ویکيلیکس د افغانستان جګړې راپورونو د تلپاتې خونديتابه لپاره د بټکواین بلاکچېن ته مخه کړې ده. دا راپورونه، چې له ۷۰زرو څخه زیات محرم اسناد لري، په ۲۰۱۰ کال کې د جولین اسانج له خوا خپاره شوي وو او د امریکا په مشرۍ د افغانستان جګړې د سختو حقایقو انځور وړاندې کوي.
د سپارتاکوس پروژه، چې نن پیل کېږي، ډاډ ورکوي چې دا اسناد به له سانسور څخه خوندي او د تل لپاره به لاسرسی ورته شونی وي.
د دې هڅې موخه د اسانج لپاره د مالي مرستې راټولول نه دي، بلکې د هغه میراث خوندي کول دي.
د افغانستان جګړې راپورونه، چې په اصل کې د چلسی مانینګ له خوا افشا شوي او ویکيلیکس خپاره کړي، د ملکي وګړو د تلفاتواو د «تلپاتې ازادۍ عملیاتو» د ستونزو په اړه حقایق بربنډ کړل. د بلاکچین له لارې د دې راپورونو د خوندي کولو موخه دا ده چې که د ویکي لیکس ویبپاڼه یا انټرنېټي ارشیف په نښه شي، دا اسناد به بیا هم د نړۍ له هر ګوټ څخه د لاسرسي وړ وي.
د جولین اسانج ورور او د اسانج کمپاین مشر ګبریل شپټون وویل ، « دا مالومات باید د تل لپاره پاتې شي».
د اورډینالز پروتوکول له لارې، معلومات پر "ساتوشي" (چې د بټکواین تر ټولو کوچنی واحد دی) لیکل کېږي، چې هغه بیا د بدلون وړ نه وي.
دا پروژه له بټکواین سره د اسانج د تاریخي اړیکې یو مهم سمبول دی.
په ۲۰۱۰ کال کې، ویکي لیکس د نړیوالې بانکدارۍ بندیز په ترڅ کې د مرستو راټولولو لپاره بټکواین وکاراوه، چې د دې ډیجیټل اسعارو د استعمال مهم پړاو ګڼل کیږي.
د بلاکچین د رپوټ له مخې، د اسانج اقداماتو د بټکواین په شهرت کې مرسته وکړه، خو د دې جوړوونکي ساتوشي ناکاموتو اندېښنې هم راپورته کړې.
هغه په ۲۰۱۰ کې پر بټکواین فورم ولیکل:« دا به ښه وه چې په بل ډول پام راواړول شي. ویکيلیکس د غومبسو ځاله خوځولې ده او اوس موږ د غومبسو په څېر برید سره مخ یو».
د کلونو په تېرېدو، بټکواین د ویکيلیکس د ملاتړ یوه مهمه وسیله پاتې شوې، چې د اسانج د حقوقي لګښتونو ( شاوخوا ۳۰ میلیونه ډالرو) په پوښښ کې مرسته کوي.
د اسانج ورور شپټون وویل چې د نړیوالو بندیزونو پر وړاندې د ویکيلیکس د ژوندي پاتې کېدو لپاره د بټکواین کارونه د دې ډیجیټل اسعارو د سانسور ضد ماهیت یو ښکاره ثبوت دی.
د افغانستان جګړې راپورونه به د ډسمبر پر۱۲مه د اورډینالز په نوي بازار "ټریو" کې د پلور لپاره وړاندې شي.
د اورډینالز بوټ بنسټګر، ټوبي لیوس، وویل چې دا به "یوه تلپاتې تاریخي پروژه" وي.
د بلاکچین په باور، د دې نوښت لپاره د بلاکچېن کارول نه یوازې د ټکنالوژۍ یو پرمختګ دی، بلکې یو سیاسي بیان هم دی.
شپټون وویل: "د بټکواین ځواک دا دی چې د دولتي کچې بریدونو سره مقاومت وکړي او خپرونې دوامدارې وساتي."
ددغه کنفرانس هدف، چې د خیبر پښتونخوا د ایالتي حکومت په غوښتنه رابلل شوی و او ددغه ایالت ټولو سیاسي ګوندونو پکې ګډون کړی و، د ایالت د امنیتي، اقتصادي او سیاسي ستونزو په اړه بحث او د حل لارې موندل ګڼل شوي.
په کنفرانس کې د یاد ایالت پر کړکېچن امنیتي وضعیت چې د تېرو کلونو په پرتله سږ کال د ډېرو امنیتي پېښو شاهد دی، هم خبرې شوې دي.
د کنفرانس یوه مهمه موضوع د افغانستان او پاکستان ترمنځ پر ډیورند کرښه ګډه سوداګري وه، چې اوس مهال د لارو د بندېدو له امله زیانمنه شوې ده.
په پېښور کې د افغانستان انټرنشنل خبریال وايي، سیاسي مشرانو ټینګار وکړ، چې پر کرښه پرتې ټولې لارې باید د سوداګرۍ لپاره پرانېستل شي.
ګډونوالو پر هغو اضافي مالیاتو نیوکه کړې، چې ایالتي حکومت پر افغان سوداګرۍ لګولې دي او غوښتنه یې وکړه، چې د اقتصادي فعالیتونو د احیاء لپاره دغه مالیې باید لغو شي.
کنفرانس د قبایلي سیمو د بېځایه شویو خلکو پروضعیت هم اندېښنه څرګنده کړې او غوښتي یې دي، چې دوی ته باید خپلو کورونو ته د عزتمندانه ستنېدنې لارې او اسانتیاوې برابرې شي.
د خیبر پښتونخوا سیاسي مشرانو له مرکزي حکومت څخه وغوښتل چې د مالي سرچینو د وېش په تړاو د اوږدې مودې شکایتونه حل کړي. هغوی د پخوانۍ فاټا لپاره د درې سلنه تخصیص شوي فنډ چې له پنځو کلونو راهیسې ځنډول شوی، د سمدستي خوشې کولو غوښتنه وکړه.
د کنفرانس په اعلامیه کې سیاسي مشرانو د پښتنو د حقونو د خونديتابه غوښتنه کړې او له مرکزي حکومت یې غوښتي چې د دوی خپلواکي ته درناوی وکړي او په نورو سیمو کې دې د دوی د ځورونو مخه ونیسي.
د خیبر پښتونخوا د ټولو ګوندونو په دغه کنفرانس کې د پښتون ژغورنې غورځنګ ته، چې د پاکستان میشتو پښتنو د حقونو لپاره مبارزه کوي، بلنه نه وه ورکړل شوې.
