندنې او عامه ژوند ته د هغوی پر لاسرسي یې ناوړه اغېزې کړې دي.
د دې غونډې یو هدف په افغانستان کې د ښځو د حقونو کړکېچ ته د نړۍوالې ټولنې پام اړول وو.
د غونډې له پیل مخکې د اروپايي ټولنې او د ملګرو ملتونو د ښځو په ګډه اعلامیه کې ویل شوي: «په داسې حال کې چې په افغانستان کې د ښځو او نجونو وضعیت مخ په خرابېدو دی، دا غونډه د نړۍوالې ټولنې د هڅو په اړه د معنا لرونکو خبرو اترو لپاره زمینه برابروي او مخکې له دې چې د دوی حقونه وړاندې کړي.»
د اروپايي ټولنې او د ښځو په چارو کې د ملګرو ملتونو استازې ټینګار کړی، چې د افغانستان په اړه د مجلسونو په پرېکړو کې باید د افغان ښځو نظر په پام کې ونیول شي.
دواړو بنسټونو د افغان ښځو او نجونو لپاره پر دوامداره مرستو هم ټینګار کړی دی.
د ملګرو ملتونو سرمنشي انټونیو ګوتریش د دوشنبې په ورځ د افغانستان د ښځو په اړه په ځانګړې غونډه کې ټینګار وکړ، چې دی به هیڅکله اجازه ورنه کړي، چې د طالبانو محدودیتونه نورمال شي.
د ملګرو ملتونو عمومي منشي ويلي، په افغانستان کې ښځې او نجونې د جبر او جنسي تبعیض له ژور بحران سره مخ دي.
نوموړي د طالبانو امربالمعروف قانون ته په اشارې سره وويل، چې طالبانو په دغه نوي قانون سره له عامه ډګر څخه د ښځو د ايستلو لړۍ رسمي کړې ده.
پاکستان او ترکمنستان د خپلمنځي سوداګري او اقتصادي اړیکو د پراختیا لپاره د سيپک پروژې له مخې د تفاهم یادښتونه لاسلیکوي، چې پکې ګوادر او ترکمنباشای بندرونو ته لاسرسی شامل دی. دې بندرونو ته لار له افغانستان تېرېږي، خو مالومه نه ده چې په دې تړاو له طالبانو سره هم خبرې شوې که نه.
سیپیک د چین پاکستان اقتصادي پیاوړتیا پروژې نوم دی چې له مخې یې چین په پاکستان کې په میلیاردونو ډالر پانګونه کړې او هم یې دغه هېواد ته پور ور کړی دی.
بیجینګ د دې پروژې له مخې منځني ختیځ ته د اوبو له لارې د رسېدو لپاره په بلوچستان کې ګوادر بندر فعالول غواړي.
د پاکستان رادیو د راپور له مخې، اسلام اباد او عشق اباد په دې برخه کې د همکارۍ لپاره تړونونه لاسلیکوي، چې له مخې به یې ترکمنستان د منځنۍ اسیا لومړنی هېواد شي چې ګوادر بندر ته به لاسرسی ولري.
د پاکستان حکومت د ګوادر بندر او د ترکمنستان د ترکمنباشای بندرونو ترمنځ د هوکړې د مسودې جوړولو لپاره کمېټه جوړه کړې ده.
له دې پرمختیا سره هممهاله په بلوچستان کې د پاکستان پر امنیتي ځواکونو بریدونه ډېر شوي، چې له امله یې چین اندېښمن دی.
په دغو بریدونو کې تر ډېره بلوڅ بېلتونپال ښکېل دي، چې پاکستان د خپلې صوبې د طبیعي زېرمو په لوټلو تورنوي.
طالبانو په خوست کې هغه سوداګر په «جعل کارۍ» تورن کړ چې د سراج الدین حقاني د ترور زوی او د خوست هوايي ډګر مشر بهرام موسی له لوري د ورسره شوي ظلم معلومات یې له افغانستان انټرنشنل سره شریک کړي وو. د افغانستان انټرنشنل تر څېړنیز راپور وروسته طالبانو دغه کس په «جعل کارۍ» تورن کړ.
په خوست ولایت کې ځايي طالبانو نن چهارشنبه د (تلې څلورمه) په ایکس پاڼه د یوې خبرپاڼې په خپرولو سره ویلي، چې په دغه ولایت کې د (الخلیج سیاحتي شرکت) مشر او دوه کارکونکي د «جعل کارۍ» په تور د امنیتي او کشفي ارګانونو تر څار لاندې دي.
خوست کې ځايي طالبانو وروسته له هغې دغه ګام پورته کړی چې تېره ورځ افغانستان انټرنشنل پښتو ته یوه ځايي سوداګر ملک میر نیازي وویل، چې د طالبانو د کورنیو چارو د وزیر سراج الدین حقاني د ترور زوی او د خوست هوايي ډګر مشر حاجي بهرام موسی یې په خوست کې د شرکت دفتر تړلی او شخصي موټر یې ورڅخه بیولی دی.
د طالبانو د خوست ولايت رسنیزې څانګې په ایکس پاڼه لیکلي، چې «پولیسو په خپلو څېړنو کې له الخلیج سیاحتي شرکت او د شرکت د رییس له کور څخه ګڼ جعلي پاسپورټونه، د پاکستان وېزې او پاسپورټونه، پاکستان ته د تګ راتګ جعلي ټاپې او اروپا ته د قاچاق په موخه خلکو ته جوړ کړي جعلي پاسپورټونه ترلاسه کړي دي.»
ملک میر نیازي تېره ورځ افغانستان انټرنشنل پښتو ته ویلي و: «تېره ورځ یې د خوست په مرکز کې زما دفتر را وتړلو او زما یو منشي یې هم له ځان سره وړی او اوس له دې هم انکار کوي چې زما منشي یې نه دی وړی.»
ملک میر نیازی زیاتوي، چې د خوست امینه قوماندان حافظ عبدالرشید عمري ته څو ځله ورغلی؛ خو داسې ښکاري چې هغه د دې توان نه لري چې د خوست هوايي ډګر د مشر مخه ونیسي.
طالبان د افغانستان انټرنشنل خپرونې او راپورونه په جدي ډول څاري او په دې وروستیو کې یې هڅې پیل کړې چې د دغې رسنۍ څپې په هوا کې ګډې وډې کړي، خو دغې رسنۍ په یاسټ کې خپلې پخوانۍ څپې بدلې کړې او خپلو خپرونو ته یې دوام ورکړ.
په خوست کې د الخلیج سیاحتي شرکت مشر ملک میر نیازي پرون سې شنبه افغانستان انټرنشنل پښتو ته وویل، چې دوی په خپله ګناه نه پوهیږي او نه هم ورته د دې چلند د لامل په اړه څه ویل شوي.
ملک میر نیازي له افغانستان انټرنشنل سره هغه مکتوبونه هم شریک کړي، چې دوی د طالبانو د کورنیو چارو وزیر سراج الدین حقاني تره او د طالبانو کډوالو او بېرته راستنېدونکو چارو وزیر خلیل حقاني دروازه یې هم ټکولې او د دې ستونزې د حل لپاره ورغلي دي.
د معلوماتو له مخې؛ د خوست ملکي هوايي ډګر مشر نه یوازې دا چې د طالبانو کورنیو چارو وزیر سراج الدین حقاني د ترور زوی دی؛ بلکې د طالبانو د دفاع وزارت د مرستیال مالي خان د خور زوی هم دی.
د طالبانو د خوست هوايي ډګر مشر حاجي بهرام موسی دوه کاله وړاندې د خپل دویم واده ناوې له لوګر څخه خوست ته په چورلکه کې بېولې وه.
دا لومړی ځل نه دی، چې د طالبانو د سیمه ییزو چارواکو له لوري پر ولسي خلکو د زور زیاتي او بې عدالتۍ په اړه دا ډول راپورونه خپریږي؛ تر دې وړاندې هم د طالبانو د سیمه ییزو چارواکو څخه ورته ګیلې او شکایتونه خپاره شوي دي.
