د طالبانو تر واک لاندې باختر اژانس ويلي چې، کابل کې د ترکیې سفیر او د دغې ډلې د ټرانسپورټ او هوايي چلند ادارې چارواکو د افغانستان او ترکیې تر منځ د ځمکني ټرانسپورټ د فعالولو په اړه خبرې کړې دي.
د طالبانو د ټرانسپورټ او هوايي چلند وزارت هم په یوه خبرپاڼه کې ویلي چې، د دغه وزارت سرپرست حمیدالله اخندزاده تېره ورځ سې شنبه د (لړم ۲۹مه) کابل کې د ترکیې له سفیر جنک اونال سره کتلي او د دوه اړخیزو ټرانزیټي او ټرانسپورټي اړیکو پر پراختیا یې ورسره خبرې کړې.
د طالبانو په خبرپاڼه کې د ترکیې سفیر له قوله ویل شوي، هڅه کوي چې د افغانستان او ترکیې ترمنځ د ځکمني ټرانسپورټ د فعالولو لپاره زمینه برابره کړي.
خبرپاڼه کې وړاندې راغلي، «د دواړو هېوادونو تر منځ د دوه اړخیزو ټرانزیټي او ټرانسپورټي اړیکو پر پراختیا او په دې برخه کې د اسانتياوو راوستلو، د لاجوردو لارې فعالولو او همدارنګه د هوايي چلند برخې پياوړتيا او يو شمېر نورو موضوعاتو په اړه خبرې شوي.»
د ۱۴۰۳ کل د غوايي په میاشت کې د طالبانو بهرنیو چارو وزیر امیرخان متقي په کابل کې د افغانستان لپاره د ترکیې له سفیر سره په لیدنه کې د لاجورد له لارې د سوداګرۍ د پیل تر څنګ په ترکیه کې د سوداګرۍ د ګډو نندارتونو د پرانیستلو په اړه خبرې کړې وې.
د ترکیې د احصایې انسټیټیوټ د راپور له مخې په ۲۰۲۳ کال کې د دغو دواړو هېوادونو ترمنځ سوداګري ۶،۸ میلیارده ډالره وه چې ۷۶ سلنه یې د ترکیې صادرات وو.
د طالبانو د رییس الوزرا د اقتصادي مرستیال دفتر د ۱۴۰۳ کال په وږي میاشت کې ویلي و، چې د اذربايجان د لومړي وزير مرستيال له ملابرادر سره په ليدنه کې د لاجورد لارې د فعالولو ژمنه کړې وه.
د افغانستان مخکني ولسشمر محمد اشرف غني د ۲۰۱۵ کال په اپرېل کې په کابل کې له افغان سوداګرو سره په ناسته کې ویلي و، چې د لاجورد لارې په پرانیستو سره به افغانستان د منځنۍ اسیا په څلورلاري بدلوي او په دې اړه یې د ترکمنستان، اذربایجان، ترکیې او ګرجستان هیوادونو سره ګټورې خبرې کړې وې، او دغه هیوادونه هم د لاجوردو لارې پرانېستو سره لیوالتیا ښودلې وه.
دغه لاره د ترکمنستان، اذربایجان او ګرجستان هیوادونو څخه تورې بحیرې ته رسيږي او بیا د ترکیې له لارې افغانستان د ازادو اوبو سره نښلوي.
د سوداګریزو چارو کارپوهان وايي، د لاجوردو لاره د کراچۍ بندر په نسبت افغانستان ته ډيره ګټوره تماميږي.
له تورغونډۍ د ترکیې تر بحیرې پورې څه باندې دوه زره کیلومتره لاره ده، چې د یو موټر سوداګریزو توکو پر سر څه باندې درې زره ډالره لګښت راځي او بیا د کراچۍ له بندره تر جلال اباد ښاره پورې په یو موټر سوداګریزو توکو څه باندې پنځه زره ډالر لګښت راځي او لږ تر لږه ۱۴ ورځې وخت نیسي.
نوموړي دغه څرګندونې په ملګرو ملتونو کې د افغانستان د غړیتوب د ۷۸مې کلیزې په مناسبت کړې دي.
د طالبانو تر واک لاندې ملي راډیو په یوه راپور کې د نوموړي له قوله ویلي، چې ښاغلي شاهین له ملګرو ملتونو غوښتي چې د افغانستان د څوکۍ د سپارلو په اړه په خپل دریځ کې له سره غور وکړي.
تېره ورځ ملګرو ملتونو په اېکس پاڼه لیکلي و، چې له نن څخه ۷۸ کاله وړاندې د ۱۹۴۶ کال د نومبر په ۱۹ مه افغانستان د ملګرو ملتونو غړی شو.
د دغه سازمان لهخوا په خپور شوي تصویر کې ښکاري، چې سفیر عبدالحسین عزیز د ملګرو ملتونو منشور ته د پابندۍ سند لاسلیک کوي.
دغه سازمان وړاندې لیکلي و، چې په همدغه کال کې د ایسلنډ او سویډن ترڅنګ افغانان د نړۍوالې ټولنې ویاړلي غړي شول.
په افغانستان کې د ملګرو ملتونو استازولۍ (یوناما) په ملګرو ملتونو کې د افغانستان د غړیتوب د ۷۸مې کلیزې په مناسبت پر اېکس پاڼه کاږلي، چې افغانستان د نړۍوالې ټولنې له ویاړه ډک غړی دی.
یوناما زیاته کړې: «په وروستیو کلونو کې د دغه سازمان فعالیتونه د افغانستان د خلکو لپاره د باثباته سولې او تلپاتې پراختیا په رامنځته کولو راټول شوي دي.»
په ملګرو ملتونو کې د افغانستان د استازولۍ سرپرست نصیر احمد فایق وایي، ۷۸ کاله وړاندې افغانستان په ویاړ سره د هغو ملتونو په ډله کې شامل شو چې د یووالي، عدالت او نړۍوالې همغږۍ لپاره یې هڅې کولې.
نوموړي په دې اړه د یوه بیان په خپرولو سره ویلي، سږکال دغه ورځ یو ځل بیا د افغانستان د تاریخ ترټولو تیاره دورو کې راځي.
هغه له نړۍوالې ټولنې غوښتي، چې په دې سختو شرایطو کې د افغانانو د بنسټیزو حقونو او ارمانونو ملاتړ ته د یووالي او همغږۍ له لارې خپله ژمنتیا یو ځلې بیا ثابته کړي.
ملالې یوسفزۍ د سې شنبه په ماښام پر اېکس پاڼې کاږلي: «زه درباندې ویاړم چې د طالبانو په وړاندې ولاړه یې او د افغان نجونو د تعلیم لپاره مبارزه کوې.»
هغې نیلا ته په خطاب کې ویلي: «ستا زړورتیا د نجونو او د نړۍ رهبرانو ته مثال دی.»
ملالې یوسفزۍ وایي: «کله چې مې په نیویارک کې له نیلا سره ولیدل، د افغان ښځو او نجونو د ځواکمنولو لپاره د هغې هوډ ډېره هڅولې وم.»
نیلا ابراهیمي د سې شنبه په ورځ د ماشومانو د سولې هغه نړۍواله جایزه وګټله، چې له دې وړاندې د اقلیم فعالې ګریټا ټنبرګ او د نجونو د زده کړو فعالې ملالې یوسفزۍ ته ورکړل شوې دي.
ابراهیمي دا جایزه په افغانستان کې د« نجونو حقونو لپاره د زړورې مبارزې» په ویاړ ترلاسه کړې ده.
نوموړې په داسې حال کې دغه جایزه ترلاسه کوي، چې له تېرو دریو کلونو راهیسې طالبانو له شپږم ټولګي پورته د نجونو پروړاندې د ښوونځیو او پوهنتونونو دروازې بندې کړې دي او د افغان ښځو د محدودولو په موخه یې لسګونه فرمانونه صادر کړي دي.
که څه هم د ښځو پروړاندې د طالبانو هر ګام له پراخو نړۍوالو غبرګونونو سره مخ شوی، خو طالبان وایي، چې د شریعت پر اساس یې افغان مېرمنو ته ټول حقونه ورکړي دي.
اخوا، د ملګرو ملتونو د سرمنشي ځانګړې استازې او په افغانستان کې د یوناما مشرې روزا اوتنبایوا هم څه موده مخکې ویلي و، چې د نجونو پر زدهکړو بندیزونه یوازې پر نجونو اغېز نه دی کړی؛ بلکې د افغانستان په کچه یې درې کلن فرصت هم ضایع کړی.
